Tính biến động cực cao là một trong những đặc điểm nổi bật mỗi khi nhắc đến tiền mã hóa. Những biến động giá thường xuyên và đáng chú ý luôn là chủ đề quan tâm đặc biệt trong những buổi đầu phát triển của vài đồng tiền lớn, nhưng đến nay hiện tượng này vẫn đang tiếp diễn. Bitcoin (BTC) là trường hợp điển hình nhất; cuối năm 2017, BTC tăng trưởng đến mức cao kỷ lục gần 20.000 USD/coin. Nhưng chỉ vài tuần sau đó, nó tuột dốc xuống còn gần 1/3 giá trị đỉnh điểm.
Những biến động giá không chỉ xảy ra trên khung thời gian dài hạn như Bitcoin, kéo dài qua nhiều tuần, nhiều tháng. Trên thực tế, biến động giá cũng diễn ra theo từng giây. Điều này đã tạo cơ hội cho các hành vi tội phạm hưởng lợi từ những sự cố chớp nhoáng (flash crash) của các đồng tiền mã hóa phổ biến, các đối tượng mua vào token “hot” nhất thời điểm đó với giá thấp và bán ra sau khi giá đảo chiều. Giờ đây một xu hướng mới lại xuất hiện, nó làm dấy lên mối lo ngại khác trong cộng đồng tiền mã hóa. Với tên gọi “spoofing”, đây là xảo thuật bọn tội phạm sử dụng nhằm cố gắng gây ảnh hưởng “giả tạo” đến giá của tiền mã hóa bằng cách tạo các lệnh mua giả.
Căn nguyên của spoofing
Giống như mọi loại chứng khoán giao dịch được, giá của một token phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, trong đó có cảm giác lạc quan hoặc bi quan chung tràn ngập thị trường rộng lớn và của bản thân nhà đầu tư. Dù rất khó xác định cảm giác về động lực và tiềm năng của đồng tiền mật mã nhưng các nhà đầu tư có hiểu biết thường hay dựa vào đó. Do tác động của cảm giác lạc quan hoặc bi quan đối với xu hướng mua hoặc bán coin, các khái niệm này vẫn rất quan trọng đối với giá của token dù khá khó nắm bắt.
Cảm quan khó nắm bắt tạo điều kiện cho thuật spoofing. Trader muốn thao túng thị trường của một đồng tiền mã hóa nhất định có thể tạo ra ảo tưởng về tâm lý lạc quan hay bi quan bằng cách khởi tạo các lệnh mua – bán giả mạo. Khi người này lập lệnh mà không có ý định thực hiện, họ sẽ lừa được các nhà đầu tư khác mua hoặc bán, và giá của coin đó có khả năng bị điều chỉnh cho phù hợp. Người này hủy bỏ các lệnh một khi giá di chuyển theo hướng họ muốn.
Thực trạng spoofing
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) đã tiến hành cuộc điều tra nhằm xác định xem có hay không “bàn tay” thao túng giá do spoofing trong mạng lưới Bitcoin. Các nhà chức trách Bộ Tư pháp lo ngại các sàn giao dịch trên toàn thế giới đã tiếp cận tích cực để truy đuổi các trader có hành vi spoofing. Cuộc điều tra của Bộ vào thị trường Bitcoin có lẽ không chỉ vì nó là đồng tiền mã hóa lớn nhất theo giá trị thị trường, mà còn vì sự tăng trưởng giá khổng lồ của nó vào cuối năm ngoái đã mời gọi giới đầu tư nghiệp dư mới tiến vào không gian. Những nhà đầu tư mong muốn kiếm tiền dễ dàng từ một đồng tiền mã hóa dễ trở thành nạn nhân của spoofing.
Spoofing thường đi kèm với thuật wash trading. Wash trading cũng tương tự như spoofing với mục đích thao túng giá của một đồng tiền mã hóa bằng các thủ thuật giả tạo, nhưng phương thức thực hiện thì khác nhau. Khi wash trading, kẻ lừa đảo giao dịch với chính mình để tạo ra ảo tưởng nhu cầu thị trường, nhờ đó dụ dỗ các nhà đầu tư cả tin tham gia giao dịch.
Giáo sư tài chính John Griffin của Đại học Texas tin rằng không gian tiền mã hóa đặc biệt dễ bị spoofing. Ông giải thích vì “giám sát yếu kém nạn thao túng giao dịch, spoofing và wash trading” trong thế giới tiền mã hóa, nên có thể dễ dàng spoofing thị trường và thao túng giá bất hợp pháp.
Bảo vệ chống spoofing
Làm thế nào để nhà đầu tư bảo vệ bản thân trong khi thủ thuật spoofing đang tràn lan? Nhìn chung, tâm thế thận trọng là cách tiếp cận chủ yếu của nhiều nhà đầu tư. Tốt nhất là hãy cẩn thận về các cơ hội tốt đến mức vô thức, đồng thời đảm bảo sàn giao dịch bạn sử dụng cũng thận trọng với khả năng xảy ra mọi loại hình lừa đảo gồm cả spoofing và wash trading. Đồng thời, một số sàn giao dịch đang tìm cách tăng cường hệ thống an ninh và giám sát nhằm nỗ lực bảo vệ nhà đầu tư tránh khỏi spoofing.
Sàn Gemini, được sáng lập bởi Cameron và Tyler Winklevoss gần đây đã công bố mối quan hệ đối tác với Nasdaq để tiến hành giám sát hoạt động giao dịch token.
Tóm lại, ngay cả những nhà đầu tư với “cái đầu lạnh” nhất vẫn có thể bị đánh lừa bởi chiêu trò thao túng giá trong thế giới tiền mã hóa. Do vậy, bạn phải ghi nhớ rằng không gian này luôn mang tính dự đoán cao, và không nên để các loại tiền mã hóa chiếm toàn bộ chiến lược đầu tư.
