DeFi là viết tắt của decentralized finance (tài chính phi tập trung) là một chủ đề hot trong không gian tiền điện tử. Nhưng bản chất thực sự đằng sau sự cường điệu đó là gì? Chính xác thì DeFi là gì và tại sao nó lại quan trọng?
Hệ thống tài chính ngày nay được xây dựng dựa trên dòng vốn và luồng dữ liệu, nhưng vốn và dữ liệu tài chính vẫn phải thông qua các tổ chức tập trung cao như ngân hàng, nơi mang đến rủi ro và không hiệu quả. Trong thế giới DeFi, công nghệ blockchain có thể giúp di chuyển vốn và dữ liệu tài chính theo kiểu phi tập trung, loại bỏ tính thiếu hiệu quả và rủi ro.
Hãy nhìn hệ thống này kỹ lưỡng hơn.
Thiết lập lại hệ thống tài chính truyền thống
Dòng vốn là gì ? Ví dụ đơn giản nhất là thực hiện thanh toán. Khi bạn mua một thứ gì đó tại cửa hàng, khoản thanh toán của bạn sẽ chuyển từ tài khoản ngân hàng của bạn vào tài khoản ngân hàng của người bán hàng, có thể thông qua một bên thứ ba như một công ty thẻ tín dụng. Một ví dụ phức tạp hơn về dòng vốn là đầu tư, trong đó tiền chảy từ tài khoản chứng khoán vào thị trường giao dịch.
Trong thế giới tài chính ngày nay, dòng vốn nằm bên trong các tổ chức. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu các tổ chức tài chính này được thay thế bởi các lớp ứng dụng trên một blockchain ? Các chức năng tài chính khác nhau – như phát hành, lưu ký, thanh toán, cho vay, quản lý tài sản, giao dịch, bảo hiểm và bán hàng – có thể được ủy quyền cho các giao thức chức năng tương ứng trên blockchain và đưa vào các ứng dụng khác nhau. Nói cách khác: thay vì cần các ngân hàng thực hiện các chức năng này cho chúng ta, chúng có thể được thực hiện bởi các hệ thống tự động.
Khi vốn di chuyển, luôn có luồng dữ liệu chảy song song. Ở cấp độ cơ bản nhất, khi bạn muốn mở tài khoản ngân hàng, bạn cần xuất trình giấy tờ tùy thân. Khi một tổ chức muốn đầu tư hoặc gây quỹ, tổ chức đó sẽ tiến hành nghiên cứu chuyên sâu về tính pháp lý và khả năng tài chính của bên kia. Tất cả các hoạt động này dẫn đến việc tạo và lưu trữ dữ liệu.
Trong bối cảnh tài chính, dữ liệu được lưu trữ có thể bao gồm danh tính, lý lịch, sức mua, đặc điểm hành vi và mạng lưới xã hội của một người. Tương tự các loại dữ liệu về các công ty và các tổ chức khác cũng được tạo ra trong bối cảnh các tổ chức này hình thành các thảo thuận tài chính với nhau. Dữ liệu này có thể được sử dụng làm cơ sở để cung cấp tín dụng cho các cá nhân hoặc đánh giá đầu tư vào một tổ chức.
Nói cách khác, toàn bộ hệ thống tài chính dựa trên luồng dữ liệu và dòng vốn. Nhưng trong hệ thống tài chính truyền thống, các kênh chuyển tiền tương đối kém hiệu quả, gây trở ngại cho hoạt động luân chuyển vốn và dữ liệu. Các quỹ liên tục di chuyển giữa các khu vực hoặc tổ chức tài chính khác nhau, kèm theo đó là các loại phí/thời gian trì hoãn. Trong khi đó, khách hàng phải liên tục cung cấp thông tin cơ bản tương tự cho các tổ chức tài chính khác nhau. Sự cô lập giữa các tổ chức và khu vực cản trở luồng dữ liệu và dòng vốn, từ đó làm tăng phí bảo hiểm và sự bất cân xứng thông tin.
Công nghệ blockchain có thể giúp giải quyết những vấn đề này. Tiền có thể được chuyển gần như ngay lập tức đến bất cứ nơi nào trên trái đất thông qua blockchain. Và dữ liệu cũng có thể được lưu trữ và xử lý trên blockchain. Đó là luận cứ cơ bản dành cho DeFi.
Bây giờ, hãy xem xét kỹ hơn về cách thức vận hành của một hệ thống tài chính phi tập trung trên một blockchain (hoặc các blockchain). Khi hình dung đến một hệ thống DeFi được nhìn nhận một cách đầy đủ, chúng ta có thể chia các chức năng cơ bản của nó thành ba “lớp” (layer) cơ bản của hệ thống cấu trúc: lớp dưới, lớp giao thức và lớp ứng dụng.
