Kể từ khi đế chế FTX của Sam Bankman-Fried sụp đổ, các trang tin tức và nhà bình luận chính thống thường không cung cấp cho độc giả của họ đánh giá chính xác về những gì đã xảy ra.
New York Times và Wall Street Journal đã phát hiện ra nhiều sự thật quan trọng về vụ bê bối, nhưng dường như họ cũng đã nhiều lần đánh giá khá nhẹ nhàng về khả năng phạm tội của Bankman-Fried.
Rõ ràng là những gì đã xảy ra tại sàn giao dịch tiền điện tử FTX và quỹ phòng hộ Alameda Research liên quan đến nhiều hành vi gian lận có chủ đích, nhằm đánh cắp tiền của cả người dùng và nhà đầu tư. Đó là lý do tại sao một cuộc phỏng vấn gần đây của New York Times đã bị chế giễu vì dường như cho rằng, sự sụp đổ của FTX là kết quả của việc quản lý yếu kém hơn là hành vi sai trái.
Một bài báo trên Wall Street Journal nhắc đến việc FTX mất các khoản đóng góp từ thiện, được cho là ủng hộ quan điểm của Bankman-Fried. Người đồng sáng lập Vox, Matthew Yglesias, cũng dường như cố gắng tẩy trắng cho Bankman-Fried, khi đề cập đến khoản tiền quyên góp cho các đảng viên Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử năm 2020, bỏ qua khả năng số tiền đó đã bị chính Sam biển thủ.
Có lẽ tai hại nhất là việc nhiều trang tin tức đã mô tả những gì đã xảy ra với FTX là “đợt rút tiền ồ ạt” hoặc “cạn kiệt tiền gửi”, trong khi Bankman-Fried đã nhiều lần khẳng định, công ty chỉ đơn giản là sử dụng đòn bẩy quá mức và thiếu sự tổ chức quản lý. Cả hai nhận định trên đều đang không nhắm đến vấn đề cốt lõi: FTX sử dụng tiền của khách hàng sai mục đích.
Các ngân hàng có thể bị ảnh hưởng bởi “việc rút tiền ồ ạt” bởi vì họ đang kinh doanh thông qua việc cho khách hàng vay tiền để tạo ra lợi nhuận. Họ có thể trải qua một cuộc khủng hoảng tiền mặt ngắn hạn nếu mọi người rút tiền cùng một lúc, tuy nhiên sẽ không có bất kỳ vấn đề dài hạn nào.
Nhưng FTX và các sàn giao dịch tiền điện tử khác không phải là ngân hàng. Họ không (hoặc không nên) cho vay theo kiểu ngân hàng, do đó, ngay cả khi lượng rút tiền tăng đột biến cũng sẽ không tạo ra căng thẳng về thanh khoản. FTX đã hứa với khách hàng rằng họ sẽ không bao giờ cho vay hoặc sử dụng tiền điện tử mà người dùng ủy thác cho sàn giao dịch.
Trên thực tế, các khoản tiền đã được gửi đến công ty giao dịch có liên kết mật thiết, Alameda Research. Nói một cách đơn giản nhất, đây là hành vi trộm cắp ở quy mô gần như chưa từng có. Trong khi tổng thiệt hại vẫn chưa được ước tính chính xác, nhưng theo tài liệu phá sản, có thể có tới một triệu khách hàng bị ảnh hưởng.
Trong vòng chưa đầy một tháng, báo cáo và quy trình phá sản đã phát hiện ra một danh sách dài các quyết định và hành vi có thể cấu thành gian lận tài chính, nếu FTX là một thực thể do Hoa Kỳ quản lý, ngay cả khi không có bất kỳ quy tắc cụ thể nào về tiền điện tử. Các quyết định và hành vi này cho phép FTX thực hiện hành vi trộm cắp tài sản của công dân Mỹ một cách hiệu quả, tuy nhiên, những mánh khóe này vẫn có thể bị khởi kiện tại tòa án Hoa Kỳ.
