Tại các cuộc họp mùa xuân tuần trước của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới tại Washington, người ta nói đùa rằng các ngân hàng trung ương đang xem xét tiền kỹ thuật số để các thống đốc của họ có điều gì đó để nói khi họ đi đến hội nghị và được hỏi về Bitcoin.
Okay, không đùa nữa. Nhưng nó nói lên điều gì đó về cách các ngân hàng trung ương lo lắng về thế giới mới của tiền kỹ thuật số. Từ khi tiền kỹ thuật số trở thành chính thống, đã có một loạt các bài phát biểu và tài liệu nghiên cứu từ những người giám sát hàng đầu thế giới về vai trò của tiền tệ kỹ thuật số và các câu hỏi pháp lý mà họ nêu ra. Rõ ràng là bản chất xuyên biên giới của các loại tiền kỹ thuật số có nghĩa là sự phối hợp trên mặt trận pháp lý là bắt buộc; nhưng có rất ít sự đồng thuận về cách thực hiện điều này.
Các ngân hàng trung ương thường đồng ý với nhau rằng các loại tiền kỹ thuật số tư nhân như Bitcoin và Ethereum không được thiết lập để thay thế các loại tiền tệ truyền thống. Sự đồng thuận này đã được tóm tắt trong báo cáo của IMF gần đây “Báo cáo ổn định tài chính toàn cầu”, ghi nhận tiền kỹ thuật số vẫn còn đoạn đường khá xa để hoàn thành ba chức năng của tiền. “Trong khi chúng có thể phục vụ như nơi lưu giữ giá trị, việc sử dụng chúng như một phương tiện trao đổi đã bị hạn chế và sự biến động lớn của chúng đã ngăn cản chúng trở thành một đơn vị tài khoản đáng tin cậy”, các nhà nghiên cứu IMF đã viết.
Các nhà quản lý cũng đồng ý rằng, trong khi họ cần phải theo dõi một cách thận trọng về tiền kỹ thuật số, có nhiều điều lớn hơn phải lo lắng. Bitcoin vẫn chỉ chiếm một phần nhỏ trong hệ thống tài chính toàn cầu: Tổng giá trị thị trường của họ đã tăng theo cấp số nhân, nhưng vẫn dưới 3% của bảng cân đối kết hợp của bốn ngân hàng trung ương lớn nhất thế giới.
Nhưng sự đồng thuận của ngân hàng trung ương bị phá vỡ khi đề cập đến việc quy định tiền kỹ thuật số như thế nào. Trong một bài báo mới cho Trung tâm Hutchins về chính sách tài chính và tiền tệ tại Viện Brookings, Eswar Prasad, giáo sư kinh tế tại Đại học Cornell, đã đưa ra một danh sách lớn về nhiều cách thức mà các nhà quản lý đã tiếp cận câu hỏi về Bitcoin. Phạm vi này trải dài từ Hoa Kỳ, nơi Ủy ban Thương mại Hàng hóa Tương lai Mỹ (CFTC) đã thực hiện một cách tiếp cận tự do hơn bằng cách phân loại tiền kỹ thuật số như hàng hóa, đến Trung Quốc, nơi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã cấm tất cả giao dịch tiền kỹ thuật số.
Sự khác biệt trong cách tiếp cận có nghĩa là hiệu quả của quy định bị hạn chế. Một người tiêu dùng ở Trung Quốc vẫn có thể giao dịch Bitcoin trên sàn giao dịch tiền kỹ thuật của Hoa Kỳ. Giao dịch tiền kỹ thuật số là một hoạt động mạo hiểm không chỉ vì sự biến động: Đã có trường hợp gian lận và lỗ hổng công nghệ trên một số sàn giao dịch. Nếu có một thất bại lớn hơn nhiều, điều này sẽ kích hoạt một cuộc khủng hoảng lòng tin, hậu quả của nó sẽ là trải rộng toàn cầu.
Nhu cầu phải có sự phối hợp trở nên lớn hơn khi các ngân hàng trung ương phát hành đồng tiền kỹ thuật số của riêng họ, khi một số (ví dụ tại Thụy Điển), bắt đầu xem xét. Ý tưởng này có thể kéo theo việc cho phép công dân có tài khoản trực tiếp với ngân hàng trung ương, như họ hiện đang làm với những người cho vay thương mại.
