ICO, còn được gọi là token tiện ích, đã thống trị ngành công nghiệp tiền điện tử trong ba năm qua. Chúng đã được ghi nhận với sự tăng trưởng của Ethereum, một mô hình tài chính mới và là cửa ngõ cho một tương lai phi tập trung. Nhưng thực sự token tiện ích là gì? Về mặt kinh tế, hoạt động của chúng là gì và chúng cung cấp thêm giá trị gì?
Bài viết này sẽ cho bạn thấy rằng các token tiện ích không có tiện ích thực sự và bản chất chúng là kế hoạch trích xuất phí cho các giao dịch từ một ứng dụng phi tập trung. Vì cậy, những ứng dụng đó có rất ít cơ hội thu hút được lực kéo do ma sát mà các token này tạo ra. Nói cách khác, bài viết này sẽ cho thấy các ICO, mặc dù là nhà vô địch trên tư cách là phương tiện tạo ra giá trị, nhưng nó thực sự lại đang phá hủy giá trị.
Nhưng trước khi chúng ta đề cập đến tất cả điều đó, chúng ta cần xác định một khái niệm quan trọng: trục lợi (rent-seeking).
Khái niệm trục lợi
Trục lợi là quá trình trích tiền từ một giao dịch mà không tạo ra thêm giá trị. Cách dễ nhất để trục lợi là đánh thuế một số hoạt động song không tạo ra thêm bất cứ điều gì hữu ích. Hãy nghĩ về một quan chức chính phủ điển hình đóng dấu cho bất cứ thứ gì ông ta mới chỉ liếc qua. Ông ta không làm thêm bất cứ điều gì, ngoài việc trích thuế cho các giao dịch và đổ tiền và túi của mình.
Những kẻ trục lợi kiếm tiền mà không phải làm gì nhiều. Như mọi nhà tư vấn quản lý đều biết, nhiều người trong các tập đoàn lớn thường làm việc rất ít. Đây là những kẻ trục lợi từ bạn, và họ xoay sở để len lỏi vào các “góc ấm cúng” của thị trường thiếu cạnh tranh tự nhiên, chẳng hạn như độc quyền, hoặc những nơi mà các giao dịch của họ được ủy quyền theo quy định.
Tại sao trục lợi lại rất hấp dẫn?
Trục lợi rất phổ biến vì người ta không phải làm gì nhiều hay gặp phải quá nhiều rủi ro liên quan. Mọi người đều thích có nhiều tiền hơn so với công sức họ bỏ ra, càng nhiều tiền càng tốt. Đây là lý do tại sao rất nhiều sinh viên tốt nghiệp Ivy League theo đuổi sự nghiệp trong ngành Tài chính và Ngân hàng mặc dù không có bất kỳ thiên hướng cụ thể nào đối với các lĩnh vực đó. Những lĩnh vực này đầy rẫy những cơ hội để trục lợi với tiềm năng tài chính khổng lồ.
Bi kịch của việc trục lợi là nó sẽ gây ra cả một mạng lưới tiêu cực đối với xã hội. Thay vì sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ, kẻ trục lợi chỉ đơn giản là thu thuế, tạo ra sự ma sát không cần thiết. Ma sát đó là đánh cắp từ những người tạo ra giá trị sản xuất để bỏ tiền vào túi những kẻ trục lợi không tạo ra được giá trị hiệu quả.
Tại tình trạng trục lợi lại tồn tại?
Sự tồn tại của trục lợi khá là kỳ lạ, đặc biệt là trong nền kinh tế thị trường. Làm thế nào mà một kẻ đang đục khoét nền kinh tế được phép tồn tại trong một thị trường đang hoạt động hiệu quả? Không phải trong thị trường tự do các công ty không có những người trục lợi sẽ phá hủy các công ty có sự trục lợi hiện hữu sao?
Điều này sẽ đúng trong một nền kinh tế thị trường thực sự. Thật không may, các nền kinh tế phương Tây (hoặc bất cứ nơi nào khác) không sở hữu các nền kinh tế thị trường thực sự. Một nền kinh tế thị trường thực sự đòi hỏi phải có sound money (tiền dự trữ an toàn) và đây chính xác là điều các nền kinh tế này đang thiếu.