Chuỗi tội ác của Sam Bankman-Fried và FTX
Liên kết với Alameda
Trọng tâm của vụ lừa đảo là mối quan hệ mật thiết và sâu sắc giữa FTX, sàn giao dịch đã lôi kéo các nhà đầu cơ bán lẻ và Alameda Research, quỹ phòng hộ do Bankman-Fried đồng sáng lập. Trong khi sàn giao dịch kiếm tiền từ phí giao dịch dựa trên tài sản thuộc về người dùng, quỹ phòng hộ như Alameda lại tìm cách kiếm lợi nhuận từ việc tích cực giao dịch hoặc đầu tư vào các quỹ mà họ kiểm soát.
Bản thân Bankman-Fried đã mô tả FTX và Alameda là những thực thể “hoàn toàn riêng biệt”. Để tạo thêm niềm tin, Bankman-Fried đã từ chức Giám đốc điều hành của Alameda vào năm 2019. Nhưng có vẻ như hai thực thể này vẫn có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Không chỉ thường làm việc trong cùng một căn hộ ở Bahamian, mà Bankman-Fried và Giám đốc điều hành của Alameda, Caroline Ellison, cũng có mối quan hệ tình cảm.
Trong vòng vài ngày kể từ khi FTX có dấu hiệu suy yếu, rõ ràng là sàn giao dịch đã chuyển tài sản của khách hàng sang Alameda để sử dụng trong các hoạt động giao dịch, cho vay và đầu tư.
Vào ngày 12/11, Reuters đã đưa ra báo cáo gây sốc rằng, có tới 10 tỷ USD tiền gửi của người dùng đã được chuyển từ FTX đến Alameda. Vào thời điểm đó, các nhà phân tích tin rằng, ít nhất 2 tỷ USD trong số tiền đó đã biến mất sau khi được gửi đến Alameda. Hiện tại, mức thiệt hại dường như đã cao hơn rất nhiều.
Vẫn chưa rõ chính xác lý do tại sao những khoản tiền đó được gửi đến Alameda, hoặc Bankman-Fried đã phản bội lòng tin của những người gửi tiền vào khi nào.
Phân tích on-chain đã tìm thấy phần lớn các chuyển động từ FTX sang Alameda diễn ra vào cuối năm 2021 và hồ sơ phá sản đã tiết lộ rằng, FTX và Alameda đã lỗ 3,7 tỷ USD cũng trong năm 2021.
Đây có lẽ là phần khó hiểu nhất trong câu chuyện của Bankman-Fried: Các công ty của anh đã mất một số tiền khổng lồ trước khi thị trường gấu tiền điện tử năm 2022 bắt đầu. Từ đó có thể cho thấy, họ có thể đã đánh cắp tiền từ rất lâu trước khi xảy ra vụ sụp đổ của Terra và Three Arrows Capital, khiến rất nhiều người chơi tiền điện tử sử dụng đòn bẩy bị tổn thất nặng nề.
FTT và các khoản vay ‘thế chấp’
Tia lửa ban đầu khiến FTX và Alameda Research bùng cháy là việc CoinDesk báo cáo về một phần trong bảng cân đối kế toán của Alameda được tạo thành từ token của sàn giao dịch FTX, FTT.
Số token này được tạo ra bởi FTX, nhưng chỉ một phần nhỏ trong số đó được giao dịch trên thị trường công khai, với FTX và Alameda nắm giữ phần lớn. Điều này có nghĩa là, lượng tài sản mà họ nắm giữ thực sự kém thanh khoản, không thể bán với giá trên thị trường mở. Tuy nhiên, Bankman-Fried đã tính toán giá trị của nó theo giá thị trường hư cấu đó.
