Phân tích cho thấy XRP có mức độ tập trung tài sản cao hơn nhiều so với cả Bitcoin và Ethereum. Tuy nhiên, sự tập trung như vậy gây rủi ro cho cả 3 coin. Dưới đây là lý do tại sao.
Mức độ tập trung tài sản theo những con số
Vào tháng 8, công ty phân tích blockchain Coin Metrics đã phát hành dữ liệu về các loại tiền và mức độ tập trung tài sản của chúng. Dưới đây là đoạn trích cho 3 coin hàng đầu theo vốn hóa thị trường:
Nguồn: Coin Metrics
Các con số cho thấy Bitcoin với tư cách là mạng lớn nhất, có tổng số địa chỉ lớn nhất với số dư đáng kể, chỉ ra tỷ lệ phân phối hàng đầu và mức độ sử dụng lớn hơn khi so sánh với các coin khác.
Trong khi đó, các địa chỉ Ethereum có số dư nhỏ nhất trong số top 3, cho thấy sự phân tán tài sản tương đối mạnh. Cuối cùng, token trên XRP có mức tập trung cao độ, có khả năng gây rủi ro về giá cao hơn cho người nắm giữ.
Những con số này thậm chí còn nổi bật hơn khi được bình thường hóa bằng vốn hóa thị trường.
Nguồn: Coin Metrics
Sau khi được điều chỉnh, Ethereum sẽ dẫn đầu về số lượng tài khoản có ý nghĩa và tỷ lệ phân tán tài sản. Hơn nữa, nó cũng thu hẹp khoảng cách giữa XRP và Bitcoin về số tài khoản có ý nghĩa.
Tuy nhiên, khía cạnh đáng báo động nhất là sự khác biệt giữa số dư địa chỉ trung bình. Số dư trung bình đã điều chỉnh cho XRP gấp 5 lần Bitcoin và 32 lần so với Ethereum. Như vậy, tương đối ít người đang sử dụng XRP để giao dịch, mặc dù phí thấp hơn nhiều so với Bitcoin và Ethereum. Nó cũng gợi ý về mức độ tập trung tổng thể cao hơn.
Các nhà phê bình lập luận mức trung bình bị sai lệch vì Ripple và những người trong cuộc nắm giữ hơn 50% nguồn cung token (trị giá khoảng 13 tỷ đô la theo giá hiện tại). Tuy nhiên, do các khoản dự trữ này chỉ được giữ trong một số ít địa chỉ nên không bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Yếu tố phức tạp
Đáng lưu ý, không thể so sánh trực tiếp những số liệu trên với nhau và chỉ nên được sử dụng để ước tính mức độ tập trung tài sản. Một người dùng có thể dễ dàng sở hữu nhiều địa chỉ trong khi nhiều người dùng cũng có thể kiểm soát một địa chỉ (thông qua các tài khoản đa chữ ký).
Về cơ bản, các giao thức này cũng làm sai lệch các số liệu trên. Ethereum là một giao thức dựa trên tài khoản, có nghĩa là người dùng thường tái sử dụng địa chỉ, hay nói cách khác số tài khoản có thể bị tính sót.
Bitcoin sử dụng giao thức dựa trên UTXO, có xu hướng nhiều tài khoản bị bỏ đi dẫn đến tăng số lượng. Tuy nhiên, cơ chế thu phí gas Ethereum thường để lại các số dư nhỏ trong tài khoản, kéo mức trung bình xuống. Điều chỉnh phù hợp cho tất cả các yếu tố này là một nhiệm vụ khó khăn.
Tại sao mức độ tập trung lại quan trọng?
Phân phối tài sản rất quan trọng đối với sự sống còn của một blockchain công khai vì nhiều lý do, chủ yếu liên quan đến phân cấp, là đề xuất giá trị quan trọng của công nghệ. Như đồng sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã nói trong một bài tiểu luận năm 2017:
“Nhiều người nói rằng phi tập trung hóa là tài sản quan trọng nhất của các hệ thống như Bitcoin và Ethereum”.
CEO Brad Garlinghouse của Ripple đã khẳng định XRP Ledger được phân cấp. Vào tháng 10 năm 2018 tại hội nghị do Ripple tài trợ ở San Francisco, ông đã gọi sổ cái là “phân cấp rất rõ ràng”. Ông nhấn mạnh “bất cứ ai cũng có thể tham gia vào hệ sinh thái XRP”. Câu chuyện này được CTO David Schwartz ủng hộ nhiệt tình và lan truyền thông qua các kênh chính thức của công ty.
Thiết nghĩ các nhà lãnh đạo trong ngành quan tâm đến phân cấp. Các chuyên gia trong lĩnh vực này đã lập luận việc phân cấp bao gồm các hệ thống blockchain được thiết kế tốt với một số thuộc tính hữu ích. Buterin lập luận blockchain ít có khả năng thất bại hơn các hệ thống truyền thống, tốn kém hơn nếu tấn công, phá hủy và chống lại sự thông đồng từ những người tham gia.
Ngược lại, mức độ tập trung tài sản có liên quan đến mức độ tập trung ra quyết định. Nó cũng đặt người mua vào thế bất lợi vì chỉ có một thực thể duy nhất để làm hại giá. Trong tất cả, tập trung tài sản gây ra rủi ro khác cho các nhà đầu tư.
