Vậy là mùa xuân đã ghé thăm “mảnh đất” tài chính phi tập trung (DeFi) cằn cỗi trên Ethereum. Nó hiện đang dần hồi phục với lời hứa quen thuộc về những khoản lợi nhuận cao ngất nhờ vào một loại tài sản tiền điện tử mới: token restaking thanh khoản hay LRT.
Chỉ trong tháng vừa qua, hàng tỷ đô la đã đổ vào các dự án restaking thanh khoản mới được xây dựng trên Ethereum như Ether.Fi và Puffer. Các nền tảng mới nổi đang trong một cuộc chiến nảy lửa để thế chỗ staked ETH (stETH) của Lido làm tài sản được các trader DeFi lựa chọn.
Toàn bộ xu hướng xoay quanh sự phát triển của một giao thức mới có tên EigenLayer, đã đưa ra hệ thống “restaking” đầu tiên cho Ethereum vào tháng 6 năm ngoái. Nền tảng này đang xây dựng một giải pháp cho phép các ứng dụng và mạng blockchain mượn hệ thống bảo mật của Ethereum và nó đã thu hút hơn 1 tỷ USD khoản tiền gửi mới chỉ trong khoảng 24 giờ trong tháng này. Hiện tại, tổng số tiền đã cán mốc hơn 7 tỷ USD, có nghĩa là nền tảng này đã tự mình tích lũy được hơn 1,5% tổng số token Ether (ETH) đang lưu hành, theo DefiLllama.
Restaking cung cấp một phương thức bảo mật các giao thức và mạng blockchain mới bằng cách sử dụng chương trình bảo mật từ mạng PoS của Ethereum. Các token ETH được gửi trong EigenLayer có thể được “restaking” sang các giao thức khác này, nghĩa là họ sẽ không phải xây dựng mạng PoS của riêng mình.
Các nhà đầu tư đã đổ tiền vào EigenLayer vì nó hứa hẹn lãi suất tiền gửi cao hơn so với việc stake ETH thông thường. Tuy nhiên, mức tăng trưởng nổi bật gần đây của nền tảng này phần lớn nhờ vào một bên thứ ba – “các giao thức restaking thanh khoản” như Ether.Fi, Puffer và Swell nhằm mục đích đơn giản hóa quy trình restaking.
Các nền tảng restaking thanh khoản này đóng vai trò là bên trung gian giữa người dùng và EigenLayer: Nền tảng “restake” tiền gửi của người dùng với EigenLayer và họ trao đổi LRT mới được tạo – vì vậy người dùng có thể tiếp tục giao dịch ngay cả khi tiền gửi của họ đang được sử dụng để restake.
LRT đại diện cho khoản tiền gửi EigenLayer của người dùng, nghĩa là họ có thể tích lũy tiền lãi staking và có thể đổi lấy giá trị cơ bản. LRT cũng có thể được sử dụng trong DeFi, nghĩa là mọi người có thể cho vay và mượn chúng để kiếm được phần thưởng lớn hơn nữa.
Bên cạnh sự tiện lợi của LRT, điểm thu hút thực sự đối với các nền tảng restaking thanh khoản gần đây chính là “point” (điểm thưởng) – một loại phần thưởng cho phép người dùng tham gia vào các đợt airdrop token trong tương lai. Mặc dù point có giá trị tiền tệ mơ hồ nhưng chúng đã tạo ra một hệ sinh thái hoàn toàn mới gồm các nền tảng bổ sung, như Pendle, cho phép người dùng tối đa hóa số point họ nhận được thông qua các chiến lược giao dịch liên quan đến đòn bẩy cao.
Các hệ thống point phức tạp, lợi suất cao và chiến lược giao dịch rủi ro đều gợi nhớ một chút đến năm 2021 – khi hoạt động “farm lợi nhuận” và theo đuổi lợi nhuận cao đã dẫn đến sự bùng nổ và phá sản của DeFi mà hiện vẫn chưa thể hoàn toàn phục hồi. Trong khi một số chuyên gia vô cùng cảnh giác với những rủi ro mà restaking thanh khoản có thể mang lại, những người ủng hộ công nghệ hoàn toàn tin tưởng vào “miền đất hứa” đằng sau sự cường điệu này.
Staking 101
Việc restaking thanh khoản được xây dựng dựa trên hai năm tăng trưởng của lĩnh vực staking tới từ Ethereum.
Ethereum được vận hành bởi hơn 900.000 trình xác thực – những người trên khắp thế giới khóa token ETH trong một địa chỉ trên mạng để đảm bảo an toàn cho chain. Những token được stake tích lũy một dòng tiền lãi ổn định, nhưng chúng không thể được sử dụng cho bất kỳ mục đích nào khác – như các khoản vay hoặc các hình thức đầu tư khác – một khi chúng đã buộc phải điều hành mạng.
Hạn chế này đã giúp thúc đẩy sự tăng trưởng của lĩnh vực “staking thanh khoản”. Các dịch vụ như Lido – dịch vụ staking thanh khoản lớn nhất trên Ethereum, stake token thay cho người dùng và sau đó cung cấp cho họ “token staking thanh khoản” (LST) đại diện cho khoản tiền gửi cơ bản của họ. Các LST như staked ETH (stETH) của Lido kiếm được mức lãi suất tương tự như Ether được stake thông thường (hiện ở mức khoảng 3%) nhưng chúng cũng có thể được sử dụng trong DeFi – nghĩa là các nhà đầu tư có thể cho vay và mượn token để kiếm thêm lợi nhuận ngoài tiền lãi staking của họ.
