Trong 24 tháng qua, những hệ thống pháp lý lớn trên toàn thế giới đã tỏ ra lúng túng trước nhiệm vụ phát triển khung pháp lý áp dụng cho toàn ngành công nghiệp blockchain. Chính vì thiếu nền tảng tiêu chuẩn nên đã dẫn đến những vụ kiện tụng ồn ào.
Trong đó, nổi tiếng nhất là vụ kiện chống lại cha đẻ Bitcoin tự xưng Craig Wright. Phải chăng những lùm xùm như vậy phần nào phản ánh được ‘tâm tư tình cảm’ của Tòa án Hoa Kỳ đối với tiền điện tử?
Các vụ kiện gần đây ở Hoa Kỳ
Văn phòng Tổng chưởng lý New York và Bitfinex
Văn phòng Tổng chưởng lý New York (OAG) đang điều tra sàn giao dịch Bitfinex về các cáo buộc gian lận và lừa dối các nhà đầu tư. Các công tố viên cho rằng sàn giao dịch và công ty stablecoin có liên quan Tether đã bù đắp khoản lỗ $850 triệu, khiến các nhà đầu tư hiểu lầm. Lần gần đây nhất, thẩm phán Joel M. Cohen của Tòa án Tối cao tại Hạt New York đã bác bỏ kiến nghị chấm dứt cuộc điều tra Bitfinex và Tether. Đáp lại, các công ty khẳng định sẽ kháng cáo quyết định.
Blockchain.com và Paymium
Vào tháng 9/2018, Blockchain.com đã nộp đơn khởi kiện cùng các tài liệu chứng minh vi phạm nhãn hiệu, cạnh tranh không lành mạnh và quảng cáo sai lệch của Paymium và nền tảng Blockchain.io. Tòa án quận Nam New York (New York Southern District Court) đã bác bỏ các kiến nghị ‘kêu oan’ của Paymium. Tòa án cũng tìm thấy những tài liệu Paymium khai man trong hồ sơ với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC).
Oracle và CryptoOracle
Gã phần mềm khổng lồ Oracle đã đệ đơn kiện startup CryptoOracle blockchain để cáo buộc vi phạm thương hiệu và chiếm dụng tên miền (cybersquatting) sau khi vạch trần startup trên CNBC. Khiếu nại cho rằng startup đã sử dụng tên của mình và giao dịch dựa trên danh tiếng của Oracle. Trước đó, Oracle đã cố gắng giải quyết ngoài tòa án bằng tối hậu thư cứng rắn, nhưng startup vẫn nộp đơn đăng ký nhãn hiệu CryptoOracle.
Bradley Sostack và Ripple
Trong một vụ kiện tập thể, nhà đầu tư XRP Bradley Sostack cáo buộc Ripple đã lừa dối các nhà đầu tư và bán XRP dưới dạng chứng khoán chưa đăng ký, vi phạm luật liên bang. Lần nộp đơn gần nhất của Sostack là vào ngày 5/8, yêu cầu Ripple trả lời vụ kiện vào giữa tháng 9/2019.
SEC và Veritaseum
SEC Hoa Kỳ đã đệ đơn khiếu nại Reginald Middleton, Veritaseum Inc. và Veritaseum LLC về việc gian lận và chưa đăng ký ICO. Trong số 14.8 triệu đô la được huy động, 8 triệu đô la đã bị Tòa án quận Đông New York đóng băng gần đây.
Trader và Coinbase
Vào tháng 3/2018, trader đã đệ trình đơn kiện tuyên bố Coinbase phạm tội lừa đảo, giao dịch nội gián và thao túng thị trường Bitcoin Cash. Các khiếu nại về gian lận đã bị thẩm phán tại Vince Chhabria của quận Bắc California bác bỏ. Nếu muốn tiếp tục vụ kiện, nguyên đơn cần đưa ra căn cứ rõ ràng.
Harrison Hines và Joseph Lubin
Người sáng lập startup Token Foundry Harrison Hines cáo buộc cựu đối tác kinh doanh Joseph Lubin đã vi phạm hợp đồng và yêu cầu bồi hoàn hơn 13 triệu đô la. Các tài liệu đệ trình lên Tòa án Tối cao New York khẳng định Lubin có liên quan đến việc vi phạm hợp đồng, chuyển đổi, giao dịch lượng tử, làm giàu không chính đáng, lừa đảo và không thanh toán lợi nhuận.
New Jersey và Pocketinns Inc.
Bang New Jersey cáo buộc hệ sinh thái thị trường trực tuyến dựa trên blockchain Pocketinns đã bán hơn 400,000 đô la chứng khoán chưa đăng ký cho 217 nhà đầu tư. Poketinn dự định huy động tới 46 triệu đô la trong đợt bán token được tổ chức vào tháng 1/2018.
SEC và Jon Montroll
Nhà điều hành Jon Montroll của sàn giao dịch Bitcoin BitFunder hiện đã xóa sổ bị buộc tội cản trở công lý trong cuộc điều tra vụ hack 6,000 BTC giả vào năm 2013. Montroll đã nhận tội và chịu án tù 14 tháng, khá nhẹ so với đề nghị 27 đến 33 tháng của công tố viên.
