Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là gì?
Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là một mô hình tổ chức tiên tiến, hoạt động mà không cần đến cơ quan quản lý trung ương. Các thành viên của DAO liên kết với nhau nhằm đạt được mục tiêu chung, đảm bảo lợi ích tối ưu cho thực thể mà họ đại diện. Phát triển mạnh mẽ trong cộng đồng blockchain, các DAO áp dụng phương thức quản lý từ dưới lên, cho phép các quyết định được đưa ra một cách dân chủ và minh bạch.
Mục đích của Tổ chức Tự trị Phi tập trung (DAO) là gì?
Một trong những đặc tính quan trọng của tiền kỹ thuật số là tính phi tập trung. Điều này có nghĩa là chúng không bị kiểm soát bởi bất kỳ tổ chức trung ương nào như chính phủ hay ngân hàng trung ương, mà được phân tán và quản lý bởi nhiều máy tính, mạng lưới và các nút (node) khác nhau.
Được lấy cảm hứng từ tính phi tập trung của tiền điện tử, một nhóm nhà phát triển đã đề xuất ý tưởng về tổ chức tự trị phi tập trung, hay còn gọi là DAO, vào năm 2016. Khái niệm DAO ra đời với mục tiêu thúc đẩy việc giám sát và quản lý một thực thể tương tự như một công ty. Tuy nhiên, điểm then chốt của DAO là không có sự hiện diện của quyền lực tập trung; thay vào đó, toàn bộ các nhà lãnh đạo và người tham gia cùng hợp lực để đảm nhiệm vai trò quản lý.
Cách thức hoạt động của DAO
DAO chủ yếu dựa vào các hợp đồng thông minh để thực hiện các hoạt động. Các hợp đồng này tự động hóa quyết định của tập thể khi đạt được số phiếu yêu cầu. Nếu một đề xuất được đưa ra và không được thông qua, hợp đồng thông minh sẽ không thực hiện bất kỳ hành động nào. Ví dụ, hãy tưởng tượng một loại tiền điện tử được quản lý bởi một DAO. Một nhóm thành viên có thể muốn thay đổi cách vận hành của hệ thống tokenomics trên blockchain. Điều này có thể bao gồm việc tăng nguồn cung lưu hành của đồng tiền, đốt một lượng token dự trữ, hoặc phát hành phần thưởng cho những người đang nắm giữ token.
Các thành viên có thể đưa ra đề xuất và kêu gọi bỏ phiếu, thông tin này sẽ được chuyển đến tất cả các thành viên có quyền bỏ phiếu. Họ sẽ bỏ phiếu, và hợp đồng thông minh sẽ tổng hợp kết quả. Loại thay đổi này có thể hoặc không thể được tự động hóa, vì nó đòi hỏi phải thay đổi mã code của blockchain. Dù thế nào, kết quả của cuộc bỏ phiếu sẽ quyết định hướng đi tiếp theo của blockchain. Nếu cuộc bỏ phiếu liên quan đến việc chi tiêu token từ quỹ dự trữ cho một dự án cụ thể, hợp đồng thông minh có thể tự động chuyển token đến các đơn vị thực hiện dự án.
Quyền bỏ phiếu thường được phân bổ cho người dùng dựa trên số lượng token mà họ sở hữu. Ví dụ, một người dùng sở hữu 100 token của DAO sẽ có trọng lượng quyền bỏ phiếu gấp đôi so với một người dùng chỉ sở hữu 50 token.
Lý thuyết đứng sau DAO cho rằng những người đầu tư tài chính nhiều hơn vào DAO sẽ có động lực để hành động thiện chí. Chẳng hạn, nếu một thành viên của DAO nắm giữ phần lớn quyền bỏ phiếu của tổ chức (tức là sở hữu phần lớn token), người này có thể có xu hướng hành động không đúng đắn; tuy nhiên, nếu DAO được lập trình để trừng phạt những kẻ xấu, người đó sẽ tự đặt mình vào rủi ro làm giảm giá trị tài sản mà họ nắm giữ.
DAO thường có kho bạc chứa các token có thể được quy đổi thành tiền pháp định. Các thành viên của DAO có thể bỏ phiếu để quyết định cách sử dụng các quỹ này; chẳng hạn, một số DAO với mục tiêu thu mua NFT hiếm có thể bỏ phiếu để quyết định liệu có nên sử dụng quỹ kho bạc để mua các tài sản đó hay không.
