Trong thời đại vạn vật phi tập trung hóa lên ngôi, một trong những lĩnh vực hứa hẹn nhất là tài chính và ngành công nghiệp tài chính. Điều này không quá ngạc nhiên, với Bitcoin và nguồn gốc của công nghệ blockchain, nhưng tại thời điểm ngay cả khi các em bé cũng đang được “đưa lên blockchain”, thì sự xuất hiện của tài chính phi tập trung (decentralized finance) đã cung cấp bằng chứng đáng hoan nghênh về tiện ích và khả năng ứng dụng thực sự của tiền điện tử.
DeFi đang bao trùm một phạm vi rộng hơn – từ kiều hối đến các công cụ phái sinh và đầu tư – trong đó lĩnh vực hứa hẹn nhất của nó chính là credit (tín dụng) và lending (cho vay). Đó là bởi vì, nhờ sự cởi mở, bảo mật và minh bạch của các blockchain, có thể cung cấp các khoản vay và credit cho một nhóm người lớn hơn bao giờ hết, trong khi khả năng tương tác của các blockchain mở ra khả năng tạo ra một chuỗi các sản phẩm và dịch vụ lending mới.
Nhưng mặc dù lĩnh vực này đã mở rộng đáng kể trong năm qua, tài chính phi tập trung vẫn cần phải thiết lập nhiều công việc trước khi nó có thể cạnh tranh với các hệ thống tài chính kế thừa. Đồng thời, người dùng cần cẩn thận khi sử dụng các dịch vụ và nền tảng DeFi chưa được kiểm tra, giống như họ cần lưu ý rằng không phải tất cả các hệ thống DeFi đều được phi tập trung hóa thực sự.
Các lender phi tập trung lớn
DeFi có thể là một thuật ngữ tương đối mới và không rõ ràng, nhưng ý nghĩa của nó rất đơn giản, đề cập đến việc sử dụng các blockchain, tiền điện tử và hợp đồng thông minh trong việc cung cấp dịch vụ tài chính cho khách hàng. Và khi nói riêng về các khoản vay và credit, có rất nhiều nền tảng, dịch vụ và công ty đang khai thác công nghệ sổ cái phi tập trung cho các mục đích của dịch vụ lending.
Nổi tiếng nhất trong số này là MakerDAO, nền tảng lending stablecoin DAI cho người dùng – những người có được khoản vay của mình bằng cách gửi ether (ETH) với hệ thống Maker làm tài sản thế chấp. Theo trang web DeFi.Review mới ra mắt gần đây, đây là nền tảng tài chính phi tập trung lớn nhất với biên độ thoải mái, có khoảng 508 triệu đô la ether bị khóa trong nền tảng của nó. Tại vị trí sau nó là EOS REX, có số tiền gửi của EOS trị giá khoảng 437 triệu đô la và lending cho những người dùng muốn có thêm EOS để stake tiền điện tử cho băng thông CPU/NET bổ sung trên blockchain của EOS.
Cả hai nền tảng trên đều là cơ sở hạ tầng, trong đó chúng phục vụ chủ yếu để hỗ trợ các nền kinh tế và hệ sinh thái tiền điện tử – đây có thể là blockchain của EOS trong trường hợp của EOS REX hoặc các thị trường tiền điện tử khác nhau trong trường hợp của DAI. Do đó, họ cho rằng không thỏa mãn ý nghĩa thông thường hoặc định nghĩa truyền thống về lending và credit, cho rằng họ không trao các khoản vay cho công chúng. Trong khi đó, việc cả hai chiếm khoảng 86% tổng số tài sản bị khóa bởi các nền tảng DeFi (theo DeFi.Review) là một chỉ số cho thấy ngành này vẫn còn non trẻ như thế nào.
Tại sao lending tốt hơn khi nó được phi tập trung hóa
Tuy nhiên, dù DeFi lending còn non trẻ, có rất nhiều nền tảng khác ngoài MakerDAO và EOS REX đang cung cấp credit thông qua các phương tiện phi tập trung. Ra mắt vào tháng 9 năm 2018 và có khoảng 42.4 triệu đô la bị khóa, Compound là một thị trường tiền điện tử phi tập trung, nơi bạn có thể lend các đồng coin của riêng mình để kiếm tiền lãi, trong khi Dharma nền tảng lending ngang hàng đã được ra mắt vào tháng Tư và có khoảng 23.91 triệu đô la bị khóa, dưới dạng ether hoặc DAI. Trên hết, có một danh sách dài các nền tảng cạnh tranh, bao gồm Cred, BlockFi, Lendoit, SALT, NUO, ETHLend và Colendi.