Các nền kinh tế dựa trên fiat chuyển tiền mới cho các nhóm được ưa thích, những người có một lợi thế không công bằng so với những người khác. Các nhóm ưu tiên sử dụng lợi thế này để xây dựng các hàng rào quy định xung quanh ngành công nghiệp của họ và tạo ra thứ gì đó độc quyền để buộc mọi người phải sử dụng chúng.
Điều này hiện hữu rõ ràng nhất trong các độc quyền của chính phủ như hệ thống giáo dục công cộng và các cơ quan nhà nước, nhưng nó cũng đúng với các ngân hàng lớn, và cả các công ty lớn. Mọi ngân hàng lớn đều có quyền truy cập vào lãi suất cực kỳ thấp cho phép họ cho vay lại các khoản tiền đó trên cơ sở dự trữ phân đoạn để có được khoản lãi lớn mà không có rủi ro. Nếu những khoản tiền đó được trả lại, họ đã kiếm được tiền và cho dù nếu những khoản tiền đó không được trả lại đi chăng nữa, họ vẫn sẽ nhận được một sự cứu trợ tốt đẹp. Những lợi nhuận đó, lần lượt đi vào túi những kẻ trục lợi, trong trường hợp nào đi nữa thì họ vẫn sẽ có lợi.
Các quỹ mới được tạo ra cũng dành cho các công ty lớn vì có vẻ chúng ít rủi ro nhất. Đây không nhất thiết là vì họ là những doanh nghiệp lớn, mà là vì khả năng cứu giúp cao hơn khi các công ty lớn hơn. Các công ty lớn lần lượt có lợi thế rất lớn so với các đối thủ nhỏ hơn, họ có rương chiến lớn hơn nhiều. Thông thường, rương chiến này được sử dụng để mua lại các đối thủ của họ.
Về bản chất, tiền fiat tạo ra rất nhiều cơ hội để trục lợi. Số tiền dư thừa được tạo ra trong các hệ thống fiat tự tìm đường vào túi những người không tạo thêm bất cứ thứ gì, tạo ra ma sát trong một thị trường hiệu quả. Đây là lý do tại sao chính phủ và các bộ máy quan liêu tồn tại.
ICO – trục lợi dân chủ hóa!
Những gì ICO đã làm chỉ là chính thức hóa quy trình trục lợi. Giá trị danh nghĩa của token tiện ích là giá trị tiện ích, chẳng hạn như có thể đặt cược trong một dApp. Nhưng do dApp bị hạn chế bởi token, bất kỳ ai muốn sử dụng dApp đều phải thông qua người nắm giữ token. Thay vì sử dụng một loại tiền tệ hiện có, những “người bán rong ICO” cung cấp cho những người mua sớm một “cơ hội” để có thể trở thành một người giữ cửa cho dApp. Nói cách khác, chủ sở hữu token tiện ích là những kẻ trục lợi, họ đánh thuế những người muốn sử dụng dApp.
Tất nhiên, việc thêm ma sát như vậy vào một ứng dụng chắc chắn sẽ làm giảm sự thu hút của ứng dụng, và đó chính xác là những gì chúng ta đã thấy. Token tiện ích hầu như không bao giờ được sử dụng cho dApp và thay vào đó được sử dụng cho việc đầu cơ thuần túy. Bạn có thể nghĩ về tình huống này khi một nhóm bị bán đi các vị trí trục lợi, chỉ để thấy rằng vẫn không đủ giao dịch được thực hiện để chứng minh rằng họ đã phải trả rất nhiều.
Khác xa với việc làm cho dApps trở nên hữu ích, các token tiện ích gần như chắc chắn sẽ khiến dApps thất bại. Token tiện ích không chỉ thiếu tiện ích, mà còn làm mất đi bất kỳ tiện ích nào mà dApp có thể có bằng cách tạo ra ma sát. Những người duy nhất sử dụng token là những holder sở hữu nguồn lợi nhuận dự kiến từ việc đánh thuế các giao dịch dApp thấp hơn nhiều so với dự đoán của họ. Mức tiêu thụ tiện ích duy nhất của token có xu hướng được sử dụng bởi các holder này, họ cho rằng bằng cách sử dụng dApp, họ có thể tạo ra nhận thức rằng dApp là hữu ích và tăng nhu cầu đầu cơ cho token của họ.