Như Prasad lưu ý, một loại tiền tệ kỹ thuật số ngân hàng trung ương sẽ có những ý nghĩa trong cả việc vận hành chính sách tiền tệ và ổn định tài chính. Các ngân hàng trung ương có thể thực hiện một loạt các chính sách không chính thống, chẳng hạn như “vãi tiền qua trực thăng (helicopter drops)” hoặc “lãi suất âm” dễ dàng. Các chính sách này sẽ được áp dụng trực tiếp trong tài khoản ngân hàng trung ương của mỗi cá nhân.
Tuy nhiên, tác động đối với ổn định tài chính có thể là tiêu cực: Khi khách hàng chọn giữ tiền tệ kỹ thuật số của ngân hàng trung ương, người cho vay thương mại sẽ bị tước đoạt nguồn kinh phí rẻ tiền. Trong một cuộc khủng hoảng, nhiều người gửi tiền muốn giữ tiền của họ trong một tài khoản với một người cho vay tư nhân sẽ tìm nơi trú ẩn trong tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương, gây ra một cuộc tháo chạy. Cuối cùng, một cuộc khủng hoảng có thể thúc đẩy các dòng chảy xuyên quốc gia nghiêm trọng, khi khách hàng chọn chuyển tiền của họ ra khỏi một loại tiền kỹ thuật số nhất định đến một loại tiền tệ an toàn hơn. Do đó, ý nghĩa xuyên quốc gia của những thay đổi này là khá rõ ràng. Các nhà quản lý tại một quốc gia phải nếm trải việc một dòng chảy tiền kỹ thuật số chảy ra nước ngoài có thể cảm thấy có nghĩa vụ áp đặt các biện pháp kiểm soát vốn. Trong khi đó, các đồng nghiệp của họ, những người nhìn thấy dòng chảy vào đáng kể vào đất nước của họ có thể muốn hạn chế người nước ngoài nắm giữ tiền kỹ thuật số của mình, để tránh tiếp xúc quá mức ở nước ngoài.
Cho đến nay, đã có một số nỗ lực trong hợp tác ngân hàng trung ương: Ngân hàng Nhật Bản và Ngân hàng Trung ương châu Âu đã hợp tác nghiên cứu công nghệ cơ bản tiền kỹ thuật số, trước khi có kết luận, việc này chưa đủ sức để tăng cường hệ thống thanh toán chính của thế giới. Ngân hàng Canada và Cơ quan tiền tệ Singapore cũng đã chọn hợp tác trong một nghiên cứu. Ngân hàng thanh toán quốc tế – trong đó 60 ngân hàng trung ương là thành viên – đang dẫn đầu các nỗ lực quốc tế vào phân tích các loại tiền kỹ thuật số.
Vấn đề là các quốc gia phải đối mặt với những ưu đãi khác nhau trong việc quyết định có nên phát triển một loại tiền kỹ thuật số chính thức hay không. Riksbank của Thụy Điển đã đi trước vì việc sử dụng tiền mặt đang sụp đổ ở đó. Các ngân hàng trung ương ở các thị trường mới nổi có thể nhanh chóng làm theo: Những lợi thế về cải thiện hệ thống thanh toán và tăng khả năng tiếp cận tài chính lớn hơn ở các nền kinh tế tiên tiến. Các ngân hàng trung ương này cũng ít lo ngại về những người cho vay truyền thống vượt trội, vì hệ thống ngân hàng của họ thường kém phát triển. Các quốc gia phát triển với tốc độ khác nhau, chắc chắn sẽ làm cho hợp tác trở nên khó khăn hơn.
Tất nhiên, chúng ta vẫn còn cách xa khoảnh khắc khi một trong những ngân hàng trung ương lớn nhất thế giới chọn chấp nhận một loại tiền kỹ thuật số. Và các nhà hoạch định chính sách tiền tệ có các kênh giao tiếp được thiết lập tốt, đã chứng minh rất hiệu quả trong cuộc khủng hoảng tài chính và những khoảnh khắc bất ổn khác. Nhưng rõ ràng là nó sẽ tốt hơn nhiều nếu các quốc gia đưa ra ý tưởng được chia sẻ thay vì đi một mình.
Theo TapchiBitcoin.vn/Bloomberg
