Giới thiệu
Khi The Graph ra mắt lần đầu tiên vào tháng 7/2018, nền tảng đã chia sẻ tầm nhìn về việc xây dựng một giao thức lập chỉ báo phi tập trung cho Web3. Dựa vào đó, nhóm đã và đang làm việc chăm chỉ với phiên bản đầu tiên The Graph Network. The Graph Network là cơ sở hạ tầng cốt lõi cho Web3 — một thành phần cần thiết để cung cấp các ứng dụng phi tập trung với hiệu suất cấp người dùng.
Phân quyền toàn bộ ngăn xếp
Nhiệm vụ của The Graph là kích hoạt các ứng dụng internet hoàn toàn được cung cấp bởi cơ sở hạ tầng công cộng.
Phân quyền toàn bộ ngăn xếp sẽ cho phép các ứng dụng tránh khả năng thất bại kinh doanh và tìm kiếm tiền thuê, đồng thời tạo điều kiện cho khả năng tương tác ở mức độ chưa từng có. Người dùng và nhà phát triển có thể biết rằng phần mềm mà họ đầu tư thời gian và tiền bạc vào không thể đột nhiên biến mất.
Để đạt được tầm nhìn này đối với các ứng dụng phi tập trung hoàn toàn (dApps), điều quan trọng là phải chuyển từ mô hình doanh nghiệp trả tiền cho việc lưu trữ liên tục, tính toán và các dịch vụ khác cần thiết để duy trì một ứng dụng sang người dùng trực tiếp trả tiền cho mạng của các nhà cung cấp dịch vụ phi tập trung để sử dụng chi tiết những tài nguyên này.
Ngày nay, hầu hết các ứng dụng “phi tập trung” chỉ áp dụng mô hình như vậy ở lớp dưới cùng của ngăn xếp – blockchain – nơi người dùng trả tiền cho các giao dịch sửa đổi trạng thái ứng dụng. Phần còn lại của ngăn xếp tiếp tục được vận hành bởi các doanh nghiệp tập trung và có thể tùy ý thất bại, tìm kiếm tiền thuê.
The Graph Network là gì?
The Graph Network phân cấp API và lớp truy vấn của ngăn xếp ứng dụng internet. Lần đầu tiên, có thể truy vấn dữ liệu blockchain một cách hiệu quả mà không cần phụ thuộc vào nhà cung cấp dịch vụ tập trung.
Ngày nay, các nhà phát triển có thể chạy Graph Node trên cơ sở hạ tầng của riêng họ hoặc xây dựng trên dịch vụ lưu trữ của The Graph Network. Trong The Graph Network, bất kỳ Người lập chỉ báo (Indexer) nào cũng có thể stake Graph Token (GRT) để tham gia vào mạng và kiếm phần thưởng cho việc lập chỉ báo trên các đồ thị con cũng như phí phục vụ truy vấn trên các đồ thị con đó.
Người dùng có thể truy vấn bộ Indexer đa dạng này bằng cách trả tiền cho việc sử dụng được đo lường của họ, chứng minh một mô hình trong đó quy luật cung và cầu duy trì các dịch vụ do giao thức cung cấp.
Các vai trò trong giao thức
Phần này sẽ đề cập đến các vai trò tương tác với hệ thống, các hành vi mà họ phải tham gia để giao thức hoạt động chính xác và những động lực nào thúc đẩy họ.
Người dùng (Consumer): Người dùng trả tiền cho Người lập chỉ báo để truy vấn. Đây thường là người dùng cuối nhưng cũng có thể là dịch vụ web hoặc phần mềm trung gian tích hợp với The Graph.
Người lập chỉ báo (Indexer): Là người vận hành các node của The Graph. Họ được thúc đẩy bằng phần thưởng tài chính.
Giám tuyển (Curator): Sử dụng GRT để báo hiệu những đồ thị con nào có giá trị để lập chỉ báo. Những người này thường sẽ là các nhà phát triển và chia sẻ động lực của họ nhưng cũng có thể là người dùng cuối hỗ trợ một dịch vụ có giá trị mà họ dựa vào hoặc người nào đó có động cơ tài chính thuần túy.
Người ủy quyền (Delegator): Người ủy quyền stake GRT thay mặt cho Người lập chỉ báo để kiếm một phần phần thưởng và phí của Người lập chỉ báo mà không cần phải đích thân chạy Graph Node. Họ có động lực về tài chính.