Một trong những nền tảng DeFi lending mới này là Bloqboard, cho phép người dùng vay hoặc cho vay một loạt các tài sản tiền điện tử trên blockchain Ethereum, từ Wrapped Ethereum đến BAT, ZRX và DAI. Bảng điều khiển của nó khá đơn giản, với những người truy cập có thể chọn vay hoặc cho vay bất kỳ loại tiền điện tử được hỗ trợ nào và với những khoản tiền có lãi suất thay đổi mà họ sẽ được hưởng hoặc phải trả. Nó cũng cho phép khách hàng sử dụng Ledger hoặc MetaMask để tương tác với blockchain Ethereum và theo dõi các giao dịch của họ. Và với tư cách là người chịu trách nhiệm về tăng trưởng của Bloqboard, Nick Cannon, đã nói rằng sự minh bạch như vậy là một lý do lớn giải thích tại sao lending phi tập trung và DeFi nói chung rất có tiềm năng.
“DeFi mang lại sự trách nhiệm và tính minh bạch cao hơn cho các nhà đầu tư để tạo ra một hệ thống tài chính lành mạnh hơn. Những sản phẩm này sẽ mở rộng quyền truy cập vào các khoản đầu tư tài chính hợp lý cho dù bạn sống ở bất cứ đâu.”
Với trách nhiệm và tính minh bạch rất cao, tài chính phi tập trung cũng sẽ mang lại lợi ích bảo mật cao hơn cho người dùng và tiền của họ, theo Guillaume Palayer, người đồng sáng lập nền tảng quản lý tài sản tiền điện tử phi tập trung Betoken.
“Những ưu điểm chính là sự kiểm soát, bảo mật và bản chất permissionless (không được phép) dành cho người dùng bởi các sản phẩm DeFi,” ông nói. “Gọi là permissionless vì mọi người đều có thể truy cập mà không cần điều kiện gì và nó độc lập với hệ thống tài chính địa phương của bạn. Nó có sự bảo mật và kiểm soát vì phần lớn các sản phẩm DeFi không bị giam giữ và cung cấp tùy chọn từ chối dịch vụ của họ với một giao dịch đơn giản.”
Như cả Palayer và Cannon đều đề xuất, tính chất phi tập trung và không quan trọng về mặt địa lý của blockchain có nghĩa là DeFi lending mở rộng hơn tới thị trường khách hàng rộng lớn so với các blockchain tập trung. Nhưng bên cạnh đó, lending phi tập trung cởi mở hơn theo nghĩa tài chính, vì hai lý do chính sau đây.
Trước hết, hầu hết các nền tảng credit dựa trên blockchain thực sự không yêu cầu người dùng phải có điểm credit tốt hoặc thậm chí có lịch sử credit, với nhiều rủi ro họ gặp phải bằng cách yêu cầu tài sản thế chấp – thường ở dạng tiền điện tử – từ người vay (như trong trường hợp của MakerDAO chẳng hạn).
“Với khoản vay phi tập trung, bạn không bị phụ thuộc vào việc có quyền truy cập vào hệ thống credit và bạn có thể tùy chỉnh thời hạn và chi phí của khoản vay theo cách bạn muốn”, Palayer giải thích. “Theo như tôi biết, không có người cho vay tập trung nào cung cấp loại lợi thế này một cách không đáng tin cậy.”
Việc bạn không yêu cầu điểm credit là bằng chứng, ví dụ, với Nexo, nơi cung cấp các khoản vay tức thì với hơn 45 loại tiền tệ. Người đồng sáng lập Nexo Antoni Trenchev nói:
“Miễn là bạn có tài sản tiền điện tử, bạn có thể ngay lập tức vay tiền mặt và nó sẽ được chuyển thẳng vào tài khoản ngân hàng địa phương của bạn.”
Nexo tuyên bố đã cho vay 300 triệu đô la cho hơn 170,000 người dùng trong 7 tháng tính đến tháng 3, trong khi Trenchev cũng báo cáo rằng việc sử dụng tài sản thế chấp blockchain và tiền điện tử có nghĩa là các khoản vay có thể được thực hiện rất linh hoạt cho người dùng, cả về số tiền đã vay và về các điều kiện gắn liền với việc lending: “Không có lịch trả nợ cố định, không có kỳ hạn nghiêm ngặt. Miễn là bạn có đủ tài sản thế chấp để đảm bảo số tiền đã vay, bạn có thể linh hoạt trả nợ bất cứ lúc nào bằng tiền mặt hoặc tài sản tiền điện tử.”
