Bitcoin và tiền – Tóm tắt
Từ lịch sử của tiền đến Bitcoin như một loại “vàng kỹ thuật số” và kinh tế toàn cầu, cùng với một đoạn tổng kết ngắn về hệ thống ngân hàng, chúng tôi thấy rằng Bitcoin đang mang những đặc điểm của hard money – trong khi hạn chế được một số điểm yếu của nó. Hôm nay chúng tôi sẽ làm điều đó trở nên rõ ràng hơn nữa.
Chủ nghĩa cộng sản vs. Chủ nghĩa tư bản
Trong nghiên cứu của chúng tôi về hệ thống tiền tệ và nền kinh tế hiện đại, chúng tôi nhận ra sự cần thiết trong việc kiểm nghiệm một vài hệ thống nổi trội nhất, ít nhất là trong thế kỷ trước, để giải quyết các vấn đề về giải pháp thúc đẩy kinh tế.
Chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản hoàn toàn trái ngược với nhau như những ví dụ rõ ràng nhất về sự cực đoan của chủ nghĩa kinh tế; từ một hệ thống phi tập trung của thương mại tự do đến một hệ thống tập trung triệt để, được kiểm soát trực tiếp bởi một hệ thống quyền lực từ chính phủ.
Hai hệ thống trái ngược nhau này đã tìm cách giải quyết các vấn đề kinh tế của thế giới hiện đại. Song cả hai đã đều thất bại trong một số khía cạnh.
Lưu ý rằng trong bài tiểu luận này, mục tiêu là giới hạn phạm vi của chúng tôi về mức độ tập trung hóa: có rất nhiều ưu và nhược điểm khác đối với chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa tư bản ngoài phạm vi của cuộc điều tra này: và chúng tôi đặc biệt giới hạn luận điểm của chúng tôi trong việc đưa ra những kết luận về chủ nghĩa cộng sản và chủ nghĩa tư bản đã bị bãi bỏ, thay vì những điểm mạnh hay điểm yếu về mặt lý thuyết của chúng.
Các nền kinh tế thị trường tự do hoặc tư bản thực sự nên hoạt động một cách lý tưởng theo cách phi tập trung, không có lực lượng trung tâm nào kiểm soát sự chuyển động giữa tiền, hàng hóa và dịch vụ. Thuyết “Bàn tay vô hình” như Adam Smith đã mô tả, cho phép các động lực cung và cầu quyết định giá trị của bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào.
Sản phẩm và dịch vụ được cung cấp một cách tự nhiên thông qua động cơ lợi nhuận mà không cần một “người điều phối” chủ. Cạnh tranh và không ngừng phấn đấu để đổi mới và cải tiến được khuyến khích bởi động cơ lợi nhuận này – thương nhân đạt được thành công lớn hơn nếu mọi người chọn sản phẩm hoặc dịch vụ cao cấp của họ. Các sản phẩm kém chất lượng và dịch vụ kém chất lượng đều bị đào thải, do đó tiếp tục trải qua sự chọn lọc tự nhiên để cải tiến và đổi mới trong nền kinh tế mà viễn cảnh chính là “phù hợp để sống sót”.
Trong khi các doanh nghiệp thành công phát triển và các công ty hoạt động kém thất bại, người tiêu dùng được hưởng lợi nhiều nhất trong hệ thống này, do họ sẽ nhận được một sản phẩm hoặc dịch vụ tốt hơn với giá tốt hơn. Tất nhiên, đây là một kịch bản lý tưởng hóa về cách chủ nghĩa tư bản nên hoạt động.
Các nền kinh tế tập trung, giống như những nền kinh tế hoạt động dưới chế độ cộng sản, có một cách tiếp cận khác để phục vụ cho nhu cầu và mong muốn. Trong một hệ thống kinh tế tập trung, một vài bộ phận người dân quyết định những gì quan trọng cần có trong xã hội và sau đó xác định những gì phải được sản xuất với chi phí nhất định và xác định giá sau đó, sau đó được chuyển cho người tiêu dùng.
Có ít môi trường cạnh tranh, nhưng tất cả mọi người, theo lý tưởng là, có quyền mua một sản phẩm nhất định với mức giá tương đối rẻ vì nó được sản xuất với số lượng được quy định bởi các người nắm giữ quyền chủ chốt. Các nhà cung cấp được trả theo những gì được coi là công bằng hoặc phù hợp với chi phí sản xuất, hoặc được kiểm soát trực tiếp bởi các bên trung ương với chi phí chung cho toàn xã hội.