Công dụng
Nhà phát triển
Đối với các nhà phát triển, API để xây dựng một đồ thị con phần lớn giống như khi sử dụng Graph Node cục bộ hoặc được lưu trữ.
Một điểm khác biệt đáng chú ý là cách các nhà phát triển triển khai đồ thị con. Thay vì triển khai tới một Graph Node cục bộ hoặc được lưu trữ, họ sẽ triển khai đồ thị con của mình tới một cơ sở đăng ký được lưu trữ trên Ethereum và gửi stake GRT để quản lý đồ thị con đó. Đây cũng là tín hiệu cho Người lập chỉ báo rằng đồ thị con này nên được lập chỉ báo.
Người dùng cuối
Đối với người dùng cuối, sự khác biệt chính là thay vì tương tác với các API tập trung được trợ cấp, họ sẽ bắt đầu trả tiền để truy vấn mạng phi tập trung của Người lập chỉ báo. Điều này sẽ được thực hiện thông qua một công cụ truy vấn chạy trên máy của họ trong trình duyệt dưới dạng tiện ích mở rộng hoặc được nhúng trong dApp.
Công cụ truy vấn cho phép người dùng truy vấn một cách an toàn lượng lớn dữ liệu được lưu trữ trên The Graph mà không cần phải tự mình thực hiện công việc tính toán và lưu trữ dữ liệu đó. Công cụ truy vấn cũng hoạt động như một công cụ giao dịch, đưa ra các quyết định như sẽ làm việc với Người lập chỉ báo nào hoặc số tiền phải trả, dựa trên dApp đang được sử dụng hoặc tùy chọn của người dùng.
Để công cụ truy vấn cung cấp trải nghiệm người dùng tốt, nó cần khả năng tự động ký các giao dịch thanh toán vi mô thay mặt người dùng thay vì nhắc họ cho mọi giao dịch cần ký. The Graph đang trao đổi với một số nhóm kênh xây dựng trên Ethereum để đảm bảo rằng các ví và chức năng mà họ cung cấp đáp ứng nhu cầu của những giao thức có công dụng được đo lường như The Graph. Trong thời gian chờ đợi, nền tảng sẽ lưu trữ cổng trợ cấp các truy vấn thay mặt cho người dùng.
Người lập chỉ báo
Người lập chỉ báo có thể tham gia The Graph bằng cách stake GRT và chạy phiên bản Graph Node.
Ngoài ra, cũng có thể vận hành đại lý lập chỉ báo (Indexer Agent), giám sát việc sử dụng tài nguyên của họ theo chương trình, đặt giá và quyết định lập chỉ báo các đồ thị con nào. Đại lý lập chỉ báo có thể kết hợp được và The Graph hy vọng các nhà khai thác node sẽ thử nghiệm với mô hình cũng như chiến lược định giá của riêng họ để đạt được lợi thế cạnh tranh trên thị trường so với những Người lập chỉ báo khác.
Giám tuyển và người ủy quyền
Giám tuyển và người ủy quyền sẽ quản lý và ủy quyền thông qua Graph Explorer. Đồng thời, người dùng cũng có thể quản lý và ủy quyền thông qua Graph Explorer, đây sẽ là một ứng dụng hoàn toàn phi tập trung yêu cầu trình duyệt hỗ trợ dApp có ví Ethereum.
The Graph Network bao gồm các hợp đồng thông minh chạy trên Ethereum kết hợp với nhiều dịch vụ bổ sung và ứng dụng khách (client) hoạt động off-chain.
Thị trường truy vấn
Thị trường truy vấn phục vụ mục đích tương tự như API trong ứng dụng dựa trên đám mây truyền thống, phân phối dữ liệu hiệu quả theo yêu cầu của giao diện đang chạy trên thiết bị của người dùng. Sự khác biệt chính là trong khi API truyền thống được vận hành bởi một tổ chức kinh tế duy nhất mà người dùng không có quyền phản đối thì thị trường truy vấn bao gồm một mạng các Indexer phi tập trung, tất cả đều cạnh tranh để cung cấp dịch vụ tốt nhất với mức giá tốt nhất.