Thứ hai, trong nhiều trường hợp, tính chất phi tập trung, dựa trên blockchain của các hệ thống DeFi lending cho phép các công ty cung cấp credit với chi phí thấp hơn, một điều rõ ràng khiến việc vay vốn trở nên hợp lý hơn với nhiều người. “Có khả năng chi phí thanh toán trong các hệ thống phân tán thấp hơn”, Alexey Ermakov, CEO và người sáng lập ứng dụng thanh toán phi tập trung Aximetria và PayReverse, cho biết. Ông tiếp lời:
“Điều này là do trong hệ thống credit dựa trên blockchain không có chi phí tuân thủ hoặc có phí thấp hơn đáng kể, và chi phí cũng được hạ thấp nhờ khả năng thế chấp điện tử và cung cấp các khoản vay trên cơ sở hợp đồng thông minh.”
Cung cấp cho sự cởi mở của các nền tảng lending phi tập trung là lĩnh vực đang phát triển của khả năng tương tác blockchain và hoán đổi nguyên tử, hứa hẹn mang đến cho người dùng nhiều lựa chọn hơn khi vay tiền hoặc cho vay tiền điện tử.
“Một lợi thế lớn khác bắt nguồn từ bản chất permissionless của DeFi là khả năng tương tác,” Palayer nói. “Bạn có thể rút khoản vay DAI từ MakerDAO và chuyển đổi nó thành Ether bằng cách sử dụng Uniswap hoặc Kyber Swap để có được đòn bẩy. Các khả năng là vô tận, và mọi người nên hào hứng với điều này.”
Và từ góc độ tổng quát và kinh tế vĩ mô hơn, sự mở rộng và khả năng tiếp cận của các khoản vay phi tập trung sẽ dẫn đến năng suất cao hơn cho hệ thống kinh tế toàn cầu, như Cannon đã nêu:
“Khi thị trường trưởng thành, các dịch vụ lending phi tập trung sẽ có thêm ‘vốn chết’ từ khắp nơi trên thế giới.”
Nói một cách khác, các khoản vay dựa trên blockchain sẽ có tác dụng đưa tiền điện tử không hoạt động vào nền kinh tế rộng lớn hơn, với việc các hodler có cơ hội vay hoặc cho vay mà không bao giờ từ bỏ quyền sở hữu cơ sở của tiền điện tử.
“Nhiều người đã mua tiền điện tử như một khoản đầu tư dài hạn, hy vọng giá trị của chúng sẽ tăng lên hàng trăm thậm chí hàng nghìn lần”, theo ông Trenchev giải thích. “Các nhà đầu tư như vậy không sử dụng tiền điện tử của họ để thanh toán. Họ không trao đổi nó. Họ chỉ đơn giản là giữ tài sản của mình với mong muốn có lợi nhuận theo cấp số nhân chỉ bằng cách nắm giữ tiền.”
Những hứa hẹn và thách thức trong tương lai
Nhiều người tin rằng thế giới có lending dựa trên blockchain là một thế giới đầy hứa hẹn, nhưng thực tế là nó vẫn còn trong giai đoạn trứng nước nên sẽ khiến khách hàng tiềm năng và ngành công nghiệp nói chung phải cân nhắc.
Trước hết, phần lớn các nền tảng DeFi vẫn chưa được thử nghiệm và đang trong quá trình phát triển, và như người đứng đầu chịu trách nhiệm về sản phẩm của SALT, Rob Odell, đã nói – điều này có nghĩa là người dùng nên cẩn thận khi chọn dịch vụ:
“Hãy thận trọng trong việc nghiên cứu các lựa chọn của bạn. Với tất cả các lợi thế của nó, hầu hết các ứng dụng DeFi vẫn còn rất mới – chúng cần thời gian để xử lý tất cả các nút thắt và thử nghiệm.”
Odell cũng lưu ý rằng người dùng nên xem xét “mức độ giới hạn của một số sản phẩm cho vay DeFi có thể như thế nào. Ví dụ, hiện tại MakerDao chỉ hoạt động với Ether”, và trong khi MakerDAO (như một số nền tảng khác) có kế hoạch thêm nhiều loại tiền điện tử trong tương lai gần, những hạn chế hiện tại của nó là một chỉ số cho thấy DeFi phải cố gắng nhiều như thế nào trước khi có thể cạnh tranh ngang hàng với các hệ thống cũ.