Trong một mô hình cộng sản “hiệu quả”, tất cả các nhu cầu sẽ được ưu tiên và thỏa mãn trong khi những mong muốn phù phiếm và lòng tham sẽ không có chỗ đứng. Bất bình đẳng kinh tế và xã hội sẽ biến mất. Về mặt lý thuyết là như vậy.
Tất nhiên, các hệ thống được thiết kế-một-cách-tập trung có rất nhiều vấn đề. Thứ nhất, nếu các cường quốc tính toán sai nhu cầu đối với một sản phẩm nhất định, có thể có vấn đề trong việc đảm bảo cung cấp đủ hang hóa cho nhu cầu hoặc mong muốn của người dân.
Thứ hai, trong một nền kinh tế tập trung, mong muốn cạnh tranh để trở nên tốt hơn để có nhiều lợi nhuận hơn không tồn tại. Người tham gia không được thúc đẩy để có hiệu quả hoặc làm đủ sản phẩm, ví dụ, hoặc thậm chí cố gắng tạo ra một sản phẩm tốt hơn để người tiêu dùng thưởng thức, vì phần thưởng là như nhau, bất kể hiệu suất như thế nào.
Hệ thống cung cấp bánh mì
Một giai thoại hài hước về cuộc sống ở Anh dưới góc nhìn của một nhà kinh tế học đã minh họa cho vấn đề này. Gorbachev, tổng thống cuối cùng của Liên Xô thời Cộng sản, đã gửi một phụ tá tới London, người đã có một con mắt quan sát tuyệt vời. Không có hàng người thất nghiệp chờ được cứu tế nào ở bất cứ đâu trong thành phố!
Trở lại Liên Xô, các cơ quan trung ương đã nỗ lực giải quyết vấn đề này; Làm thế nào để tạo ra một “hệ thống cung cấp bánh mì” hiệu quả hơn. Các quan chức đã rất ngạc nhiên khi thấy hiệu quả của hệ thống tại London. Người phụ tá của Gorbachev đã thốt lên, “Xin hãy đưa tôi đến gặp người phụ trách cung cấp bánh mì cho London. Tôi phải học bí mật của anh ấy.”
Nguồn: www.wsj.com
Tất nhiên, không có ai phụ trách hệ thống cung cấp bánh mì London cả. Hoặc, tất cả mọi người đều phụ trách, chính xác hơn là như vậy. Đây là lợi thế lớn nhất của một hệ thống phi tập trung, hoặc một thị trường tự do. Bánh mì, cùng nhiều thứ khác, được thỏa mãn bởi nhu cầu thị trường. Nó không được kiểm soát bởi bất kỳ một cơ quan trung ương nào, và đó chính xác là lý do tại sao hệ thống này hoạt động rất tốt.
Tóm lại, cách tiếp cận của nền kinh tế cộng sản tập trung vào các quyết định cho việc sản xuất hơn là cho phép thị trường tự do định hướng thị trường. Trong kịch bản này, nó tự cho rằng chính phủ hiểu rõ nhất và đưa ra quyết định tốt hơn so với các ưu tiên phi lý mà thường phần đông dân số sẽ chọn.
Mặt khác, chủ nghĩa tư bản, theo lý tưởng là, sẽ phi tập trung hóa. Mô hình kinh tế này cho phép các quyết định được đưa ra một cách tự nhiên, dựa trên cung và cầu thay vì được xác định bởi một số các nhà lãnh đạo.
Trong kịch bản này, thị trường biết rõ nhất, không phải chính phủ.
Chủ nghĩa tư bản không bị cản trở
Vì vậy, chủ nghĩa tư bản dường như là người chiến thắng rõ ràng khi so sánh hai mô hình kinh tế chính. Tuy nhiên, có một vấn đề khá lớn ở đây.
Chủ nghĩa tư bản, theo hình thái lý tưởng của nó, dường như không tồn tại ở bất cứ đâu trên thế giới.
Và, ít nhất là trong hình thức hiện tại của nó trong các nền kinh tế tư bản hiện đại, nó đang thiếu sót một cách sâu sắc. Các nền kinh tế tư bản, như họ đang làm bây giờ, không mang tính chất phân cấp như người ta có thể hy vọng hoặc tưởng tượng. Trong thực tế, nhiều bộ phân đang rất tập trung hóa.