Sự dư thừa này có nghĩa là ngay cả khi một Người lập chỉ báo hoạt động ngoại tuyến, miễn là có nhu cầu truy vấn bộ dữ liệu, những Người lập chỉ báo khác sẽ được khuyến khích để tiếp nhận công việc.
Các giao dịch trong thị trường truy vấn được định giá dựa trên băng thông và tính toán cần thiết để xử lý truy vấn.
Dưới đây là luồng điển hình khi người dùng tương tác với thị trường truy vấn:
– Khám phá dịch vụ (Service Discovery): Người dùng hỏi The Graph Người lập chỉ báo nào có dữ liệu mà họ quan tâm.
– Lựa chọn người lập chỉ báo (Indexer Selection): Người dùng chọn một Người lập chỉ báo để giao dịch cùng mà họ cho là có nhiều khả năng cung cấp dịch vụ chất lượng cao nhất với mức giá tốt nhất. Theo đó, cần cân nhắc các khía cạnh: hiệu suất, độ mới của dữ liệu, an ninh kinh tế, cũng như các thước đo chủ quan về danh tiếng của Người lập chỉ báo.
Người lập chỉ báo thể hiện giá của họ bằng cách sử dụng mô hình chi phí mà Người dùng có thể sử dụng để tạo ra chi phí tính theo GRT dựa trên các tính năng truy vấn và biến do Người lập chỉ báo cung cấp, chẳng hạn như thống kê cơ sở dữ liệu, giá USD/GRT hoặc cờ để cho biết Người lập chỉ báo đang điều chỉnh các truy vấn hay không. Do vậy, giá được thiết lập giữa Người lập chỉ báo và Người dùng, thay vì ở cấp mạng như trường hợp trong nền tảng hợp đồng thông minh trên Ethereum.
– Truy vấn + thanh toán vi mô có điều kiện: Người dùng gửi cho Người lập chỉ báo truy vấn cùng với một khoản thanh toán vi mô có điều kiện chỉ định số tiền họ sẵn sàng trả cho tính toán và băng thông.
Truy vấn đó sẽ chỉ định đồ thị con cần truy vấn, khối nào và dữ liệu nào dự kiến sẽ có sẵn.
– Phản hồi + Chứng thực: Nếu Người lập chỉ báo chấp nhận mức giá do Người dùng đưa ra thì họ sẽ xử lý truy vấn và trả lời bằng dữ liệu kết quả, cũng như chứng thực rằng phản hồi này là đúng. Cung cấp chứng thực sẽ mở khóa thanh toán vi mô có điều kiện.
Chứng thực được tạo ra một cách xác định và chỉ được cấp cho Người lập chỉ báo nhằm mục đích xác minh cũng như giải quyết tranh chấp ở những nơi khác trong giao thức.
Một ứng dụng phi tập trung duy nhất truy vấn The Graph có thể sử dụng nhiều đồ thị con được lập chỉ báo bởi các Indexer khác nhau và trong trường hợp đó sẽ thực hiện quy trình trên cho mỗi đồ thị con được truy vấn.
Graph Token
Để hỗ trợ hoạt động của thị trường truy vấn, giao thức giới thiệu token tiện ích gốc: Graph Token (GRT).
Graph Token có 2 công dụng chính không thể thiếu đối với hoạt động của giao thức:
– Người lập chỉ báo staking: Người lập chỉ báo gửi Graph Token để có thể được phát hiện trong thị trường truy vấn và để cung cấp bảo mật kinh tế cho công việc họ đang thực hiện.
– Giám tuyển báo hiệu: Giám tuyển gửi Graph Token vào thị trường giám tuyển, trong đó họ được thưởng cho việc dự đoán chính xác đồ thị con nào sẽ có giá trị đối với mạng.
Người dùng được khuyến khích giữ ETH hoặc stablecoin mà họ lựa chọn trong ví của họ. Tuy nhiên, các khoản thanh toán sẽ được giải quyết bằng GRT để đảm bảo một đơn vị tài khoản chung trên toàn giao thức.
Ngoài những công dụng được nêu ở trên, việc có token tiện ích gốc cho phép giao thức khuyến khích một số hành vi nhất định có lợi cho toàn bộ mạng, chẳng hạn như lập chỉ báo các đồ thị con mới, thông qua phát hành token mới.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter: https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
Minh Anh
Theo The Graph