Một vấn đề được thảo luận tích cực là hành động giá xung quanh XRP. Phần lớn giá trị của coin được lấy từ thành công và hành động của Ripple. Nếu Ripple muốn trích xuất giá trị từ các nhà đầu tư, họ có thể bán cổ phần của mình trên thị trường mở trong khi phân bổ lại các tài nguyên đó cho các dịch vụ không liên quan đến XRP. Tệ hơn nữa, nếu Ripple quyết định tự xa lánh XRP, điều đó sẽ dẫn đến những tổn thất thảm khốc cho các nhà đầu tư.
Các vấn đề tập trung tài sản trở nên trầm trọng hơn trên các hệ thống PoW, giống như những gì được lên kế hoạch cho ETH 2.0 và đã được triển khai trên EOS. Các hệ thống sử dụng token để xác định kết quả của các cuộc bầu chọn và đưa ra quyết định mang lại cho token sức mạnh trực tiếp của hệ thống.
Do đó, đối với các hệ thống PoS, các token thiết yếu được phân phối rộng rãi và công bằng, nếu không, hệ thống có nguy cơ thông đồng không mong muốn và tìm kiếm thuê mướn. Trong thời gian dài, các hệ thống có thể gia tăng số lượng tập trung ra quyết định khi những người nắm giữ token lớn thực hiện các quy tắc có lợi cho mình bằng chi phí của người dùng trên nền tảng.
Phản biện
Mặc dù vậy, cũng có những lập luận trái ngược với lý thuyết blockchain công khai đòi hỏi mức độ phân phối tài sản công bằng. Trong một bài luận vào tháng 7/2017, cựu CTO của Coinbase Balaji Srinivasan đã lập luận:
“Thực tế, có vẻ như mức độ tập trung tài sản rất cao vẫn tương thích với hoạt động của một giao thức phi tập trung”.
Vào thời điểm đó, Srinivasan đã trao đổi về khuôn khổ để đo lường mức độ phân cấp nhằm đánh giá khả năng phục hồi của blockchain. Ông đưa ra giả thuyết blockchain gặp khó khăn khi đa phần các điểm tập trung thất bại. Nói cách khác, một blockchain chỉ được phân cấp như phần tập trung nhất của nó.
Nếu đúng vậy thì mức độ tập trung tài sản cao có thể không quan trọng nếu có một điểm tập trung thậm chí còn xuất sắc hơn cho BTC, ETH và XRP.
Rủi ro cho 3 coin
Khi được áp dụng cho tiền điện tử, những lý thuyết này có thể giúp các nhà đầu tư đưa ra quyết định tốt hơn về mỗi nền tảng.
Đối với Bitcoin, tỷ lệ tập trung tài sản lớn cho phép cá voi thao túng thị trường. Bằng cách thực hiện các giao dịch chiến lược với số lượng lớn BTC, có thể tận dụng lợi thế của các nhà đầu tư bán lẻ để kiếm lợi nhuận.
Mặc dù, các đồng tiền ít thanh khoản khác như ETH và XRP có nguy cơ bị thao túng thị trường thậm chí còn lớn hơn. Tuy nhiên, khối lượng nhỏ cũng có nghĩa là lợi nhuận tiềm năng từ hành vi đó bị hạn chế.
Theo Balaji Srinivasan, mức độ tập trung tài sản có thể không phải là rủi ro chính của Bitcoin. Một cái gì đó giống như tập trung khai thác ở Trung Quốc có thể đóng vai trò là điểm thất bại lớn hơn cho mạng.
Đối với Ethereum, khi giao thức chuyển sang PoS trong ETH 2.0 thì việc nắm giữ token sẽ chuyển trực tiếp sang quyền kiểm soát chính trị đối với quản trị hệ thống. Các hệ thống này có nguy cơ biến thành plutocracies, nơi những người nắm giữ token giàu có ban hành các chính sách để làm giàu cho chính họ theo chi phí của người dùng trung bình, khiến blockchain dần trở nên kém cạnh tranh theo thời gian. Hiện tượng này có xu hướng trở nên trầm trọng hơn do ít có phiếu bầu vào các blockchain công khai, như được chứng minh bởi EOS và TRON.
Những người đầu tư vào XRP có những mối quan tâm khác. Nhiều người đam mê nghĩ rằng Ripple là một công ty quản lý tốt dự trữ của họ. Bởi vì họ đã khóa phần lớn số tiền trong ký quỹ và chốt doanh số cho khối lượng giao dịch trên thị trường, những người nắm token có thể quả quyết rằng họ sẽ không bị thiệt hại.
Tuy nhiên, nhiều người nắm giữ token lớn không phải là Ripple và sẽ không có các hạn chế tự áp đặt tương tự. Ngoài việc Ripple thường xuyên bán số lượng lớn XRP, holder cũng có thể kìm giá của coin xuống thấp hơn.
Hiểu sự tập trung tài sản cho mỗi loại tiền điện tử là yếu tố quan trọng cần xem xét. Kết hợp số liệu vào đánh giá giao thức giúp mọi người đưa ra quyết định tốt hơn về tiềm năng tăng trưởng dài hạn và rủi ro cơ bản.
- Giá Bitcoin nảy lại trên mức 8,400 đô la có đồng nghĩa với việc BTC vừa chạm đáy không?
- Sự xuất hiện sớm hard fork Istanbul của Ethereum gây ra sự chia rẽ Testnet
Thùy Trang
Tạp chí Bitcoin | Cryptoslate
