Nhà lãnh đạo của Venezuela, Nicolas Maduro đã tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai vào ngày 10 tháng 1 năm 2019, trong bối cảnh siêu lạm phát khủng khiếp, khủng hoảng kinh tế, chính trị kéo dài và đang phải hứng chịu các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc bởi đối tác cũ và cũng là đối tác mua dầu: Hoa Kỳ.
Kể từ khi Maduro lần đầu nhậm chức vào năm 2013, Venezuela đã phải đối mặt với nhiều cuộc bạo loạn tàn bạo, bao gồm “Mother of All Marches” (Đỉnh cao của các cuộc biểu tình) năm 2017 và cuộc tấn công Caracas bằng trực thăng trong cùng năm, và cuộc khủng hoảng hiện tại rất có thể là lần cuối cùng cho chế độ cai trị này. Chúng tôi quyết định xem xét lại sáu năm qua của Venezuela và số phận của Petro coin – một loại tiền mã hóa quốc gia được thành lập để cứu nền kinh tế “thoi thóp”, nhưng cuối cùng lại gây ra nhiều “nỗi đau” hơn.
Xem thêm: Petro coin là gì ?
Những gì Hugo Chavez để lại
Hugo Chavez, một nhà lãnh đạo dường như không thể thay thế của Venezuela, nắm quyền từ năm 1999, đã qua đời sau một cuộc chiến dài với bệnh ung thư vào tháng 3 năm 2013. Một nhà xã hội và nhà cách mạng tận tụy, Chavez được người Venezuela tôn trọng và yêu mến vì những nỗ lực liên tục của ông để xóa đói giảm nghèo và bất bình đẳng. Hàng ngàn người dân tham dự lễ tang của ông tại thành phố Caracas đông đúc, chứng kiến và chấp nhận sự thật đau thương.
Theo số liệu thống kê của Guardian, từ năm 1999 đến 2009, chính phủ Venezuela đã cố gắng giảm tỷ lệ thất nghiệp từ 14,5% xuống còn 7,6%, tăng GDP bình quân đầu người từ 4,105 đô la đến 10,810 đô la và giảm tỷ lệ nghèo cực cao từ 23,4% xuống còn 8,5% . Người dân bản địa của Venezuela – những người chiếm khoảng 2% dân số đất nước – nằm trong số những người được hưởng lợi nhiều nhất từ nhiệm kỳ tổng thống của Chavez. Trong nhiệm kì của ông, Venezuela chuyển sang bảo vệ các quyền của con người và trao cho họ các quyền tự do cơ bản.
Tuy nhiên, thay vì cải cách nền kinh tế, Venezuela luôn phụ thuộc vào dầu mỏ, Chavez đã quyết định tuyên bố một “cuộc chiến kinh tế” và buộc tội “ địa chủ tư sản” của các trang trại, siêu thị và nhà máy vì đã che giấu thực phẩm để gây bất ổn cho chính phủ của mình.
Cuộc chiến của Maduro: Từ chủ nghĩa xã hội đến chiếm đoạt quyền lực
Khi Maduro nhậm chức năm 2013, ông được thừa hưởng một trong những nền kinh tế “lung lay” nhất trong toàn khu vực Nam Mỹ.
Theo dữ liệu được cung cấp bởi thống kê trực tuyến và trang web nghiên cứu thị trường Statista, tỷ lệ lạm phát trung bình trong năm 2012 – năm trước nhiệm kỳ tổng thống của Maduro, là khoảng 21%. Mặc dù thực tế là năm mà Maudro nắm quyền tương đối ổn định, nhưng hành động của ông chỉ khiến Venezuela tiến gần đến bờ vực thẳm.
Trên thực tế, trong năm đầu tiên Maduro đương nhiệm, chính quyền của ông tiếp tục tiến hành cuộc chiến kinh tế của Chavez, đổ lỗi cho các doanh nhân giàu có tích trữ hàng hóa và đẩy giá lên cao. Chính sách này được hỗ trợ bởi các nhà lập pháp Venezuela, người đã trao cho Maduro quyền hạn nghị định đặc biệt để thực thi kiểm soát giá vào tháng 11 năm 2013. Tuy nhiên, đến cuối năm 2013, tỷ lệ lạm phát trung bình đã tăng lên tới 43,5%.