Lớp dưới đề cập đến chuỗi công khai và lưu trữ phi tập trung. Các chức năng cơ bản của chuỗi công khai tương tự như chức năng thanh toán bù trừ, giám sát và lưu trữ thông tin được thực hiện trong hệ thống tài chính truyền thống. Nhưng vì chúng nằm trên blockchain, các giao dịch được công khai, bất kỳ ai cũng có thể giám sát và xác minh tính xác thực của giao dịch. Lớp này cũng chịu trách nhiệm nâng đỡ cho lớp giao thức và các thành phần ứng dụng.
Lớp giao thức cơ bản có thể được chia thành các giao thức tài chính và giao thức dữ liệu, tương ứng sẽ chi phối dòng vốn và luồng dữ liệu qua hệ thống. Về cơ bản, đây là các “quy tắc” để vốn và dữ liệu di chuyển qua hệ thống blockchain, và vì hoạt động này được thực hiện một cách minh bạch và tự động, nên các giao dịch thông thường sẽ được thực hiện nhanh thời gian giao dịch sẽ thường xuyên và nhanh hơn nhiều so với các hệ thống tài chính truyền thống, đặc biệt là chuyển khoản quốc tế và phức tạp hơn giao dịch.
Lớp ứng dụng sẽ bao gồm các ứng dụng tài chính khác nhau, như cổng trao đổi, nền tảng cho vay vốn, ví, trao đổi, v.v. Nhưng điều quan trọng là các ứng dụng này có thể được xây dựng và sửa đổi dễ dàng với quyền truy cập vào các giao thức được module từ lớp giao thức. Ví dụ, một ứng dụng cho vay có thể sử dụng các giao thức tài chính hiện có trên chuỗi để xử lý nhanh chóng và dễ dàng các giao dịch chuyển tiền, cũng như các giao thức dữ liệu hiện có trên chuỗi để xác nhận danh tính của người xin vay.
Các module giao thức này sẽ được phân phối tự do trong hệ sinh thái DeFi để các nhà xây dựng ứng dụng lựa chọn và truy cập theo nhu cầu của họ. Ví dụ, một trao đổi phi tập trung có thể được thực hiện bằng cách kết hợp các giao thức ví, giao thức cho vay, giao thức ký quỹ và giao thức giao dịch hiện có.
Khi được nhìn nhận một cách đầy đủ, việc triển khai thực hiện sẽ mang rất nhiều ý nghĩa. Trong hệ sinh thái cởi mở hơn này, việc xây dựng các sản phẩm phục vụ nhu cầu của người dùng sẽ đơn giản hơn. Quyền lực đối với hệ thống sẽ được phân cấp, công khai và dễ dàng giám sát. Từ đó sẽ tạo nên một hệ thống tài chính nhanh hơn, rẻ hơn và về tổng thể sẽ tốt hơn cho người dùng, cũng như làm phát sinh các loại công cụ tài chính mới.
Tuy nhiên, chúng ta vẫn đang trên lộ trình để đạt đến một hệ thống với mức độ tinh vi này. Lớp giao thức dữ liệu nói riêng vẫn đang trong giai đoạn phát triển ban đầu và có một số trở ngại lớn cần phải vượt qua trước khi hàng núi dữ liệu khổng lồ được các tổ chức tài chính truyền thống thu thập được nhập vào và triển khai một cách hiệu quả trên blockchain.
Lớp giao thức tài chính chứa stablecoin, giao thức ví, giao thức trao đổi, giao thức quản lý tài sản, giao thức cho vay, giao thức ký quỹ, v.v … Các giải pháp cho tất cả các chức năng này đều đã tồn tại, nhưng một hệ thống thống nhất khiến tất cả chúng được module hóa hoàn toàn vẫn chưa sẵn sàng.
Tương tự lớp ứng dụng vẫn đang ở giai đoạn đầu, phần lớn là do thiếu các giao thức nguồn mở. Mặc dù hầu hết các ứng dụng đang xây dựng các giao thức riêng để tự phục vụ, nhưng các giao thức của chúng vẫn chưa được xác minh do thiếu mã nguồn mở, các giới hạn nằm trong nhóm và thị trường mới phát sinh.
Hầu hết các ứng dụng DeFi hiện tại vẫn còn khá tập trung do mạng lưới sớm chấp nhận các ứng dụng này vẫn còn tương đối nhỏ. Và nói một cách chủ quan, các ứng dụng này cũng được triển khai rất kém, gây khó trải nghiệm cho người dùng và các sản phẩm kém phát triển.
Đấy là điều có thể dự đoán trước với công nghệ non trẻ như blockchain. Ước mơ về một hệ thống DeFi được module hóa, đồng bộ và sẵn sàng thay thế hệ thống tài chính truyền thống vẫn còn là công việc đang trên đà phát triển. Có rất nhiều việc phải làm, nhưng chúng ta không nên từ bỏ. DeFi có khả năng phá vỡ ngành công nghiệp tài chính ở mọi cấp độ.
- MakerDAO : Thống kê các khoản vay CDP trên nền tảng DeFi lớn nhất thế giới
- DeFi : Tái tạo các công cụ tài chính truyền thống theo cấu trúc phi tập trung
Hậu Dương
Tạp chí Bitcoin | Longhash