Tình hình tiền tệ ngày nay, được giải thích chi tiết trong các chương trước, đã xem xét vấn đề lãi suất âm. Như đã giải thích trước đây, lãi suất được kiểm soát và thao túng mạnh mẽ bởi các ngân hàng trung ương. Điều này hạn chế việc bất cứ thế lực của bất kỳ nền kinh tế nào đạt được sự phân cấp. Vấn đề này đã trở nên trầm trọng hơn bởi xu hướng hiện tại của lãi suất âm, đang tạo đà.
Vấn đề rõ ràng nhất với lãi suất âm là sự tập trung của cải vào một phần dân số ngày càng thu hẹp mà sau đó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến phần đông dân số còn lại. Điều này khiến việc tập trung hóa chỉ đơn thuần là di chuyển tới chỗ khác hơn là bị xóa bỏ trong toàn bộ nền kinh tế này.
Thay cho quyền lực trung ương từ chính phủ, chẳng hạn, quyền lực trung ương hoàn toàn có thể rơi vào tay một vài tập đoàn có ảnh hưởng quá lớn, đôi khi được gọi là một chế độ dân chủ, hoặc một vài thành viên ưu tú của xã hội nắm giữ phần lớn của cải, được gọi là đầu sỏ.
Trong hệ thống kinh tế hiện tại ở Hoa Kỳ, chẳng hạn, một vài cá nhân – Jeff Bezos, Bill Gates và Warren Buffet – cùng nhau kiểm soát sự giàu có hơn tổng tài sản kết hợp của 50% người nghèo nhất trong số tất cả người Mỹ.
Sự mất cân bằng như vậy không phải là một hình mẫu của chủ nghĩa tư bản ở dạng lý tưởng của nó. Nó chính là tình trạng rối loạn của việc tập trung hóa.
Trên thực tế, những cá nhân này đã thành công chủ yếu nhờ vào khả năng cọ xát thị trường với sự độc quyền thống trị và cạnh tranh khốc liệt. Tập đoàn Amazon thuộc sở hữu của Jeff Bezos đã bắt đầu sự cạnh tranh của nó, đầu tiên trong lĩnh vực sách, sau đó mở rộng để cung cấp một loạt các sản phẩm và dịch vụ web khác.
Các doanh nghiệp “gạch vữa” và các doanh nghiệp gia đình đã sụp đổ khi phải đối mặt với sự cạnh tranh của Amazon. Đơn giản là không thể cạnh tranh với một thế lực thống trị như vậy khi phải hoạt động với tỉ lệ margin tương đối cao hơn. Thêm vào đó, công ty phải đọ sức với bên thứ ba là các nhà bán lẻ trên trang web của riêng mình, và rõ ràng là việc thiếu cạnh tranh là không có lợi cho người tiêu dùng, doanh nghiệp nhỏ hoặc xã hội nói chung.
Warren Buffett nổi tiếng ủng hộ thuyết độc quyền, cho rằng đó là công thức để thành công. Trên thực tế, ông là người chống cạnh tranh. Buffett thích độc quyền sở hữu một “cây cầu thu phí” không được kiểm soát, nơi chủ sở hữu có thể tính phí như những gì anh ta muốn.
Buffett đã nói “Nếu bạn có khả năng tăng giá mà không mất doanh nghiệp vào tay đối thủ cạnh tranh, thì bạn đang có một doanh nghiệp rất tốt. Nếu bạn có một doanh nghiệp đủ tốt, nếu bạn có một tờ báo độc quyền hoặc nếu bạn có một đài truyền hình mạng, kể cả cháu trai ngốc của bạn có thể điều hành nó.”
Buffett không phải là fan hâm mộ Bitcoin.
Rõ ràng, độc quyền có thể tuyệt vời cho các nhà đầu tư đang sở hữu các doanh nghiệp phù hợp. Tuy nhiên, họ thường sẽ không mang lại lợi ích cho phần còn lại của xã hội. Bill Gates phải đối mặt với nhiều vụ kiện chống độc quyền với tư cách là người sáng lập kiêm chủ tịch của Microsoft. Những nỗ lực của anh ấy trong việc cạnh tranh với Windows phần lớn đã thành công mặc dù có một số nỗ lực pháp lý nhằm hạn chế sự kiểm soát thị trường của anh ta.
Các chính sách độc quyền này rõ ràng đã hạn chế các lựa chọn mua của người tiêu dùng và có thể đã cản trở những cải tiến và đổi mới mà các đối thủ cạnh tranh có thể có tiềm năng có sẵn.
