Gần như tất cả các thị trường tại một số điểm đều đi qua bong bóng. Nhưng không phải tất cả các bong bóng đều giống nhau và một số trong đó có xu hướng được chú ý nhiều hơn do các sự kiện, sự cường điệu hoặc mức độ ảnh hưởng tiềm năng đối với nền kinh tế toàn cầu.
Xét về góc nhìn, vào một số thời điểm phát triển, các cổ phiếu sau có giá trị giảm đáng kể: GOPRO (GoPro): -95%, FIT (FitBit): -92%; LC (LendingClub): -91%; SNAP (được biết đến nhiều nhất với tư cách là người tạo ra Snapchat): -83%; ZNGA (Zynga): -77%; TWTR (Twitter): -63%; SPOT (Spotify): -48%; DOCU (Docusign): -45%; FB (Facebook): -42%.
Hoàn toàn không khó để nhận thấy bong bóng trong thế giới tiền điện tử tương tự như bong bóng dot-com. Vốn hóa thị trường tiền điện tử giảm 80% từ mức cao, trong khi Nasdaq Composite Index giảm 78% trong vụ sụp đổ dot-com. Những trường hợp tương đồng khác là tăng trưởng bùng nổ và kỳ vọng lớn về khả năng của các công nghệ cơ bản.
Như vậy, phải chăng thị trường tiền điện tử đang theo mô hình của bong bóng dot-com?
Thật vậy, bong bóng dot-com và bong bóng tiền điện tử giả định có nhiều điểm tương đồng nổi bật.
Giới thiệu
Dot-com
Đầu những năm 1990, internet đã nhanh chóng phổ biến. Chỉ đến giữa năm đó, tỷ lệ sở hữu máy tính của các hộ gia đình đã tăng từ 15% lên 35%, khuyến khích sự ra mắt của các công ty kinh doanh internet với những khoản đầu tư đáng kể nhờ lãi suất thấp.
Crypto
Đầu những năm 2010, Bitcoin và công nghệ blockchain xuất hiện với tốc độ chóng mặt. Vài năm sau, ngày càng có nhiều người tham gia vào thế giới mới để kiếm cho mình một vận may. Đồng thời, ý tưởng về hệ thống tài chính phi tập trung và độc lập với của chính phủ đã khuyến khích sự ra mắt của nhiều công ty kinh doanh blockchain với những khoản đầu tư đáng kể nhờ sự ổn định kinh tế ở một số nước và sự thiếu hụt ở những nước khác.
Đầu tư FOMO
Dot-com
Thêm tên miền .com vào tên công ty giúp làm tăng đáng kể giá trị của công ty. Hầu hết các công ty này đã không có lợi nhuận, nhưng đầu cơ thuần túy và thiếu cơ sở vững chắc đã dẫn đến việc định giá quá cao và sự quan tâm của các nhà đầu tư khi cảm nhận được “điều lớn lao tiếp theo”.
Crypto
Việc thêm cụm ‘tiền điện tử’ hoặc ‘blockchain’ vào tên của một công ty đã làm tăng đáng kể giá trị của công ty. Hầu hết các công ty này không có sản phẩm, mô hình kinh doanh mạnh mẽ hoặc lợi nhuận. Tuy nhiên, đầu cơ thuần túy và thiếu cơ sở vững chắc đã dẫn đến việc định giá quá cao và sự quan tâm của các nhà đầu tư khi cảm nhận được “điều lớn lao tiếp theo”.
IPO và ICO
IPO: Dot-com
Khi bong bóng phát triển, các ngân hàng đầu tư đã tham gia, thu lợi lớn từ IPO và sau đó, mời chào đầu tư thêm.
ICO: Crypto
Khi bong bóng phát triển, các công ty phát hành coin đã tham gia, thu lợi lớn từ ICO và huy động được 8.7 tỷ.
Đỉnh điểm
Dot-com
Nhiều người đã bắt đầu giao dịch toàn thời gian và các nhà đầu tư đã biến thành triệu phú chỉ sau một đêm. Từ năm 1995 đến 2000, chỉ số thị trường chứng khoán tổ hợp Nasdaq đã tăng 400% lên mức cao nhất mọi thời đại đạt giá trị hơn 6 nghìn tỷ đô la vào tháng 3/2000.
Crypto
Từ năm 2016 đến 2017, giá Bitcoin và nhiều đồng tiền khác tiếp tục tăng và đến cuối năm 2017, giá Bitcoin đã tăng lên 19k đô la. Nhiều nhà đầu tư bắt đầu giao dịch toàn thời gian và biến thành triệu phú chỉ sau một đêm.
Bong bóng vỡ
Dot-com
Kỳ vọng đã được đặt lên cao, thị trường quá phấn khích, trong khi nhiều công ty dot-com không thể đưa ra các mô hình kinh doanh bền vững để giúp họ chứng minh ít nhất một số mối tương quan giữa định giá công ty và quỹ đầu tư.
Vụ vỡ bong bóng dot-com xảy ra vào tháng 3/2000, ngay sau khi chỉ số Nasdaq đạt mức cao 5048 điểm. Tiếp theo đó là đợt bán tháo cổ phiếu của các công ty công nghệ lớn như Intel, Dell và Cisco gây hoang mang dư luận.