Nhưng cuộc khủng hoảng chỉ thực sự nổi lên vào năm 2014, khi giá dầu thô giảm gần 40% chỉ sau sáu tháng. Chính phủ Maduro lần đầu tiên chứng kiến các cuộc biểu tình rầm rộ do Hội nghị bàn tròn dân chủ (hay MUD ở Tây Ban Nha) lãnh đạo. Những người tham gia cuộc bạo loạn (bắt đầu vào tháng 2 năm 2014) đã buộc tội các quan chức tham nhũng, gây ra sự thiếu hụt và không ngăn chặn lạm phát. Khi các cuộc đụng độ giữa người biểu tình và quân đội Venezuela ngày càng trở nên dữ dội hơn – với hơn 40 người bị giết chỉ sau hai tháng – những người ủng hộ Maduro, đã phải đối mặt với cáo buộc sử dụng vũ lực quá mức, trong khi nhiều người yêu cầu chính ông từ chức.
Vào năm 2015, tỷ lệ lạm phát trung bình đã đạt gần 68,5%, trong khi Maduro một lần nữa đổ lỗi cho các doanh nghiệp vô đạo đức vì sự thiếu hụt và tăng giá. Thêm vào đó, GDP của Venezuela năm đó đã giảm xuống còn 3,9%, theo dữ liệu do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cung cấp.
Vào tháng 12 năm 2015, Hội nghị bàn tròn dân chủ đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội và trở thành nhóm lớn nhất trong Quốc hội, Quốc hội độc tài trước đây của Venezuela. Phe đối lập sớm tập trung vào việc tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để buộc Maduro rời khỏi vị trí của mình trong bối cảnh lạm phát đã tăng hơn gấp đôi trong năm 2015, đạt 111%. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao đã ủng hộ Maduro, cắt giảm quyền lực của Quốc hội, và quyết định trưng cầu dân ý đã bị “mắc kẹt” trong chế độ quan liêu. Quốc hội Venezuela sau đó đã bỏ phiếu để bắt đầu các thủ tục luận tội chống lại Maduro vì vi phạm nền dân chủ và kêu gọi quân đội bất tuân chính phủ vào cuối tháng 10/2016.
Năm 2016, nhiệm kỳ tổng thống của Maduro lần đầu tiên được gán cho là chế độ độc tài. Chẳng hạn, sau một bước ngoặt mới trong cuộc khủng hoảng chính trị, Forbes đã đăng một câu chuyện có tựa đề là “Xin lỗi các lãnh chúa trái phiếu, Venezuela bây giờ là một chế độ độc tài”, còn Guardian đã đưa ra một bài báo có tên là “Hãy gọi Venezuela dưới thời của Maduro là: một chế độ độc tài” một năm sau đó. Cũng trong năm 2016, một cuộc điều tra ý kiến do một số trường đại học địa phương thực hiện cho thấy người Venezuela hầu như không tiêu thụ 2.000 lượng calo khuyến nghị cần thiết hàng ngày và 75% công dân đã tụt khoảng 8 kg trong năm đó do khủng hoảng, vâng, người dân giảm béo thành công.
Năm 2017, tòa án tối cao cuối cùng đã lấy toàn bộ quyền lực từ Quốc hội, thực tế là giải thể Hội đồng, được coi là một cuộc đảo chính của phe đối lập. Quyết định này đã gây ra sự phẫn nộ trong tất cả các thành phần của xã hội, kiệt sức vì thiếu hụt lâu dài, siêu lạm phát và thậm chí là đói kém. Bắt đầu từ tháng Tư, nhiều cuộc biểu tình đã nổ ra ở Venezuela, có những cuộc biểu tình bị các lực lượng chính phủ đàn áp dã man. Đài quan sát xung đột xã hội của Venezuela tính toán rằng nước này đã thấy hơn 6.000 cuộc biểu tình từ tháng 4 đến cuối tháng 7, với hơn 160 người thiệt mạng trong các vụ đụng độ.
Vào mùa hè, một thành viên của cảnh sát pháp y, Oscar Perez, đã đánh cắp một chiếc trực thăng của cảnh sát, bay đến trung tâm thủ đô của Venezuela, thả lựu đạn vào Tòa án tối cao và bắn nhiều phát vào Bộ Nội vụ. Perez, được gán cho chức danh “khủng bố” bởi Maduro, đã trốn thoát khỏi thành phố, và lãnh đạo một cuộc kháng chiến vũ trang cho đến khi anh ta bị giết trong một cuộc đột kích của quân đội vào tháng 1 năm 2018.