Cũng như hầu hết mọi lĩnh vực mà công nghệ blockchain đang được áp dụng, giáo dục sẽ là một trong những lĩnh vực quan trọng đầu tiên để đảm bảo DeFi có thể mở rộng, trưởng thành và nhận ra tiềm năng của nó. “Có một số thách thức nhưng tôi nghĩ giáo dục là vấn đề lớn nhất”, Jeremy Lam, product lead tại OmiseGo, một mạng lưới mở rộng định hướng tài chính cho Ethereum, cho biết. Ông nói thêm:
“Các nền tảng DeFi thường sẽ yêu cầu năng lực của cá nhân kiểm soát khóa riêng của họ. Tôi không nghĩ rằng hầu hết mọi người đều có sẵn trách nhiệm cao như vậy. Cũng liên quan đến giáo dục, chúng tôi phải xem xét ai đang sử dụng dịch vụ DeFi. Làm thế nào để chúng tôi bảo vệ những người không đủ kiến thức tài chính không bị mất tiền oan cho các sản phẩm mà họ không hiểu? “
Một điều mà người dùng tiềm năng cần được giáo dục là một số nền tảng DeFi ít nhiều sẽ phi tập trung hơn những nền tảng khác, nơi có thể khiến họ và tiền của họ gặp rủi ro. “Một nhà cung cấp dịch vụ cần phải đáp ứng một số điều kiện nhất định để trở thành một dịch vụ DeFi thực sự,” Stani Kulechov, CEO và nhà đồng sáng lập AAVE có trụ sở tại Thụy Sĩ, điều hành dịch vụ ETHLend, đã cảnh báo như vậy. Ông nói thêm:
“Trước hết, hãy đảm bảo rằng nhà cung cấp dịch vụ không nắm giữ tài sản của bạn. Điều này có nghĩa là phải có một hợp đồng thông minh nắm giữ tiền. Thứ hai là đảm bảo rằng các giao dịch được thực hiện thông qua hợp đồng thông minh và không thông qua ký kết của bên thứ ba. Bạn nên chọn các dự án DeFi dựa trên tính minh bạch và hồ sơ theo dõi.
Nói một cách cơ bản hơn, lending phi tập trung sẽ không thành công và có những bước tiến đáng kể cho đến khi ngành công nghiệp xác định các lỗ hổng trong thị trường credit và các khoản vay. “Như đã đề cập, giáo dục là một thách thức lớn”, Lam nói.
“Một thách thức lớn khác nữa là phải hiểu đúng vấn đề mà DeFi đang cố gắng giải quyết và đưa tới cho người dùng.”
Và mặc dù chắc chắn có những nhu cầu về các khoản vay không yêu cầu lịch sử credit, nhưng thực tế là hầu hết các nền tảng DeFi không credit đều yêu cầu tiền điện tử làm tài sản thế chấp, có nghĩa là sự thành công của các nền tảng đó được xác định dựa trên việc áp dụng tiền điện tử nói chung và rộng rãi.
Và mặc dù chúng tôi chắc chắn chưa đạt được mức sử dụng tiền điện tử trên phạm vi rộng rãi, nhưng có một số dấu hiệu cho thấy việc áp dụng đã tăng lên trong những tháng gần đây, với khoảng 9% người Mỹ hiện đang sở hữu bitcoin (theo khảo sát tự chọn trong tháng 4 từ Blockchain Capital), so với con số chỉ 2% vào tháng 11 năm 2017. Vì vậy có hy vọng thực sự rằng lĩnh vực DeFi sẽ tận dụng sự tăng trưởng này, với các số liệu trong lĩnh vực, có thể tự tin rằng nó sẽ vượt qua những thách thức và phát huy tốt tiềm năng của mình.
“Tôi rất tự tin về sự phát triển to lớn của hệ sinh thái mà chúng ta có thể chứng kiến trong những năm tới”, Palayer khẳng định. Tương tự như vậy, Odell nói: “Mặc dù còn rất sớm, nhưng tài chính phi tập trung cuối cùng sẽ là chuẩn mực nếu những hứa hẹn về tính minh bạch, sự công khai và quyền truy cập được thực hiện bằng các giải pháp này.”
- Đánh giá về Quỹ cryptocurrency, Lending và thao túng thị trường
- Lending là gì? Cách thức hoạt động? Nên hay không nên chơi?
Huyền Đinh
Tạp chí Bitcoin/ Cointelegraph