Crypto
Kỳ vọng được đẩy lên quá cao, thị trường quá phấn khích, trong khi nhiều công ty blockchain không thể phát triển các mô hình kinh doanh bền vững, điều này sẽ giúp chứng minh ít nhất một số mối tương quan giữa định giá công ty và quỹ đầu tư.
Bong bóng tiền điện tử đã vỡ vào tháng 12/2017, ngay sau khi giá Bitcoin vượt qua $19k. Đây là thời điểm đột phá để bán Bitcoin và các khoản giữ tiền điện tử khác của nhiều nhà đầu tư, thậm chí còn gây hoang mang hơn.
Kết luận
Dot-com
Trong khoảng thời gian 2 năm sau vụ nổ, tổ hợp Nasdaq đã giảm từ 5048.62 điểm xuống còn 1114.11 điểm, tương đương 77% và khoản đầu tư trị giá 5 nghìn tỷ USD đã biến mất.
Hàng trăm công ty đã thanh lý số vốn ít ỏi còn lại và đóng cửa vào năm 2004. 48% công ty được tiếp quản để duy trì hoạt động. Một số cố gắng duy trì hoạt động đến cuối cùng và đã vượt qua vốn hóa thị trường ban đầu của họ. Trong số đó có Amazon và Google.
Crypto
Hàng trăm công ty đã thanh lý số vốn ít ỏi còn lại và đóng cửa vào năm 2019. Chỉ một số công ty được tiếp quản để duy trì hoạt động. Một số khác bị cáo buộc vi phạm quy định.
Các công ty được tiếp quản có thể vượt qua vốn hóa thị trường ban đầu. Hiện có nhiều người chơi mới đang gia nhập ngành.
Những điểm chung giữa Dot-com & Crypto
Theo báo cáo của Morgan Stanley, biểu đồ giá tiền điện tử và biểu đồ chỉ số Nasdaq thực sự tương quan với nhau.
Trong cả hai sự kiện mang tính lịch sử, sự háo hức kiếm tiền thưởng nhanh chóng và sự phấn khích cho công nghệ đột phá mới đã thúc đẩy một khoản đầu tư dựa trên FOMO (sợ bỏ lỡ) và mức cao cuối cùng giảm 80%.
Hậu bong bóng
Dot-com
Vào tháng 12/1999, giá cổ phiếu của Amazon đã đạt mức đầu tiên và duy nhất trong thập kỷ 20, cao nhất là 107 đô la, sau đó là mức giảm trầm trọng 90% xuống còn 6 đô la trong khoảng 1 năm. Phải mất gần 1 thập kỷ để đạt được mức cao trước đó. Hôm nay, giá AMZN là 1,950 đô la, tăng 32000% so với mức thấp 6 đô la.
Crypto
Kể từ sau vụ suy giảm và cho đến bây giờ, sự cường điệu đã bị xóa bỏ và đầu cơ đã trở lại mức bình thường. Trong khi đó, các công ty đang phát triển công nghệ tiếp tục tung ra các sản phẩm mới và các cơ quan quản lý đang xây dựng các cơ chế điều chỉnh ngành. Tất cả những tiến bộ này dẫn đến việc áp dụng chậm nhưng chắc chắn.
Bitcoin hiện đang giao dịch ở mức chỉ hơn 5,000 đô la, giảm -75% so với mức cao nhất mọi thời đại khoảng $19,665 vào tháng 12/2017.
Nếu chúng ta đi trước và vẽ một đường thẳng song song giữa hiệu suất của các coin lãnh đạo thị trường này, chúng ta có thể dự đoán một tương lai đáng kinh ngạc cho Bitcoin. Giả sử chúng ta lấy điểm thấp nhất của Bitcoin là $3,288.45 sau tất cả các mức cao thì mức tăng trưởng 32000% của AMZN sẽ đưa chúng ta lên khoảng $1,052,304 mỗi Bitcoin.
Bất kể mức giá này thực tế như thế nào, so sánh với dot-com cho thấy một quan điểm mà chúng ta nên xem xét. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là so sánh mù quáng giá của một trong những yếu tố lãnh đạo thị trường dot-com với Bitcoin được coi là chưa đúng thời điểm.
Có quan trọng không?
Mặc dù so sánh này cung cấp một quan điểm thú vị, có tiềm năng trong tương lai của Bitcoin và ngành công nghiệp blockchain nhưng giá trị một sản phẩm của công nghệ mới, tiền tệ mới hoặc một ngành hoàn toàn mới đều phải được căn chỉnh cho phù hợp. Các yếu tố giúp thành công là hiệu quả/sức mạnh công nghệ, chấp nhận thị trường, hiệu ứng mạng, quy mô tác động đối với các nền kinh tế và các ngành công nghiệp, nhóm và cộng đồng.
Phạm vi của một giá trị được cung cấp sẽ xác định Amazons và Google của ngành công nghiệp blockchain. Trong khi đó, khi Bitcoin đang trải qua những cải tiến liên tục thì có thể thấy những người chơi mới gia nhập có mong muốn duy nhất là giành được vương miện.
- Vì sao Bitcoin có tầm quan trọng lớn – bong bóng nợ lợi suất âm lên tới 13.5 nghìn tỷ USD
- Chu kỳ bong bóng Bitcoin tăng mạnh hơn so với bong bóng dotcom của Amazon
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Hackernoon