Vào tháng 7, Maduro cuối cùng đã tạo ra Hội đồng lập hiến – một cơ quan được thành lập để soạn thảo và thông qua một hiến pháp mới nhằm cung cấp sự ổn định và chấm dứt các cuộc biểu tình, theo tổng thống. Biện pháp này đã bị chỉ trích nặng nề bởi cả Liên minh châu Âu, cơ quan thương mại Nam Mỹ Mercosur, Tổ chức các quốc gia châu Mỹ – bao gồm cả Hoa Kỳ và Mexico. Hoa Kỳ đã thắt chặt các biện pháp trừng phạt chống lại Maduro, người bị buộc tội tổ chức các cuộc bầu cử “giả mạo”.
Trong khi đó, phe đối lập đã tiến hành một cuộc trưng cầu dân ý không chính thức được chờ đợi từ lâu chống lại Maduro, với 7 triệu người Venezuela đã tham gia vào đó. Theo tính toán, 98 phần trăm cử tri không muốn hiến pháp mới.
Venezuela bước vào năm 2018 với căng thẳng địa chính trị gia tăng, sự vi phạm quyền và tự do đang diễn ra, cùng với một cuộc di cư hàng loạt của người Venezuela. Kể từ năm 2014, hơn 2 triệu người dân địa phương rời khỏi đất nước. Tỷ lệ lạm phát trung bình trong năm 2017 đã vượt quá 1.000 phần trăm và GDP giảm 14 phần trăm, theo IMF. Tuy nhiên, Maduro dường như đang có một chiến lược bí mật chờ tung ra vào thời điểm thích hợp.
Sự xuất hiện của Petro
Maduro lần đầu tiên đề cập đến Petrocoin, một loại tiền mã hóa của Venezuela được báo cáo là được hỗ trợ bởi dầu mỏ, vào cuối tháng 12 năm 2017. Nhà lãnh đạo tuyên bố rằng tiền mã hóa này không được kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ nào, có thể giúp Venezuela củng cố nền kinh tế đang gặp khó khăn và phá vỡ các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ. Vào tháng 1 năm 2018, tỷ giá Dầu khí được gắn với một thùng dầu và 100 triệu coin phát hành đầu tiên đã được đặt. Ban đầu, ngành công nghiệp coi biện pháp này là “bitcoinization” đầu tiên của một quốc gia có chủ quyền.
Trong suốt năm 2018, tiền mã hóa quốc gia được thiết lập để ngăn chặn siêu lạm phát đã được chính phủ tích cực thúc đẩy. Ở cấp độ quốc tế, Maduro đã yêu cầu 10 quốc gia trong Liên minh Bolivar – bao gồm Cuba – ủng hộ sáng kiến của mình. Cuối năm đó, ông tuyên bố rằng Petro sẽ được sử dụng cho các giao dịch thương mại quốc tế, mặc dù ông tránh đề cập đến các quốc gia đồng ý chấp nhận đồng tiền được hỗ trợ bằng dầu.
Thêm vào đó, quốc gia giàu dầu mỏ này được cho là sẽ trình bày về Petro cho Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) vào năm 2019, như một đơn vị tài khoản. Maduro thậm chí còn đề nghị Petro với Tổng thống Vladimir Putin nước Nga. Tuy nhiên, Moscow, thành phố luôn ủng hộ các chính sách đối nội của Venezuela cả bằng ngoại giao và đầu tư, đã từ chối chấp nhận Petro như một đơn vị tài khoản.
Trong khi đó, ở trong nước, Petro đã được sử dụng tích cực như một công cụ chống lại nghèo đói, bất công xã hội và siêu lạm phát. Venezuela đã khởi động việc thành lập ngân hàng được tài trợ bởi Petro cho các thanh thiếu niên tiên phong, những người đã tuyên bố sử dụng Petro để tài trợ nhà ở cho người vô gia cư. Công dân bắt buộc phải trả lệ phí hộ chiếu bằng tiền được hỗ trợ bởi Petro và – trước khi chính thức ra mắt lưu thông coin – làm cho nó trở thành một đơn vị tài khoản cho tiền lương, hàng hóa và dịch vụ.
Nhưng các chuyên gia nghiên cứu về Petro đã không còn lạc quan. Một báo cáo đáng báo động của Reuter – được gán tiêu đề là ở “Không thể tìm thấy tiền mã hóa mới ở Venezuela” – đã được xuất bản vào cuối tháng 8. Trong đó, hãng thông tấn tuyên bố rằng Petro hiện không được giao dịch trên bất kỳ sàn giao dịch tiền mã hóa lớn nào trên toàn cầu. Hơn nữa, các nhà báo nghi ngờ rằng liệu nó thực sự được hỗ trợ bởi dầu của Venezuela. Báo cáo cho rằng Atapirire – một khu vực mà Maduro định nghĩa là một trung tâm dầu khí thực tế để hỗ trợ cho coin – không cho thấy bất kỳ hoạt động nào gần đây. “Không có dấu hiệu của dầu mỏ ở đây”, người dân địa phương nói với cơ quan này. Cựu Bộ trưởng Dầu mỏ, Rafael Ramirez, bày tỏ ý kiến của mình rằng “Dầu khí chỉ tồn tại trong trí tưởng tượng của chính phủ”.