Bộ Tư pháp và Blake Kantor
Kantor là kẻ chủ mưu đứng sau một vụ lừa đảo tiền điện tử liên quan đến coin ATM từ năm 2014 đến 2017. Trong quá trình tố tụng tại tòa, bị cáo bị tuyên phạt 86 tháng tù giam và tịch thu hơn 2 triệu đô la.
Bộ Tư pháp và nhóm hack “The Community”
The Community là nhóm hack gồm 6 thành viên trong độ tuổi từ 19 đến 28 có quốc tịch Hoa Kỳ và Ireland bị buộc tội liên quan đến các khoản phí hoán đổi SIM. Các bị cáo thực hiện hành vi lừa đảo và đánh cắp 2,5 triệu đô la tiền điện tử trong 7 lần tấn công. Các tội danh lừa đảo và gian lận qua mạng có thể bị phạt tù tối đa 20 năm mỗi tội. Bị cáo Ireland đã bị dẫn độ về Hoa Kỳ để đứng trước vành móng ngựa nghe tòa tuyên án.
SEC và Daniel Pacheco
SEC cáo buộc Pacheco đã vận hành chương trình kim tự tháp tiền điện tử Ipro Network thu hút hơn 26 triệu đô la từ các nhà đầu tư từ năm 2017 đến 2018. Ngoài ra, bị cáo đã chiếm dụng tiền của nhà đầu tư để mua một ngôi nhà trị giá 2.5 triệu đô la và một chiếc ô tô Rolls Royce.
Ủy ban giao dịch hàng hóa tương lai (CFTC) và Morgan Hunt, Kim Hecroft
CFTC tuyên bố Hunt và Hecroft đã tham gia lừa đảo nhằm thu hút Bitcoin từ công chúng. Vào tháng 6/2019, Tòa án Texas đã phát hiện và yêu cầu các bị cáo bồi thường 400,000 đô la, bao gồm cả tiền phạt dân sự 180,000 đô la cho mỗi đối tượng.
CFTC và Control-Finance Ltd.
CFTC đã đệ đơn khiếu nại lên Tòa án quận Nam New York đối với Control-Finance Ltd. có trụ sở tại Vương quốc Anh vào tháng 6/2019. Theo hồ sơ, công ty đã lừa đảo hơn 1,000 nhà đầu tư để rửa ít nhất 22,858 Bitcoin trị giá hơn 230 triệu đô la tính đến tháng 8/2019.
SEC và Longfin Corp.
Vụ kiện này thuộc thẩm quyền của Tòa án Quận Nam New York. Theo đó, công ty dịch vụ tài chính Longfin bị cáo buộc phạm tội lừa đảo thông qua các con số doanh thu bịa đặt để có được vị trí trên Nasdaq. Sau khi đơn khởi kiện được đệ trình, SEC đã đóng băng 27 triệu đô la thu được từ hoạt động gian lận chứng khoán và giao dịch nội gián.
Các vụ kiện đã hoàn tất của Hoa Kỳ
Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ (FTC) và Bitcoin Funding Team
Vào tháng 3/2018, FTC của Hoa Kỳ đã đóng băng các quỹ của Bitcoin Funding Team. Tòa án yêu cầu nhóm ngừng hoạt động do chính sách marketing sai lệch. Thông qua sơ đồ giới thiệu chuỗi, 4 cá nhân dứng sau nhóm này và My7Network đã phát triển sơ đồ kim tự tháp. Vào tháng 8/2019, FTC tuyên bố họ đã giải quyết các khoản phí đối với các cá nhân, tổng cộng chỉ dưới 1 triệu đô la.
Phần lớn các vụ kiện ở tòa án dường như liên quan đến gian lận và bị chính quyền Hoa Kỳ hoặc các cá nhân vạch trần. Ngoài những trường hợp nêu trên, nhiều vụ kiện có xu hướng được giải quyết trước khi trở nên ồn ào hoặc thỏa thuận ngoài tòa án do lo ngại về quyền ưu tiên. Vì ngành công nghiệp này còn rất mới nên rất khó dự đoán các thủ tục tố tụng sẽ diễn ra như thế nào, cho cả công tố viên và bị cáo.
