Rất nhiều người vẫn đang hiểu nhầm hai thuật ngữ “tiền ảo” và “tiền kỹ thuật số”, thường xuyên sử dụng lẫn lộn và thay thế chúng với nhau. Thực tế tiền ảo và Cryptocurrency đều là một dạng tiền kỹ thuật số, thế nhưng điều ngược lại không chính xác Tiền kỹ thuật số không hẳn là tiền ảo. Tương tự, cryptocurrency (chẳng hạn như Bitcoin) là một dạng tiền kỹ thuật số khác nhưng thuộc phạm trù riêng biệt khi so với tiền ảo. Ngoài ra còn có các dạng tiền kỹ thuật số khác nữa, tuy nhiên trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi chỉ phân tích về tiền ảo, cryptocurrency và tiền kỹ thuật số nói chung.
Tiền kỹ thuật số là gì?
Tiền tệ được lưu trữ và luân chuyển bằng điện tử. Bất kỳ đồng tiền nào được mã hoá theo 1 và 0 đều thoả mãn định nghĩa này. Ví dụ so sánh để làm rõ: một đồng đô la được lưu trữ trong tài khoản ngân hàng được xem là đại diện cho đồng đô la thực tế được ai đó nắm giữ, trong khi đó đồng bitcoin “vật lý” lại đại diện cho bản kỹ thuật số tương ứng của nó. Người ta có thể lập luận rằng xã hội đang ngày càng ít dùng tiền mặt hơn, tất cả đồng tiền đang dần số hoá (đôi khi được gọi là “tiền điện tử”) nhưng thật ra không phải như vậy, các đồng tiền đó vẫn đang đại diện cho tiền giấy.
Tiền kỹ thuật số thật sự đã từng xuất hiện trước đây. Một trong những đồng tiền đầu tiên là E-gold xuất hiện năm 1996 và được bảo đảm bằng vàng. Một giao dịch tiền kỹ thuật số nổi tiếng khác là Liberty Reserve – xuất hiện năm 2006 – người dùng có thể đổi đô la hay euro thành Đô la hay Euro Liberty Reserve, sau đó giao dịch tự do với những người khác với mức phí 1%. Cả hai dịch vụ đều theo hình thức tập trung, thường được dùng để rửa tiền và do đó chắc chắn bị chính phủ Hoa Kỳ đóng cửa. Dịch vụ thanh toán trực tuyến như PayPal (thành lập năm 1998) hoạt động tương tự, được đảm bảo bằng tiền tệ truyền thống, ngoại trừ việc dịch vụ có thêm nhiều giới hạn và tuân thủ luật của chính phủ (giúp đảm bảo sự tồn tại của nó).
Tiền ảo là gì?
Chúng ta có thể định nghĩa “Ảo” là “không tồn tại vật chất thực tế” và tiền ảo là đồng tiền không nhằm mục đích sử dụng trong “thế giới thực”, hay chi tiêu cho tài sản thực. Nói cách khác, chúng chỉ là những món đồ chơi.
Hầu hết các đồng tiền ảo đều dưới hình thức tập trung, nghĩa là việc kiểm soát nguồn cung tiền nằm trong tay những nhà phát triển của thế giới ảo. Trong khi đó tiền kỹ thuật số dùng để mua những hàng hoá và dịch vụ hiện hữu trong mọi thời điểm, chẳng hạn như bạn có thể đặt các sản phẩm qua PayPal. Bitcoin từng được xem là “đồng tiền Internet” nhưng giờ đây bạn có thể dùng nó trực tiếp tại các cửa hàng ngoài đời thật. Điều này khiến Bitcoin có vẻ tương tự như đồng tiền truyền thống và làm chúng “thật” thêm. Cryptocurrency được tạo nên để đủ khả năng thay thế tiền mặt và không có gì ảo trong nó.
Cryptocurrency là gì?
Tiếp theo, chúng ta phân tích về CryptoCurrency, một yếu tố giúp phân biệt rõ cryptocurrency như Bitcoin với các đồng tiền kỹ thuật số khác đó là chúng phi tập trung. Không có trung tâm tập trung nào (như nhóm các nhà phát triển game chẳng hạn) có quyền tự ý kiểm soát nguồn cung tiền. Trong khi đó những nhà phát triển tiền ảo có thể kiểm soát theo ý muốn (hoặc cho chúng biến mất hoàn toàn), còn Bitcoin chạy trên hệ thống mạng ngang hàng – các máy tính tham gia cùng đồng thuận cho tiêu chuẩn tương tự.
Không như các đồng tiền được tập trung hoá khác, Bitcoin được đào theo tỉ lệ được kiểm soát về mặt toán học, nguồn cung chỉ phụ thuộc vào nhu cầu của thị trường tự do. Đây cũng là yếu tố phân biệt Bitcoin với tiền tệ truyền thống như đô la vốn cần phải tuân theo quyết định của ngân hàng trung ương. Mật mã vốn có trong crypto currency cũng làm chúng ẩn danh hơn khi so với bất kỳ loại tiền thật hay tiền ảo nào khác vì các loại tiền đó đều bị ngân hàng hay nhà phát triển theo dõi.
Ranh giới đang mờ dần trong thế giới tiền tệ. Khi ngân hàng đều có ngân hàng trực tuyến có mặt khắp nơi, tiền theo phương diện vật lý đang trở nên cổ hũ. Tiền điện tử đã chiếm lĩnh nhưng tiền kỹ thuật số đang bước một bước tiến xa hơn: lần đầu tiên trong lịch sử, con người suy nghĩ về khái niệm con số (hay giá trị của số tiền đó) thay vì đồng xu, tiền giấy hay hoá đơn. Một khi mọi người đã nhận ra cốt lõi “tiền mặt” trên thế giới đều tồn tại trong máy tính của các ngân hàng mà không hề có sự đảm bảo giá trị nào, họ sẽ không còn thấy khác biệt đáng kể giữa tiền truyền thống và tiền điện tử nữa.
Sn_Nour
Tạp chí Bitcoin