Hãng truyền thông công nghệ Hoa Kỳ – Wired cũng đã nói chuyện với các chuyên gia địa phương và Nam Mỹ. Ông Jorge Farias, Giám đốc điều hành công ty khởi nghiệp Cryptobuyer ở Venezuela, tiết lộ đồng tiền thuộc sở hữu nhà nước, trên thực tế, được hỗ trợ bởi công ty dầu khí quốc gia PDVSA, có khoản nợ 45 tỷ USD và không có dấu hiệu của bất kỳ hoạt động giao dịch nào. Roger Benites, Giám đốc điều hành của sàn giao dịch tiền mã hóa BitInka có trụ sở tại Lima, gọi Petro là một “tấm màn ngăn khói” đã che giấu sự thất bại của Maduro trong việc thu hồi tiền tệ fiat quốc gia bằng cách phá giá nó. Dickie Armour, giám đốc của Corre Innovation đã chia sẻ lập trường của mình, đặt tên cho Petro là “người đóng thế”.
Vào thời điểm khi Petro được ra mắt vào tháng 11, sau một loạt sự chậm trễ, cả người Venezuela và các chuyên gia đều nghi ngờ giá trị thực và cả sự tồn tại của nó. Những người đam mê tiền mã hóa đã nghiên cứu White paper của Petro và đưa ra kết luận rằng nó đã sao chép một cách trắng trợn một số phần của tài liệu của Dash có sẵn trong kho GitHub, Maduro đã buộc phải tăng giá trị của Petro từ 3.600 lên 9.000 bolivar giữa lúc lạm phát đang diễn ra.
Xem thêm: Đồng Petro của Venezuela là bản sao ‘trắng trợn’ của Dash
Kể từ khi tiền thưởng lương hưu được chuyển đổi thành Petro, quốc gia này đã phải đối mặt với một cuộc biểu tình khác, lần này dẫn đầu bởi những người cao niên không tin vào coin được hỗ trợ bằng dầu. “Tôi không muốn Petro, tôi muốn có tiền mặt”, một trong những người biểu tình nói.
Bất chấp mọi nỗ lực, đến cuối năm 2018, Petro vẫn “không thể tìm thấy”- coin này không nằm trong danh sách của bất kỳ sàn giao dịch lớn nào và cũng không được chấp nhận bởi bất kỳ đồng minh nào trong nước. Nền kinh tế Venezuela tiếp tục chìm đắm, vì tỷ lệ lạm phát, theo ước tính thận trọng nhất của IMF, đã tăng lên tới 1,37 triệu phần trăm vào cuối năm nay. Mặc dù vậy, phe đối lập đã cung cấp dữ liệu tồi tệ hơn nhiều – 1,7 triệu phần trăm trong năm 2018, điều đã biến Venezuela thành một trong ba quốc gia có tỷ lệ lạm phát cao nhất trong lịch sử.
Trận chung kết vĩ đại: Maduro vs Guaido
Vào tháng 5 năm 2018, Maduro đã được bầu lại cho nhiệm kỳ sáu năm lần thứ hai của mình trong cuộc bỏ phiếu có tỷ lệ cử tri thấp nhất – bằng 40% – kể từ khi nền dân chủ của Venezuela được khôi phục vào năm 1958. Khi hai ứng cử viên chính chống lại Maduro là Henri Falcon và Javier Bertucci, từ chối kết quả và báo cáo những bất thường quan trọng, Quốc hội cũng phủ nhận kết quả này, gọi chúng là “trò hề bầu cử”.
EU chỉ ra rằng cuộc bầu cử đã không tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế tối thiểu cho một quy trình đáng tin cậy, và đề cập đến việc mua phiếu và đàn áp phe đối lập. Nhóm Lima – được thành lập vào năm 2017 bởi các quốc gia bao gồm Argentina, Canada và Brazil để chống khủng hoảng ở Venezuela – cũng từ chối kết quả bỏ phiếu. Cuối cùng, Hoa Kỳ gọi cuộc bầu cử là một “sự xúc phạm đối với dân chủ” và một “sự gian lận đã được báo trước”. Mặt khác, Trung Quốc, Cuba, Iran, Bắc Triều Tiên, Nga và Syria đã ủng hộ Maduro và chúc mừng ông tái đắc cử.