Hãy nhớ rằng, ba cá nhân này sở hữu nhiều tài sản hơn một nửa dân số Mỹ, tương đương hơn 165 triệu người.
Tập trung hóa khối tài sản khổng lồ
Vấn đề tài sản tập trung trong một số ít giới thượng lưu đang trở nên tồi tệ hơn trong một môi trường lãi suất tiêu cực, một xu hướng tiền tệ đang diễn ra mà chúng ta đang chứng kiến ngay bây giờ trên khắp thế giới.
Người vay đầu tiên có thể vay tiền miễn phí trong khi phần còn lại của dân số mất giá trị tiền của họ và phải vay ở mức chi phí cao hơn khi tiền giảm giá trị . Trong tình huống như vậy, chủ nghĩa tư bản, theo đúng nghĩa của nó, trở thành một điều bất khả thi.
Không có khả năng cạnh tranh và không có phần thưởng dài hạn cho việc trì hoãn sự hài lòng, không có lý do để tiết kiệm cho tương lai hoặc vun đắp cho tài sản. Điều này góp phần gây ra sự tham nhũng và sự tập trung hóa thị trường trong điều kiện kinh tế hiện tại của chúng ta.
Cuối cùng, cả hai thái cực – chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa cộng sản – kết thúc ở cùng một nơi: tập trung hóa.
Trung tâm có thể ở một bộ phận khác, chẳng hạn như chính phủ, hoặc các tập đoàn, hoặc một vài tầng lớp giàu có, nhưng dù sao nó cũng tập trung.
Chủ nghĩa tư bản không được kiểm soát dẫn đến thiếu cạnh tranh và nền kinh tế bị chi phối bởi độc quyền hoặc trong nhiều trường hợp, độc quyền, trong đó chỉ có hai công ty lớn cạnh tranh, hoặc thường xuyên hơn, thông đồng trong một thị trường nhất định. Chủ nghĩa tư bản thân hữu, chủ nghĩa tập thể và đầu sỏ chỉ đơn thuần là chuyển sự tập trung quyền lực đến một nơi khác như chủ nghĩa cộng sản, thay vì đưa ra một giải pháp kinh tế phi tập trung thực sự.
Tiền được tập trung trong tất cả các nền kinh tế hiện tại
Do tính chất tập trung của các hệ thống tiền tệ hiện đại, tất cả các nền kinh tế – tư bản hay cộng sản – sẽ có xu hướng tập hợp xung quanh một điểm tập trung. Giống như một lỗ đen, kéo theo tất cả các vật chất xung quanh một cách vô tận, lực hấp dẫn của tiền tập trung thu hút sự giàu có từ rìa đến một điểm dày đặc hơn mà cuối cùng phải sụp đổ dưới sức hút mất cân bằng nghiêm trọng của chính nó.
Kiểm soát tiền tệ, giống như kiểm soát của các ngân hàng trung ương thao túng lãi suất, phải được loại bỏ để tồn tại một thị trường tự do thực sự.
Độc quyền và tham nhũng lộng hành là kết quả trực tiếp của hệ thống tiền tệ hiện tại, theo đó việc sản xuất tiền được kiểm soát và phân phối tập trung. Do đó, tiền phải được phân cấp và loại bỏ khỏi sự kiểm soát trực tiếp của các đảng trung ương.
Một nền kinh tế phi tập trung là, giống như hệ thống cung cấp bánh mì London, không bị kiểm soát bởi một vài bộ phận được chọn. Nó được kiểm soát tự nhiên bởi tất cả những người tham gia sản xuất và thương mại. Để một sự chuyển đổi trọng yếu như vậy đối với các cấu trúc kinh tế hiện tại có thể diễn ra, một sự thay đổi mô hình trong bản chất của tiền phải được bắt đầu và lan rộng.
Bitcoin có thể tạo điều kiện cho sự thay đổi như vậy… miễn là nó vẫn duy trì sự phân cấp, Bitcoin không chỉ có thể đóng vai trò là công cụ giao dịch hoặc lưu trữ giá trị – mà còn là phương tiện để tránh những cạm bẫy của việc tập trung hóa.
- Tom Lee: Đừng sợ! Bitcoin chỉ đang tuân theo ‘Quy tắc 10 ngày tốt nhất’
- Ba lý do khiến Bitcoin lao dốc và bạn không cần hoảng sợ
Thanh Bùi
Tạp chí Bitcoin | Cryptobriefing