Nguy hiểm hơn nữa là việc các token FTT đã được sử dụng rộng rãi làm tài sản thế chấp cho các khoản vay, bao gồm cả các khoản vay của khách hàng từ FTX đến Alameda. Đây là lúc mối quan hệ chặt chẽ giữa FTX và Alameda trở nên thực sự nguy hại. Nếu họ là các công ty thực sự độc lập, thì FTT có thể khó sử dụng hơn hoặc tốn kém hơn để làm tài sản thế chấp, giúp giảm rủi ro cho tiền của khách hàng.
Việc sử dụng tài sản nội bộ làm tài sản thế chấp cho các khoản vay bí mật giữa các công ty có thể được so sánh với hành vi gian lận kế toán do các giám đốc điều hành tại Enron thực hiện vào những năm 1990. Những giám đốc điều hành đó đã phải ngồi tù tới 12 năm vì tội ác của họ.
Miễn trừ thanh lý margin của Alameda
Trong các hồ sơ pháp lý của Giám đốc điều hành xử lý việc phá sản và thanh lý của FTX, có thông báo rằng, Alameda Research có tư cách đặc biệt là người dùng trên FTX: “sự miễn trừ bí mật” đối với các quy tắc giao dịch margin và thanh lý của nền tảng.
FTX, giống như các nền tảng tiền điện tử khác và một số dịch vụ hàng hóa hoặc vốn chủ sở hữu thông thường, cung cấp cho người dùng tính năng “margin” hoặc khoản vay mà họ có thể sử dụng để thực hiện giao dịch.
Tuy nhiên, những khoản vay này thường được thế chấp, nghĩa là người dùng đưa ra các khoản tiền hoặc tài sản khác để bảo đảm cho khoản vay của họ. Nếu giá trị của tài sản thế chấp đó giảm hoặc giao dịch margin thua lỗ đến mức nhất định, tài sản thế chấp của người dùng sẽ được bán và sàn giao dịch sẽ sử dụng số tiền đó để thanh toán khoản vay ban đầu.
Thanh lý các vị trí margin xấu là điều cơ bản để giữ cho thị trường tài sản có đủ khả năng thanh toán. Việc miễn cho Alameda khỏi các tiêu chuẩn này sẽ mang lại cho nó những lợi thế to lớn, đồng thời khiến những người dùng FTX khác phải đối mặt với rủi ro tiềm ẩn. Alameda có thể tiếp tục mở các vị thế cho đến khi họ có lợi nhuận, trong khi những người dùng tương tự đều bị thanh lý. Về lý thuyết, Alameda cũng có thể dễ dàng mất nhiều tiền hơn vào FTX so với khả năng trả lại, tạo ra lỗ hổng cho phần tiền của khách hàng.
Từ một số góc độ, việc miễn trừ có thể được coi là hành vi tội phạm. Trên hết, điều đó có nghĩa là toàn bộ người dùng FTX đã bị lừa đảo và sàn giao dịch này không phải là một sân chơi bình đẳng.
Alameda biết trước về danh sách niêm yết token của FTX
Theo công ty phân tích tiền điện tử Argus, có bằng chứng cho thấy rằng Alameda Research có quyền truy cập nội bộ vào thông tin về kế hoạch niêm yết token của FTX. Bởi vì việc niêm yết thường có tác động tích cực đến giá của token, Alameda đã có thể mua số lượng lớn các token này trước khi niêm yết và tiến hành bán chúng sau đó.
Nếu những tuyên bố này được chứng minh là đúng, thì có lẽ họ sẽ là hành vi phạm tội trắng trợn nhất trong vụ bê bối giữa Alameda và FTX. Đặt các câu hỏi về quyền tài phán sang một bên, các hành động này có thể được xem là giao dịch nội gián, ngay cả khi các token liên quan không được phân loại chính thức là chứng khoán.
Trong một tình huống tương tự vào đầu năm nay, một nhân viên của OpenSea đã bị buộc tội lừa đảo, với cáo buộc mua tài sản dựa trên thông tin niêm yết ban đầu, hoặc giao dịch nội gián và nhân viên này đã phải đối mặt với mức án 20 năm tù.