Lợi ích của DAO
Có nhiều lý do khiến một tổ chức hoặc tập thể lựa chọn theo đuổi cấu trúc DAO. Một số lợi thế nổi bật của hình thức quản lý này bao gồm:
- Phi tập trung: Các quyết định quan trọng đối với tổ chức được thực hiện bởi tập thể các thành viên, thay vì một cơ quan trung ương đơn lẻ vốn thường bị áp đảo bởi số đông. Thay vì dựa vào quyết định của một cá nhân (CEO) hoặc một nhóm nhỏ (Hội đồng quản trị), DAO phân quyền quản lý cho một số lượng lớn người dùng.
- Thúc đẩy sự tham gia: Các thành viên trong tổ chức cảm thấy được trao quyền và gắn kết hơn khi họ có tiếng nói trực tiếp và quyền bỏ phiếu trong mọi vấn đề. Mặc dù quyền lực bỏ phiếu của từng cá nhân có thể không lớn, nhưng DAO khuyến khích người nắm giữ token tham gia vào các hoạt động như bỏ phiếu, đốt token, hoặc sử dụng chúng theo cách họ cho là tốt nhất cho tổ chức.
- Minh bạch: Trong DAO, các phiếu bầu được thực hiện qua blockchain và hoàn toàn công khai. Điều này yêu cầu các thành viên hành động với trách nhiệm cao nhất, vì mọi quyết định và lá phiếu của họ đều được công khai. Sự minh bạch này khuyến khích các hành động có lợi cho danh tiếng cá nhân và ngăn cản những hành động đi ngược lại lợi ích cộng đồng.
- Xây dựng cộng đồng: Khái niệm DAO tạo điều kiện cho mọi người từ khắp nơi trên thế giới cùng nhau đóng góp vào một tầm nhìn chung. Chỉ cần một kết nối internet, các thành viên sở hữu token có thể dễ dàng tương tác và hợp tác với những người khác, bất kể họ đang ở đâu.
Hạn chế của DAO
Không phải mọi khía cạnh của DAO đều hoàn hảo. Có một số hạn chế và rủi ro nghiêm trọng khi thiết lập hoặc vận hành DAO không đúng cách, bao gồm:
- Tốc độ: Trong một công ty truyền thống, CEO có thể đưa ra quyết định nhanh chóng chỉ bằng một phiếu bầu. Tuy nhiên, trong DAO, mỗi người dùng đều có cơ hội bỏ phiếu, điều này có thể kéo dài thời gian bỏ phiếu, đặc biệt khi tính đến các múi giờ và ưu tiên khác ngoài DAO.
- Giáo dục: DAO phải chịu trách nhiệm giáo dục các thành viên về các hoạt động đang diễn ra. Trong khi một CEO có thể dễ dàng đưa ra quyết định về các phát triển của công ty, các thành viên của DAO có thể có nền tảng giáo dục, hiểu biết về sáng kiến, động lực hoặc khả năng tiếp cận tài nguyên khác nhau. Sự đa dạng này yêu cầu các thành viên phải học cách phát triển, chiến lược hóa và giao tiếp hiệu quả.
- Kém hiệu quả: DAO có thể đối mặt với rủi ro lớn về sự kém hiệu quả do thời gian cần thiết để giáo dục, truyền đạt sáng kiến, giải thích chiến lược, và tiếp nhận thành viên mới. Thay vì tập trung vào việc thực hiện thay đổi, DAO có thể dễ dàng bị cuốn vào các nhiệm vụ hành chính tầm thường.
- An ninh: Một thách thức lớn đối với mọi nền tảng kỹ thuật số liên quan đến blockchain là an ninh. DAO đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao để triển khai; nếu thiếu điều này, quá trình bỏ phiếu và ra quyết định có thể bị xâm phạm. Khi niềm tin bị tổn thương, các thành viên có thể rời bỏ tổ chức. Ngay cả khi sử dụng các biện pháp bảo mật như ví multi-sig hoặc ví lạnh, DAO vẫn có thể bị tấn công, quỹ dự trữ bị đánh cắp, và kho bạc bị cạn kiệt.
| Ưu điểm |
Nhược điểm |
|
|
|
|
|
|
|
Kết luận
Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là những thực thể áp dụng blockchain và token để dân chủ hóa quyền quản trị, trao quyền cho những người có quyền bỏ phiếu. Các thành viên của DAO cùng nhau quyết định hướng đi của tổ chức và điều hành cách thức hoạt động của nó. DAO được thiết kế nhằm loại bỏ sự kiểm soát tập trung, trao quyền ra quyết định cho toàn bộ người dùng thay vì phụ thuộc vào một nhóm hoặc cá nhân duy nhất.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
Tạp Chí Bitcoin
