Đồng sáng lập Wiki Larry Sanger: Internet, Blockchain và tri thức

Trước khi trở thành đồng sáng lập Wiki vào năm 2001, Larry Sanger là người đổi mới khái niệm trí tuệ, người thử nghiệm công nghệ và nhà giáo dục bằng sự cống hiến. Ông đã nghiên cứu và giảng dạy triết học, đặc biệt quan tâm đến nhận thức luận – khoa học tri thức.

Ở trường đại học, Sanger bắt đầu nghĩ về internet như một cách tiềm năng để phân cấp kiến thức. Dự án ban đầu của ông về vấn đề này là một diễn đàn web mà tại đó giáo viên và sinh viên cùng thảo luận, giao tiếp bên ngoài môi trường học thuật thông thường. Sanger giải thích:

“Điều thúc đẩy tôi tiến lên phía trước là tất cả các khả năng mà internet tạo ra để mang lại một nguồn tri thức mới. Chỉ cần nghĩ về cách từ điển tiếng Anh Oxford được sáng tạo. Khi tôi đọc về “Giáo sư và Người điên”, tôi đã ngạc nhiên khi thấy nó giống với những năm đầu của Wikipedia và tầm nhìn tổ chức của mọi người từ khắp nơi trên thế giới để tạo ra các tài nguyên tri thức có thể chia sẻ thực sự là điều thúc đẩy tôi tiến phía trước. Đó là tầm nhìn truyền cảm hứng cho tôi. Nó không liên quan gì đến việc kiếm tiền. Có nhiều thứ quan trọng hơn đang bị đe dọa ở đây”.

Phân cấp

Sanger đã thực hiện “fork” đầu tiên của mình vào năm 2006 khi ông đưa ra một giải pháp thay thế cho Wikipedia, Citizendium. Giải pháp này từ chối chỉnh sửa ẩn danh và giới thiệu quy trình đánh giá của chuyên gia. Dự án cuối cùng đã không thành công, nhưng Sanger tiếp tục phát triển các dự án giáo dục cũng như cổng thông tin có nguồn gốc từ đám đông trước khi trở thành giám đốc thông tin của Everipedia năm 2017 – một cuốn bách khoa toàn thư về các chủ đề không bị hạn chế, dựa trên công nghệ blockchain.

Kể từ năm 2019, dự án đã gần như hoàn thành giai đoạn một trong những bước chuyển sang blockchain.

Một năm trước, mainnet iOS đã được ra mắt, một airdrop đã được tiến hành và bây giờ dự án đã sẵn sàng để được công bố. Sanger đã nói về Everipedia:

“Tôi nghĩ rằng sẽ mất vài năm trước khi có những ứng dụng phi tập trung ‘trưởng thành’ mà nhiều người có thể sử dụng. Chúng tôi vẫn đang tìm hiểu rất nhiều về blockchain. Vâng, có những DApps sẽ hoạt động khá tốt, nhưng cuối cùng, tôi nghĩ công nghệ blockchain vẫn còn khá nhiều cách để phát triển trong tương lai.”

Ý tưởng về thông tin phi tập trung được thể hiện rõ ràng trong tất cả các dự án của ông. Do đó, vào đêm ngày 4/7 – Ngày quốc khánh Hoa Kỳ – Sanger đã viết Tuyên ngôn độc lập kỹ thuật số, ông kêu gọi một cuộc biểu tình truyền thông xã hội trên Twitter nhằm phân cấp các nền tảng truyền thông xã hội.

Bổ sung internet bằng blockchain

Theo Sanger, không có bất kỳ nhà điều hành hiện đại nào ở Silicon Valley có thể tạo ra internet ngày nay và Mark Zuckerberg không phải là một ngoại lệ. Sanger tiếp tục: “Có thể họ không có khả năng, họ không có khí chất. Họ quá kiểm soát. Họ không hiểu toàn bộ ý tưởng từ dưới lên”.

Và sức mạnh của internet là rất lớn. Như Sanger đã nói, công nghệ Blockchain đang bổ sung “tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và tất nhiên là các ưu đãi được cung cấp bởi việc token hóa”, nhưng “công nghệ blockchain không kỳ diệu đến mức có thể khiến nó trở thành cách duy nhất để phân cấp hoạt động trực tuyến”.

Tuy nhiên, tính chất của blockchain bao gồm “cách khuyến khích tài chính cho các nhà phát triển nguồn mở” của Sanger. Các khái niệm này không thực sự đi theo xu hướng chính “vì hầu hết các công việc được thực hiện trên phần mềm nguồn mở đều do các tình nguyện viên thực hiện”. Không liên quan đến nhiều tiền. Blockchain giúp chúng tôi có thể có cùng loại phát triển và tham gia phi tập trung mà phần mềm nguồn mở cho phép, nhưng cũng khuyến khích tài chính cho người dùng – và điều đó khá thú vị”.

Blockchain trong 10 năm tới

Đối với Sanger, ngành công nghiệp blockchain cần chú ý nhiều hơn đến trải nghiệm người dùng. Ông nói, nó phải được đơn giản hóa như bất kỳ ứng dụng hoặc trang web thông thường nào. Và đó là khi các ứng dụng truyền thống cạnh tranh theo cách riêng của họ, mọi người có thể bắt đầu quan tâm đến thực tế các ứng dụng này được xây dựng trên blockchain. Sanger giải thích:

“Tại thời điểm này, hầu hết mọi người không quan tâm đến blockchain. Có lẽ họ nên nghĩ về công nghệ mới, nhưng họ đã không làm như vậy. Và đó chỉ là một thực tế mà chúng ta phải giải quyết.”

Ông ấy tiếp tục:

“Chúng tôi chưa tìm ra cách tốt nhất để sử dụng công nghệ. Chúng tôi chưa thiết lập ngôn ngữ lập trình có hệ thống. Chúng tôi không biết các công ty lớn nhất sẽ làm gì. Có quá nhiều thứ được lên kế hoạch tại thời điểm này. Tôi nghĩ rằng thế giới của blockchain sẽ trông rất khác trong 10 năm nữa và chúng tôi không biết điều gì có thể xảy ra.”

Ở đâu có blockchain, ở đó có tiền điện tử. Do đó, bình luận về các tweet gần đây của Donald Trump về tiền điện tử, Sanger đã để lại một “boohoo” đầy ý nghĩa.

Sanger kết luận:

“Tôi thực sự không phải là một nhà đầu tư tiền điện tử. Tôi đã đầu tư một chút chỉ để hiểu về nó. Tôi tin vào họ. Tôi thực sự muốn hệ thống tiền tệ – hay hơn hệ thống tiền tệ – của thế giới được phân cấp và không bị chính phủ kiểm soát. Tôi nghĩ rằng nó sẽ rất tuyệt vời.”

• Đối thủ của Wikipedia sẽ khởi chạy trên blockchain EOS thay vì Ethereum
• Người sáng lập Wikipedia Jimmy Wales không có hứng thú với ICO

Minh Anh

Tạp Chí Bitcoin | Cointelegraph