Các khoản vay cá nhân khổng lồ cho giám đốc điều hành
Các giám đốc điều hành tại FTX được cho là đã nhận được khoản vay tổng cộng 4,1 tỷ USD từ Alameda Research, bao gồm các khoản vay cá nhân lớn có khả năng không được đảm bảo.
Theo tiết lộ của thủ tục phá sản, Bankman-Fried đã nhận được khoản vay cá nhân lên đến 1 tỷ USD, cũng như khoản vay 2,3 tỷ USD cho một thực thể có tên Paper Bird mà Sam có 75% quyền kiểm soát. Giám đốc kỹ thuật, Nishad Singh, cũng đã được cho vay 543 triệu USD, trong khi Giám đốc điều hành của FTX Digital Markets, Ryan Salame, nhận được khoản vay cá nhân trị giá 55 triệu USD.
Trong tình huống của FTX, vẫn chưa rõ phần lớn các khoản vay cá nhân đó đã được sử dụng như thế nào, nhưng việc thu hồi các khoản tiền này có thể sẽ là một nhiệm vụ chính đối với các nhà thanh lý.
Các khoản vay cho Paper Bird thậm chí còn đáng lo ngại hơn vì chúng dường như đã thúc đẩy quá trình gian lận, bằng cách tạo ra một bên thứ ba có liên quan khác để xáo trộn tài sản giữa các bên. Forbes đã chỉ ra rằng, một số quỹ của Paper Bird có thể đã được dùng để mua một phần cổ phần của Binance trong FTX và Paper Bird cũng đã cam kết hàng trăm triệu USD cho các khoản đầu tư khác bên ngoài.
Sẽ mất nhiều thời gian để phân loại xem vụ việc tài chính này có cấu thành tội gian lận hay không. Nhưng nó chắc chắn có liên quan đến mô hình rộng lớn hơn, trong đó Bankman-Fried đã sử dụng các dòng vốn bí mật, đòn bẩy và tiền lạm phát để nâng giá trị của các tài sản khác nhau.
‘Cứu trợ’ các thực thể nắm giữ FTT hoặc các khoản vay
Vào mùa hè năm 2022, khi thị trường gấu tiền điện tử tiếp tục diễn ra, Bankman-Fried nổi lên như một hiệp sĩ áo trắng, đề xuất các gói cứu trợ cho các thực thể bao gồmcông ty cho vay tiền điện tử đã phá sản như BlockFi và Voyager Digital. Đây là thời điểm mà nhiều người bị lừa dối, chào đón SBF như người hùng của toàn bộ lĩnh vực.
Trong một cuộc phỏng vấn với “Squawk Box” của CNBC, Bankman-Fried đã xoay quanh vấn đề FTX lấy tiền ở đâu cho những vụ cứu trợ và gọi những quyết định này là những vụ cá cược có thể thành công hoặc không.
Nhưng đó có thể không phải là những gì đã xảy ra. Trong một chuyên mục gần đây, Matt Levine của Bloomberg đã đưa ra giả thuyết rằng, FTX đã hỗ trợ BlockFi bằng cách sử dụng FTT của mình. Đổi lại, gói cứu trợ độc quyền này có thể nhằm mục đích che giấu các khoản nợ của FTX và Alameda, mà lẽ ra đã bị lộ sớm hơn nếu BlockFi phá sản vào thời điểm đó.
Bí mật mua ngân hàng Mỹ
Các nhà điều tra đã phát hiện ra rằng Alameda Research đã đầu tư 11,5 triệu USD vào ngân hàng cộng đồng Farmington State Bank rất nhỏ, số tiền này nhiều hơn gấp đôi giá trị ròng trước đó của ngân hàng.
Điều này có thể là bất hợp pháp. Với tư cách vừa là một pháp nhân không thuộc Hoa Kỳ vừa là một công ty đầu tư, Alameda lẽ ra phải cần thông qua một số rào cản pháp lý trước khi có thể giành được quyền kiểm soát một ngân hàng tại đất nước này.