Vào tháng 8 năm 2018, một vụ tấn công bằng máy bay không người lái được cho là đã xảy ra ở trung tâm thành phố Caracas, nơi Maduro đang giải quyết vấn đề Vệ binh Quốc gia Bolivar vào thời điểm đó. Báo cáo chính thức nói rằng hai máy bay không người lái mang chất nổ phát nổ gần với Maduro và các quan chức khác tham dự cuộc diễu hành. Bản thân tổng thống đã tuyên bố sống sót sau vụ ám sát được thực hiện bởi những kẻ khủng bố. Ông tuyên bố sẽ trừng phạt những người đứng sau vụ tấn công, và đổ lỗi cho Hoa Kỳ và Colombia đã giúp đỡ những kẻ khủng bố. Tuy nhiên, cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ John Bolton và chính phủ Colombia phủ nhận mọi liên quan đến vụ việc.
Một số vụ bắt giữ đã xảy ra chỉ trong vòng một tuần, trong khi phe đối lập tuyên bố rằng các cáo buộc – cũng như chính vụ tấn công – đã được lên kế hoạch trước. Theo các nhân viên cứu hỏa tại hiện trường được phỏng vấn bởi Associated Press, bản thân vụ việc có thể thực sự là một vụ nổ bình xăng bên trong một căn hộ gần đó.
Tháng một này, Maduro đã tuyên thệ trong nhiệm kỳ thứ hai bất chấp mọi sự khó khăn. Nhưng lần này, Venezuela dường như không tuân theo một kịch bản hòa bình. Mọi người tràn ra đường phố vào ngày hôm sau. Juan Guaido – một nhà lãnh đạo 35 tuổi của phe đối lập đại diện cho Quốc hội – tự xưng là tổng thống Venezuela trước đám đông. Ông ngay lập tức được Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và chính quyền của ông ủng hộ, nhiều quốc gia khác thì đã sớm tuân theo quyết định của ông.
Tính đến thời điểm này, Guaido được ủng hộ bởi Canada, đại đa số các nước Mỹ Latinh và Vương quốc Anh, còn EU, Mexico kêu gọi đối thoại, và Trung Quốc, Nga cáo buộc ông ta đảo chính. Maduro gần đây đã phá vỡ quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ, gia hạn cho nhân viên đại sứ quán 72 giờ phải rời khỏi đất nước ông. Tuy nhiên, Guaido khẳng định rằng Venezuela sẽ tiếp tục thiết lập lại trật tự hiến pháp, cùng với việc duy trì đối thoại với các quốc gia khác.
Tương lai của Venezuela hiện giờ có thể đang nằm trong tay quân đội. Vladimir Padrino Lopez, Bộ trưởng quốc phòng, hiện đang ủng hộ Maduro làm tổng thống hợp pháp. Và Nga kêu gọi Hoa Kỳ không can thiệp vào cuộc xung đột. Tuy nhiên, mọi thứ có thể thay đổi bất cứ lúc nào.
Trong suốt một năm biểu tình liên tục và căng thẳng ngày càng gia tăng, cả Venezuela và Maduro dường như không rút ra được điều gì tốt đẹp sau toàn bộ dự án của Petro. Ngay cả Guaido, người khá lạc quan về tiền mã hóa, cũng tin rằng Petro không khác gì một trò lừa đảo. Và khi đất nước của Maduro vẫn đang nguy cấp, chính tổng thống đã hoàn toàn từ bỏ coin được hỗ trợ bởi dầu của mình. Thứ anh ta rất cần bây giờ là tài sản truyền thống nhất trên thế giới, vàng. Tuy nhiên, những thỏi vàng trị giá khoảng 1,7 tỷ USD đang bị mắc kẹt tại Ngân hàng Anh, nơi không ủng hộ cho chế độ hiện tại. Điều tương tự xảy ra với 6,3 tỷ đô la dự trữ ngoại hối do ngân hàng trung ương Venezuela nắm giữ, và không có blockchain nào trên thế giới có thể giúp Maduro lấy lại được.
Đọc thêm: Petro Gold là gì ?
Hóa ra tiền điện tử Petro được hỗ trợ bởi dầu mỏ của Venezuela là có thật
Yêu cầu WTO của Venezuela cáo buộc Hoa Kỳ có các biện pháp
