Kể từ khi xuất hiện vào năm 2016, mạng Lightning (LN) đã dấy lên nhiều cuộc tranh cãi. Sau khi được tôn vinh là giải pháp BTC để mở rộng quy mô, hàng ngàn người trong cộng đồng Bitcoin đã bày tỏ ý kiến về cách thức hoạt động của nó. Đã 1.5 năm trôi qua nhưng mạng vẫn nhận được những lời chỉ trích liên quan đến việc tập trung hóa, các vấn đề định tuyến và trải nghiệm người dùng kém.
Lightning là gì?
Trong cuộc tranh luận về mở rộng quy mô Bitcoin vào năm 2016/2017, LN và các giải pháp lớp hai khác được coi là con đường tốt nhất cho mạng, thay vì tăng khối nhỏ. LN sử dụng công nghệ kênh thanh toán định tuyến mà ngay cả Satoshi cũng đã từng nhắc đến.
Thay vì truyền phát các giao dịch đến toàn mạng, hai người dùng có thể gửi tiền qua lại với nhau mà không cần chạm vào blockchain. Sử dụng mã hóa và sự trợ giúp đắc lực của lý thuyết game, người dùng có thể trả tiền cho bất kỳ ai trên thế giới ngay cả khi không có kênh liên hệ trực tiếp với họ.
Hãy bắt đầu với các kênh thanh toán trước. Ví dụ, Linh và Nam muốn giao dịch. Mỗi bên có kênh thanh toán trị giá 1 BTC. Số tiền này chỉ cần đi vào một loại địa chỉ đặc biệt. Hãy nghĩ nó giống như các hạt trên một chuỗi, cả hai đều có số lượng hạt bằng nhau ở mỗi bên tương ứng. Nếu Linh muốn trả cho Nam, cô có thể trượt một hạt sang phía Nam.
Trong thực tế, những “hạt” đó là những giao dịch được ký kết. Cả hai bên cùng ký kết giao dịch, nhưng họ không truyền phát nó. Nếu một trong hai bên muốn kết thúc kênh và rút tiền, họ có thể chỉ cần phát giao dịch đã ký cuối cùng và số dư được giải quyết trên blockchain. Vì vậy, Linh có thể gửi Bob 0.1, Nam có thể gửi lại 0.2, qua lại cho đến khi một bên không còn muốn duy trì kênh hoạt động.
Nếu giao dịch có thêm Tùng tham gia thì sao? Anh bạn này đã bán cho Linh một số hàng hóa, nhưng không có kênh nào với Linh. Tuy nhiên, Tùng có một kênh với Nam! Alice có thể sử dụng một số mã hóa thú vị để gửi tiền cho Nam và Nam sẽ trượt một số hạt cho Tùng. Điều này được thực hiện một cách an toàn, tin cậy và mọi bên đều có thể xác minh kết quả.
Từ đó, bạn có thể nghĩ đến hàng gồm 6 chặng phân cách. Mỗi node sẽ có thể định tuyến thanh toán đến mọi node khác, miễn là có sẵn đường dẫn.
Kinh tế của mạng Lightning
Ý tưởng là mọi node sẽ có một số thu nhập thụ động, vì một node định tuyến có thể tính một khoản phí nhỏ để định tuyến giao dịch. Những khoản phí này có thể cực kỳ thấp.
Theo BitcoinVisuals.com, chỉ có dưới 10,000 node LN hiện đang hoạt động. Dung lượng của mạng hoặc số Bitcoin hiện đang bị khóa trong các node LN là khoảng 850 Bitcoin, tương đương khoảng 9 triệu đô la. Con số đó đã giảm trong những tháng gần đây, giảm từ mức cao gần 1100 Bitcoin vào tháng 4 năm nay.
Mặc dù 850 BTC nghe có vẻ cao nhưng hãy nhớ rằng chỉ có 0.0047% tồn tại hiện nay.
Trong đó, LNBig.com hiện kiểm soát khoảng 5 triệu đô la trong số 9 triệu đô la trên LN, với hơn 1800 kênh thanh toán giữa các node. Nền tảng này hiện lớn nhất trên LN.
Trên Reddit, LNBig đã nhắc về cấu trúc phí của họ và triển vọng về tương lai của LN.
“Tôi có 200-300 giao dịch qua tất cả các node mỗi ngày, hiếm khi đạt mức 600. Về phí, tôi kiếm được 5,000-10,000 sats mỗi ngày. Nó có giá khoảng 0.4 đến 0.8 đô la. Tối đa 20 đô la trong tháng. Khi mở các kênh (đóng – mở) có lẽ, tôi đã chi hơn 1000 đô la. Do đó, ngay bây giờ, tôi không có thu nhập”.
Thu nhập 20 đô la cho 5 triệu đô la bị khóa. Nói cách khác, khoản lãi hàng năm là 48 đô la trên mỗi triệu đô la bị khóa trong mạng. Với chi phí mở và đóng kênh ở mức 1,000 đô la, chưa kể phần cứng cần thiết để chạy tất cả các node đó, có vẻ như toàn bộ hoạt động của LNBig là hoạt động từ thiện thuần túy.
LNBig cũng nói rằng họ đã bắt đầu đóng các kênh không sử dụng/không phản hồi vài tháng trước. Đổi lại, dung lượng của mạng giảm hơn 200 BTC.
Mạng Lightning sẽ vận hành tốt?
Mặc dù mạng phát triển ồ ạt trong nửa đầu năm 2019 nhưng số lượng kênh và dung lượng mạng vẫn tiếp tục giảm.
Người sáng lập Ethereum Vitalik Buterin đã tweet về công nghệ lớp hai, nói riêng về phiên bản LN của Ethereum, được gọi là Plasma.
I have been getting more and more pessimistic about off-chain-data L2s over time. @VladZamfir is right; they’re just hard to build, require too much application-layer reasoning about incentives, and hard to generalize.
— Vitalik Non-giver of Ether (@VitalikButerin) 21 tháng 8, 2019
“Tôi ngày càng bi quan hơn về các L2 dữ liệu off-chain. @VladZamfir đúng; chúng khó xây dựng, đòi hỏi quá nhiều lý do ở tầng ứng dụng về các ưu đãi và khó khái quát hóa”.
Mặc dù một số người đề xướng tuyên bố LN vẫn hoạt động tốt cho đến nay nhưng cần phải có thêm những phát triển khác để LN được duy trì. Những sự việc như phải online ví 24/7, không thể nhận tiền cho đến khi đã gửi tiền hoặc mất tất cả tiền trong trường hợp xảy ra sự cố máy tính đã khiến mọi người thận trọng khi sử dụng LN.
Công nghệ mới như nối nhiều đường nguyên tử và các đường khác có thể hỗ trợ LN trước những khó khăn hiện tại. Nhưng đến bây giờ, sau 1.5 năm kể từ ngày đầu tiên triển khai mạng Lightning, lớp thứ hai của Bitcoin không còn tuyệt vời nữa.
- Bitcoin Lightning Network mở rộng 100% trong 6 tháng đầu năm 2019
- Các lập trình viên đang cố gắng kết nối Lightning Network của Bitcoin với Ethereum
Thùy Trang
Tạp chí Bitcoin | Bitcoinist