Trong bối cảnh rộng hơn, việc kiểm soát một ngân hàng Hoa Kỳ có thể đã cho phép Alameda và FTX tham gia vào bất kỳ trò tai quái nào khác. Chẳng hạn, hãy so sánh điều này với nỗ lực mua lại ngân hàng tại Hoa Kỳ của Ngân hàng tín dụng và thương mại quốc tế (BCCI) do Pakistan thành lập, điều mà các nhà quản lý đã nhiều lần ngăn chặn.
BCCI hóa ra là một thực thể thậm chí còn bất chính hơn FTX và muốn mua các ngân hàng Hoa Kỳ để củng cố đế chế rửa tiền từ tội phạm toàn cầu của mình.
Tại sao các phương tiện truyền thông chính thống lại bị “dắt mũi”
Đây là những hình thức lừa đảo phức tạp và phần lớn lặp lại các mô hình đã có từ lâu trong thế giới tài chính truyền thống. Sự mù mờ thông tin là lý do khiến Bankman-Fried có thể giả làm một người chơi trung thực và có khả năng khiến mọi người đưa tin nhẹ nhàng hơn về vụ sụp đổ.
Bankman-Fried cũng đã tạo ra một hình ảnh xuề xòa, mọt sách, và không ai ngờ rằng ẩn sau hình ảnh đó là kẻ có hành vi trộm cắp độc ác.
Kể từ khi trò lừa bịp của bị vạch trần, Bankman-Fried đã tiếp tục khuấy động thị trường bằng những bức thư, tuyên bố, cuộc phỏng vấn và dòng tweet thiếu trung thực một cách có chủ đích.
Sam đã cố gắng thể hiện mình là một người có thiện chí nhưng ngây thơ, thực hiện một số tính toán sai lầm. Đây là phiên bản nhẹ nhàng hơn nhưng nguy hiểm hơn của phương pháp quản lý khủng hoảng mà Donald Trump đã học được từ luật sư Roy Cohn. Thay vì “phủ nhận” Bankman-Fried đã quyết định “gây nhầm lẫn, lảng tránh và bóp méo” sự thật.
Và điều này có thể đã hoạt động. Những tiếng nói chính thống vẫn nhắc đến Bankman-Fried, bao gồm Kevin O’Leary, cá mập trong chương trình thực tế “Shark Tank”.
Trong cuộc phỏng vấn vào ngày 27/11 với Business Insider, O’Leary đã mô tả Bankman-Fried là một “nhà thông thái” và “có lẽ là một trong những trader tiền điện tử thành công nhất trên thế giới”, mặc dù dữ liệu gần đây cho thấy các khoản lỗ giao dịch lớn ngay cả vào thời điểm thị trường thuận lợi.
O’Leary với tư cách là nhà đầu tư và trước đây là người phát ngôn cho FTX tiếp tục dành cảm tình cho Bankman-Fried khi đối mặt với nhiều bằng chứng mâu thuẫn.
Quy mô và mức độ phức tạp của hành vi lừa đảo và trộm cắp của Bankman-Fried dường như sánh ngang với kẻ lừa đảo Ponzi, Bernie Madoff và kẻ tham ô người Malaysia, Jho Low.
Những kẻ cầm đầu trong tất cả các vụ bê bối đó đều bị kết án tù hoặc chạy trốn khỏi pháp luật. Sam Bankman-Fried rõ ràng xứng đáng chịu chung số phận với họ.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi kênh Tiktok của Tạp Chí Bitcoin tại đây: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
- Kevin O’Leary và Bill Ackman bị chỉ trích vì bênh vực Sam Bankman-Fried – “Tôi nghĩ SBF đang nói sự thật”
- Vẫn còn những cơ hội đầu tư khác dù FTX thất bại
- Cựu CEO FTX Sam Bankman-Fried phủ nhận “việc sử dụng tiền của khách hàng không đúng”
Việt Cường
Theo CoinDesk
