Chúng ta thường nói đến khái niệm phi tập trung khi nhắc đến Bitcoin, Dash hay các loại tiền điện tử, nhưng nó quan trọng thế nào? Vì sao tính chất phi tập trung lại quan trọng đến vậy? Điều gì chứng minh rằng phi tập trung sẽ là bước phát triển tiếp theo của công nghệ mạng? Bài viết này xin chia sẻ với bạn về sự phát triển từ chính trị, sản phẩm, kinh doanh,… đến công nghệ đều đi từ tập trung lên đến sự phi tập trung.
Chúng ta đều biết rằng công nghệ do con người phát minh ra là để phục vụ những nhu cầu của con người. Bởi vậy công nghệ blockchain và tiền kỹ thuật cũng vậy, nó được thiết kế để đáp ứng những nhu cầu của con người, mà ở đây là nhu cầu tài chính được đảm bảo trước nguy cơ bị những tổ chức quyền lực khống chế khiến những cá nhân nhỏ bé cảm thấy không an toàn và phải chịu mất mát tài sản tương ứng với công lao động nhiều năm của họ.
Lịch sử về Internet cũng cho chúng ta thấy rằng Internet được phát minh bởi quân đội Mỹ mà mục đích để đảm bảo thông tin được truyền tải không bị gián đoạn cho dù trung tâm thông tin bị tấn công hoặc một vài tuyến liên lạc có bị cắt đứt. Bằng việc phát minh ra mô hình mạng thông tin thay vì truyền trực tiếp như đường điện thoại cố định thì thông tin được chia thành từng gói nhỏ và gửi đi bằng bất cứ cách nào. Bởi vậy nếu có một vài tuyến đường dây kết nối bị đứt thì các gói tin sẽ tìm đường đi theo hướng khác để đến được nơi cần nhận thông tin. Và Internet sau đó được ứng dụng trong dân sự và trở nên phổ biến khắp toàn thế giới. Tuy nhiên Internet vẫn chưa hoàn chỉnh, nếu vì lý do gì đó mà người ta chặn tường lửa như bên Trung Quốc thì đám mây cũng không thể liên lạc được. Do đó công nghệ blockchain ra đời giải quyết được hạn chế và công nghệ mạng trở nên phi tập trung hơn.
Không chỉ diễn ra về mặt công nghệ. Lịch sử thế giới cho thấy rằng loài người cũng đã liên tục sử đổi mô hình chính trị để cuộc sống của mọi người được an toàn hơn, tự do hơn, và nhân loại được phát triển hơn nhờ sự phi tập trung hoá.
Ai Cập cổ đại nơi quyền lực tập trung vào Pharaoh
Thời xưa trong xã hội cổ đại, vua là người có quyền lực cai trị tối cao, và mọi quyền lực, quyền lợi tập trung vào hết tay của vua, rồi đến các quan, cho nên đời sống người dân thường chịu rất nhiều thiệt thòi. Chính sự tập trung đó khiến cho xã hội các thời cổ đại rất khó phát triển và phát triển tương đối chậm chạp.
Ở châu Âu, nơi quyền lực không chỉ tập trung vào vua, mà còn được san sẻ cho các giới lãnh đạo tôn giáo và sự dạy dỗ bởi các nhà thờ giúp giảm bớt quyền lực của nhà vua. Ở châu Âu họ đề cao đến uy quyền của Đức Chúa Trời, và đạo đức nữa nên giảm bớt quyền lực tập trung vào vua quan cho nên xã hội châu Âu dù phát triển sau nhưng đã nhanh chóng phát triển vượt bậc và vượt xa các nước châu Á về nhiều mặt. Người châu Âu trong thời gian không lâu đã phát minh ra nhiều phát kiến khoa học, rồi công nghệ như động cơ hơi nước, điện, rồi công nghiệp hoá trong khi các nước châu Á vẫn rất lạc hậu và trở thành thuộc địa của châu Âu.
Trong khi đó châu Á, nơi quyền lực tuyệt đối thuộc về các vị vua. Vua châu Á đại diện thay cho ông Trời nên nắm mọi quyền sinh quyền sát, các quan được vua sử dụng để cai trị dân trở nên tham nhũng và bộ máy chính quyền nhiều tham nhũng và kém hiệu quả. Trong khi đó người dân không thể nào có chút quyền lực gì để giám sát lại quyền lực của các quan, của vua. Bởi không có sự kiểm soát từ phía người dân, cộng theo triết lý Khổng Tử áp đặt tư tưởng mọi người phải tuân thủ vua, rồi thầy, rồi cha, chứ không cho con người có ý kiến riêng nên mọi ý tưởng sáng tạo không có đất sống.
Ở châu Âu cổ đại, người ta đã nhận ra giá trị của sự phi tập trung hoá và đã có những manh nha về một nền cộng hoà. Điều này làm cho La Mã phát triển vượt bậc và trở nên hùng mạnh.