Lợi dụng nguyện vọng của con người để trục lợi
Quá trình này là một cách thức thông minh, trong đó có cả ICO. ICO sử dụng các cơ hội trục lợi tiềm năng như một cách để lôi kéo người mua. Khi ứng dụng không trở nên phổ biến, người mua vẫn sẽ có lợi. Token này làm cho họ trở nên giàu có, và đây là điều mấu chốt ngăn cản dApp thành công.
Thật đáng buồn khi đây là cách thức hoạt động của mô hình Ponzi. Họ hứa hẹn một số cơ hội kiếm lời dễ dàng cho những người cả tin, những người mong muốn kiếm được nhiều tiền hơn công sức bỏ ra. Thật không may, nhu cầu tiện ích cho token là không tồn tại, do đó, nhu cầu duy nhất còn lại là nhu cầu đầu cơ. Nhu cầu đầu cơ đòi hỏi ngày càng nhiều người mua, tạo ra một bong bóng không bền vững.
Nói cách khác, token tiện ích, vì tính chất “khai tử” tiện ích của chúng, cần thu hút ngày càng nhiều người cả tin hoặc toàn bộ kế hoạch của chúng sẽ sụp đổ.
Ethereum, trục lợi từ các ICO
Người ta có thể chỉ ra Ethereum là một ngoại lệ đối với quy tắc trục lợi dựa trên thực tế rằng nó đã là nền tảng được lựa chọn cho các ICO “thành công”. Ethereum đã thành công vì nó đã đánh thuế mỗi ICO như vậy. Bất cứ ai muốn tạo token ERC20 đều phải giao dịch trong ETH. Mọi chủ sở hữu ETH đều có thể kiếm lời từ những người muốn có được cơ hội trục lợi!
Nói cách khác, token Ethereum đã hoạt động rất chính xác bởi vì nó đã tìm ra những người tham lam và cả tin hơn muốn có cơ hội trục lợi cho riêng mình. Viễn cảnh có thể đứng đầu một kim tự tháp trục lợi mới đã cám dỗ và thu hút họ.
ETH đã đánh thuế thành công rất nhiều các chương trình này và ICO thực sự là các lớp mới của mô hình kim tự tháp hay nói cách khác, là những “tay non nớt” trong mô hình Ponzi. Sau đó, không có gì ngạc nhiên khi rất nhiều token đã cố gắng cạnh tranh trong thị trường này vì việc đứng đầu một mô hình Kim tự tháp mang lại lợi nhuận rất lớn. Mọi “nền tảng” dApp (ví dụ: EOS, TRON, NEO, v.v.) về cơ bản đang cố gắng đứng đầu một kim tự tháp mới để họ không phải trả thuế cho Ethereum!
Tạm kết
Token tiện ích là các công cụ để trục lợi. Vì quyền truy cập vào ứng dụng bị ràng buộc với các token đó, nên chúng hoạt động như một cách để đánh thuế bất cứ ai muốn sử dụng các ứng dụng “phi tập trung” này. Việc trục lợi như vậy đã tạo ra ma sát, đó là lý do tại sao có rất ít người sử dụng các ứng dụng này.
Về mức độ tinh vi của những người mua token ICO
Cách trung thực để xây dựng các ứng dụng sẽ là sử dụng một loại tiền tệ hiện có như Bitcoin, USD hoặc thậm chí ETH. Ngược lại, các ICO đang kiếm lời cho bản thân và lôi kéo những người chấp nhận tiềm năng trục lợi. Đây là một mô hình Ponzi/Kim tự tháp trong một vỏ bọc khác.
Token tiện ích là phương tiện để tìm ra tình trạng trục lợi khiến ứng dụng bị phá hủy. Mọi người nhận ra mục đích kinh tế của mình càng sớm, thì họ sẽ càng có lợi.
- 6 ICO thành công nhất mọi thời đại tính theo số tiền huy động
- SEC gia tăng áp lực với các ICO, một công ty blockchain phải trả lại nhà đầu tư 6,3 triệu đô la đã huy động cùng tiền phạt
Huyền Đinh
Tạp chí Bitcoin | Medium