Đối tác Byungkwon Lim tại công ty luật Devoir và Plimpton tin rằng các tòa án vẫn chưa phải đối mặt với một số thử thách phức tạp hơn dự kiến sẽ xuất hiện trong ngành công nghiệp tiền điện tử sắp tới, vì một số tài sản kỹ thuật số thay đổi liên tục trong bối cảnh thế giới ngày càng phát triển. Ông nói:
“Tôi chưa từng thấy bất kỳ tài sản hoặc công cụ truyền thống nào gặp phải loại chuyển đổi như thế này. Tôi không biết tòa án sẽ làm thế nào để giải quyết các vụ kiện có liên quan. Tôi nghĩ rằng có rất nhiều vấn đề mà chỉ tài sản blockchain và tiền điện tử mới có – trách nhiệm pháp lý của chuỗi nguồn mở, hành vi hợp pháp của những người khai thác, người xác nhận hoặc những đối tượng khác đảm bảo cho mạng hoạt động an toàn, …”
Các vụ kiện tại quốc gia khác
Tòa án ở Norwich Crown Court và Elliot Gunton
Gunton đã nhận tội cung cấp dữ liệu cá nhân trực tuyến và các dịch vụ hack tiền điện tử. Vụ án được phát hiện tình cờ trong một chuyến khám xét thường lệ tại nhà của Gunton không liên quan đến tiền điện tử theo Lệnh Bảo vệ Tác hại Tình dục do tòa án áp dụng cho các hành vi phạm tội trước đó. Gunton đã bị kết án 20 tháng tù giam và ra lệnh trả lại gần 500,000 đô la.
Tòa án tối cao Ấn Độ và Ngân hàng dự trữ Ấn Độ (RBI)
Tòa án tối cao Ấn Độ đã công khai chỉ trích hành động của RBI về lệnh cấm kinh doanh tiền điện tử vào tháng 7/2018. Trong phiên họp gần đây nhất, tòa án đã ra lệnh cho RBI trả lời trong vòng 2 tuần. Vụ án này diễn ra trong suốt thời kỳ khó khăn của Ấn Độ và khi chính phủ Ấn Độ xem xét quy định cấm công dân của mình sử dụng tiền điện tử.
Leumi Bank và Bits of Gold
Tòa án tối cao Israel đã ra phán quyết hạn chế Leumi Bank sử dụng vốn trên sàn giao dịch Bits of Gold. Các hạn chế là căn nguyên gây lo ngại pháp lý. Đây là lần mới nhất trong một cuộc trao đổi qua lại giữa hai bên tại Tòa án Tối cao Israel.
Santander Bank và Mercado Bitcoin
Santander đã bị sàn giao dịch Mercado Bitcoin kiện vào năm 2018 do kết quả đóng và khóa các tài khoản của sàn giao dịch. Kể từ đó, ngân hàng Tây Ban Nha đã kháng cáo quyết định nhưng bị từ chối và buộc phải trả lại tiền cũng như trả tiền phạt.
Rõ ràng kết quả của các vụ kiện quốc tế dường như có lợi cho các bên và doanh nghiệp tiền điện tử. Cũng có nhiều trường hợp tranh chấp xảy ra giữa các công ty và ngân hàng liên quan đến tiền điện tử, nhưng nền tảng truyền thống và vững chắc của các ngân hàng không thể khiến các tòa án gạt bỏ công lý.
Các luật sư nói gì?
Nhìn chung, có vẻ như khuôn khổ pháp lý về công nghệ mới là cốt lõi của vấn đề mà các tòa án đang phải đối mặt khi gặp phải các vụ án liên quan đến tiền điện tử và blockchain. Lim làm rõ thêm:
“Như nhiều người đã chỉ ra, vấn đề quan trọng là liệu khung pháp lý hiện tại có thể điều chỉnh hoặc giải quyết thỏa đáng mô hình kinh doanh hoặc quy trình được xây dựng trên công nghệ blockchain hay không. Có lẽ điều đó sẽ không bao giờ khả thi, vì Satoshi đã kết hợp blockchain để loại bỏ chi phí xã hội khỏi hệ thống tập trung. Nếu những người khai thác bỏ phiếu để sửa đổi mã nguồn của chuỗi và do đó người dùng của chuỗi sẽ bị thua lỗ, thì không rõ những người dùng đó có thể làm gì”.
Ngoài ra, có vẻ như các tiểu bang và chính quyền đang rất nỗ lực hiểu và xác định ngành công nghiệp mới. Nhưng như Lim nói, đây là một trò chơi mà họ phải bắt kịp:
“Theo kinh nghiệm của tôi khi làm việc với các cơ quan quản lý, nhiều người trong số họ dành những nguồn lực quan trọng để nghiên cứu công nghệ và công nghiệp. Họ chắc chắn phải rất cố gắng để theo kịp, nhưng nhiều người cũng khá thành thạo trong không gian”.
Marc Boiron của FisherBroyle cho rằng những người ủng hộ tiền điện tử sẽ phải đối mặt với muôn trùng khó khăn trong những năm đầu, cho đến khi công chúng và truyền thông hiểu rõ hơn và có cái nhìn ít thành kiến hơn về công nghệ mới nổi:
“Theo thời gian, khi các thẩm phán và bồi thẩm đoàn tìm hiểu thêm về tiền điện tử từ góc độ kinh tế và công nghệ, tôi mong đợi sẽ thấy sự thay đổi theo hướng nhìn trung lập hơn. Cho đến lúc đó, điều quan trọng đối với bất kỳ ai liên quan đến vụ kiện tiền điện tử là hãy thuê luật sư có khả năng giúp các thẩm phán hiểu rõ hơn về thế giới mới trong suốt vụ kiện”.
Thùy Trang
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