Sau đó nước Anh, do cởi mở với tư tưởng tự do, nước Anh là nơi khởi đầu cho những giá trị về nhân quyền nên xã hội Anh nhanh chóng phát triển và nước Anh đi đầu trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.
Và nước Mỹ, nơi đến của những người ly khai từ châu Âu còn mang tư tưởng tự do mạnh hơn đã thiết lập nên một nhà nước liên bang nơi quyền lực không tập trung vào tổng thống, hay quốc hội mà còn chia thành 3 nhánh là hành pháp (chính phủ), tư pháp (toà án), và lập pháp (quốc hội). Nước Mỹ thậm chí còn phi tập trung hơn nữa bằng các chính phủ bang để quyền hành không tập trung vào chính phủ liên bang. Cảnh sát ở Mỹ cũng phi tập trung, nước Mỹ không có bộ công an mà chỉ có một cơ quan điều tra cấp liên bang gọi là FBI. Còn cảnh sát, những người có quyền lực hơn lại tiếp tục được phi tập trung hoá hơn nữa. Cho phép mỗi thành phố có những lực lượng cảnh sát riêng.
Không chỉ cơ cấu nhà nước phi tập trung, nước Mỹ còn phi tập trung quyền lực bằng cách để đảm bảo quyền của người dân được mạnh mẽ hơn ngoài các quyền như tự do ngôn luận, tự do lập hội, tự do báo chí, tự do tôn giáo,… mà còn đảm bảo quyền được dùng súng. Chính sự phi tập trung hoá như vậy cho nên nếu nước Mỹ có tổng thống bất tài thì thiệt hại đối với người dân Mỹ là không lớn. Hơn nữa nếu nước Mỹ nảy ra một thủ lĩnh độc tài thì người dân có thể dễ dàng liên kết với nhau bằng việc sử dụng quyền tự do lập hội, tự do ngôn luận, tự do báo chí… để phế truất ông ta một cách hoà bình. Nếu không được người dân vẫn có thể dùng súng để loại bỏ ông ta hoặc chống lại quân đội của ông ta. Nhờ đó mà nước Mỹ trở nên hùng mạnh và giữ được sự hùng mạnh đó cho dù các đối thủ của nó thay nhau mạnh lên rồi suy yếu thì nước Mỹ vẫn giữ được sức mạnh.
Ở các nước tự do nơi đảm bảo mức độ phi tập trung càng cao thì họ không phải bận tâm nhiều đến chuyện tham nhũng. Họ không cần chống tham nhũng nhiều mà tham nhũng cũng không có đất sống. Trái lại ở những đất nước không có sự phi tập trung nhiều mà quyền lực tập trung vào một lãnh tụ độc tài, hoặc một đảng phái độc tài thì quyền lực tập trung quá nhiều đó sẽ gây nên kiêu ngạo và tham lam khiến cho tham nhũng tiếp tục sinh sôi.
Cho đến bây giờ nước Mỹ có lẽ có nhiều tự do hơn tất cả các nước khác trên thế giới, nhưng điều đó chưa đủ. Các tập đoàn Mỹ có quá nhiều quyền lực đặc biệt là giới chủ nhà băng. Giới tài phiệt ngân hàng có thể cấu kết với giới chính trị và họ có thể phát hành tiền ra nhiều hơn khiến đồng tiền trong túi của người dân trở nên ít giá trị hơn. Đó là một cách trấn lột tinh vi mà ít ai nghĩ đến.
Nhưng những người nghiên cứu kinh tế, công nghệ và yêu tự do đã liên tục tìm kiếm những giải pháp cho vấn đề đó. Bởi thế công nghệ blockchain ra đời nhằm chống lại quyền lực tập trung bởi giới tài phiệt ngân hàng đó. Công nghệ blockchain phi tập trung cho phép mỗi người có quyền kiểm soát tài chính của riêng họ, thậm chí cho phép cá nhân trở nên thành chủ nhà băng của riêng mình hoặc đồng sở hữu ngân hàng cộng đồng như mô hình của Dash.
Phi tập trung là một khái niệm quan trọng rất gần gũi với sự tự do, nó đảm bảo cho tự do. Chính sự tự do mới đảm bảo cho những ý tưởng mới lạ không bị thui chột, giúp cho các phát kiến, sáng tạo mới và làm nên sự phát triển. Nếu không có tự do, quyền lực tập trung hết về một người hoặc một nhóm người thì những người đó luôn muốn dập tắt bất kỳ điều gì hòng đe doạ quyền lực độc tôn của họ.
Nếu một loại tiền điện tử mà yếu tố phi tập trung mất đi thì sớm muộn năng lực tạo ra động lực phát triển của nó cũng mất đi và giá trị của nó sẽ suy yếu.
Xem thêm:
Sn_Nour
Theo Tapchibitcoin.vn/ mystown
