Nhật Bản phần lớn là một xã hội dựa vào tiền mặt. Mặc dù đôi khi cũng có mối quan tâm lành mạnh đến tiền điện tử kỹ thuật số như bitcoin, người tiêu dùng chủ yếu dựa vào tiền fiat trong khi tránh các phương thức thanh toán điện tử. Điều này hơi phản trực quan, vì quốc gia này có một trong những môi trường quản lý tài sản kỹ thuật số tiên tiến nhất trên thế giới.
Dù thế nào đi nữa, không thể chối cãi rằng người tiêu dùng thích các hình thức giao dịch truyền thống hơn. Tài khoản séc hầu như không tồn tại ở đất nước mặt trời mọc, vì vậy việc trả séc là rất hiếm. Mặt khác, thẻ tín dụng được phổ biến rộng rãi. Tuy nhiên, thái độ tiết kiệm của người tiêu dùng dẫn đến việc sử dụng hạn chế.
Việc sử dụng thẻ tín dụng chiếm khoảng 17% các giao dịch. So sánh con số này với 21% ở Mỹ, nơi người tiêu dùng cũng phụ thuộc nhiều vào các khoản thanh toán điện tử khác. Hơn nữa, tiền mặt đang lưu thông ở Nhật Bản chiếm 20% GDP, trong khi nó lần lượt chiếm 8,3 và 9,5% ở Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, khối nợ khổng lồ của Nhật Bản ám chỉ vấn đề đối với đồng yên trong tương lai. Hiện tại, nợ trong nước chiếm 237% GDP, lớn nhất thế giới. Về mặt lịch sử, tỷ lệ nợ trên GDP cao như vậy ngụ ý rủi ro vỡ nợ cao và nhu cầu trái phiếu chính phủ yếu. Theo Luke Gromen của công ty nghiên cứu FFTT, 50 trong số 51 quốc gia từng đạt tỷ lệ nợ trên GDP trên 130% đã vỡ nợ, Nhật Bản là ngoại lệ duy nhất. Khi một quốc gia phát triển vỡ nợ, quốc gia đó thường thổi phồng các nghĩa vụ còn nợ của mình bằng cách làm suy yếu đồng tiền của mình. Nếu Nhật Bản không chịu nổi số phận này, điều đó có nghĩa là đồng yên sẽ có một thời gian biến động.
Một xã hội không tiền mặt
Kể từ cuối tháng 7, một nhóm khoảng 10 thành viên tại Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã làm việc hướng tới sự phát triển của đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC), một phiên bản số hóa của đồng Yên. Một loại tiền tệ như vậy có thể dựa trên công nghệ blockchain tiên tiến cung cấp năng lượng cho các loại tiền điện tử như bitcoin; tuy nhiên, điều này vẫn chưa chắc chắn. BOJ hy vọng rằng công nghệ mới sẽ được sử dụng rộng rãi ngay cả khi thiên tai và mất điện.
Theo Takeshi Kimura, tổng giám đốc bộ phận BOJ, phát triển là ưu tiên hàng đầu. Gần đây anh ấy đã nói với báo Asahi, “Chúng tôi sẽ tiếp tục với các cuộc thảo luận trong khi đẩy mạnh mức độ xem xét vượt qua giai đoạn chuẩn bị.” Mặc dù Kimura lưu ý rằng CBDC sẽ thay thế tiền mặt và buộc hợp nhất các khoản thanh toán điện tử khác, nhưng anh ấy đã không đưa ra lịch trình cho việc triển khai.
Nêu bật tính cấp thiết của chính phủ, BOJ gần đây đã bổ nhiệm nhà kinh tế hàng đầu Kazushige Kamiyama làm người đứng đầu bộ phận thanh toán chuyên giám sát các loại tiền kỹ thuật số. Kamiyama trước đây đã chỉ đạo việc sử dụng dữ liệu lớn để phân tích tác động của COVID-19 đối với nền kinh tế. Khi Nhật Bản vượt xa Hàn Quốc và Trung Quốc trong lĩnh vực thanh toán kỹ thuật số, động thái này có thể đánh dấu sự tăng tốc của chương trình.
Cuộc đua tiền tệ
Tuy nhiên, ở một quốc gia có 80% giao dịch bằng tiền mặt, điều gì thúc đẩy làn sóng đột ngột chuyển sang không dùng tiền mặt? Cạnh tranh trong một thế giới hậu COVID có thể là chìa khóa.
Những tác động kinh tế của đại dịch đang diễn ra là rất lớn, với nhiều nhà kinh tế và nhà phân tích cho rằng năng suất toàn cầu đang giảm dần. Ngân hàng đầu tư đa quốc gia của Mỹ Goldman Sachs gần đây đã cảnh báo rằng việc chính phủ Mỹ chi tiêu tài khóa quá mức có thể dẫn đến đồng đô la suy yếu nghiêm trọng và mất vị thế đồng tiền dự trữ thế giới. Là đồng tiền dự trữ toàn cầu, đồng đô la là đồng tiền chính trong đó hầu hết các giao dịch thương mại trên thế giới diễn ra. Các điều kiện kinh tế hiện tại đã khiến các nhà lãnh đạo thế giới đề xuất một “Tái lập vĩ đại” cho nền kinh tế toàn cầu.
Khi Trung Quốc và Nga bắt đầu giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la, sự thay đổi vai trò của tiền tệ toàn cầu dường như ngày càng có khả năng xảy ra. Việc giảm bớt sự phụ thuộc vào các loại tiền dự trữ toàn cầu đã được tiến hành kể từ Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008-2012.
Khả năng khẳng định đồng tiền của mình trên trường quốc tế có khả năng đã đẩy Trung Quốc trở thành kẻ dẫn đầu trong cuộc đua tiền tệ kỹ thuật số. Nếu một đồng nhân dân tệ kỹ thuật số được chấp nhận rộng rãi, nó có thể hợp lý hóa thương mại và tăng khả năng tài chính và các sức mạnh mềm khác. Tuy nhiên, Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ được hưởng quyền truy cập đặc quyền vào dữ liệu giao dịch, một mặt hàng có giá trị trong thế giới ngày càng kỹ thuật số. Như đã lưu ý với Libra của Facebook, chính sách của ngân hàng trung ương về một loại tiền kỹ thuật số thống trị có thể áp đảo chính sách của một quốc gia khác.
Tất cả những điều được xem xét, vẫn chưa chắc chắn liệu Trung Quốc, hay bất kỳ quốc gia đơn lẻ nào, sẽ nhận ra ảnh hưởng như vậy. Khi Nhật Bản muốn thoát Trung, các quan chức chính phủ không sẵn sàng chấp nhận rủi ro như vậy. Tuy nhiên, khi BOJ đẩy nhanh sự phát triển của đồng yên kỹ thuật số, nó phải đối mặt với một cuộc đấu tranh khó khăn trong việc cập nhật thói quen chi tiêu của một xã hội già hóa và phụ thuộc vào tiền mặt.
- Trung Quốc đang thoái vốn khỏi đô la Mỹ do lo ngại về lạm phát và sự ra mắt nhân dân tệ kỹ thuật số
- Ngân hàng Nhật Bản có nhóm nghiên cứu CBDC mới nhưng không có kế hoạch ra mắt
- Nhật Bản thúc giục Hoa Kỳ phát triển đồng đô la kỹ thuật số (CBDC) để chống Trung Quốc
Khang Hy
Theo Japan Today