Lĩnh vực staking thanh khoản đã bùng nổ trong vài năm qua. Lido, giao thức staking thanh khoản lớn nhất cho đến nay, tự hào có hơn 28 tỷ USD tiền gửi. Token stETH của nó thường có khối lượng giao dịch cao hơn ETH thông thường trên các giao thức vay/mượn lớn nhất của mạng.
TVl Lido. Nguồn: Defillama
Từ staking thanh khoản đến restaking thanh khoản
Một xu hướng staking thanh khoản tương tự hiện đang đổ bộ vào EigenLayer, giao thức Ethereum mới gây xôn xao mà đã cho ra mắt lĩnh vực restaking cho Ethereum.
“Về cơ bản, EigenLayer đang xây dựng một công cụ cho phép các mạng khác khởi động bằng cách sử dụng chương trình bảo mật của Ethereum”, theo Giám đốc điều hành Omni Labs, Austin King, người đang xây dựng một giao thức cầu nối được hỗ trợ bởi restaking.
Các nhà đầu tư đã chuyển sang EigenLayer để kiếm thêm phần thưởng từ ETH của họ: lãi suất bảo mật Ethereum và tiền lãi restaking bổ sung để bảo vệ AVS (Actively Validated Services) – các dịch vụ sử dụng EigenLayer để mượn bảo mật từ Ethereum.
*AVS (Actively Validated Services) được hiểu là các dịch vụ có trust module xác thực của riêng chúng; ví dụ như các dự án Bridges, Oracle, Data Availability layers,…
Theo EigenLayer, những AVS đó cuối cùng sẽ bao gồm Celo, một blockchain layer 1 đang chuyển sang mạng layer 2 dựa trên Ethereum; EigenDA, dịch vụ cung cấp dữ liệu riêng của EigenLayer; và Omni, công ty đang xây dựng cơ sở hạ tầng cầu nối để giúp các mạng blockchain khác nhau giao tiếp với nhau.
Nhưng hệ thống này cũng có những nhược điểm riêng và điểm mấu chốt là các token được restake qua EigenLayer không thể được sử dụng trong DeFi sau khi chúng được gửi. Đối với các nhà đầu tư đang tìm cách tối đa hóa lợi nhuận của họ, cơ chế khóa này là một điều đáng tiếc.
Restaking thanh khoản về cơ bản chỉ là staking thanh khoản dành riêng cho Eigenlayer.
Các giao thức restaking thanh khoản nhận tiền gửi (ví dụ: stETH), restake chúng bằng EigenLayer, sau đó phân phát “token restaking thanh khoản” (LRT), như pufETH, eETH và rswETH có thể được sử dụng trong DeFi để kiếm thêm point và các phần thưởng khác.
“Về cơ bản, đó là bản đề xuất giá trị của ETH đã stake, nơi bạn có thể nhận được lợi nhuận từ việc stake ETH của mình mà không cần phải gặp rắc rối khi thiết lập trình xác thực – và kèm theo đó chính là khoản bồi thường cho bất kỳ phần thưởng nào đến từ các mạng AVS này”, King giải thích.
Các game khích lệ
PufETH của Puffer, eETH của Ether.Fi, rswETH của Swell và các LRT khác đang cạnh tranh với stETH của Lido để trở thành tài sản lớn tiếp theo trong DeFi. Để làm như vậy, họ đã chuyển sang mô hình khuyến khích hàng ngày của DeFi: point.
Mặc dù EigenLayer đã chấp nhận hàng tỷ tiền gửi nhưng chưa có AVS nào của nó hoạt động, có nghĩa là người gửi tiền không nhận được bất kỳ khoản lãi nào cho khoản tiền gửi đó. Ưu đãi chính cho việc gửi token vào EigenLayer hiện tại là restaking point, một số point được xác định một cách mơ hồ mà các nhà đầu tư hy vọng sẽ cho phép họ tham gia vào một airdrop EigenLayer trong tương lai (tất nhiên là hiện vẫn chưa được xác nhận).
Giám đốc điều hành Puffer Finance – Amir Forouzani đã lưu ý trong một cuộc phỏng vấn vào tháng trước:
“EigenLayer vẫn không có động thái gì cả, không tổ chức bất kỳ hoạt động restaking nào. Về cơ bản, động lực duy nhất người dùng bây giờ là point của nền tảng và tôi cũng không rõ số point đó sẽ được dùng vào mục đích gì trong tương lai”.
Các giao thức restaking thanh khoản hàng đầu – bao gồm cả Puffer – đều đã bắt đầu phát hành point riêng của họ bên cạnh EigenLayer như một “điểm thu hút” đối với các nhà đầu tư ban đầu.
Các dịch vụ mới cũng đã được xây dựng xung quanh việc trao đổi point, làm cho các chiến lược giao dịch mới đầy rủi ro liên quan đến việc staking nhiều lần cùng một token trở phổ biến – nâng cao khả năng tiếp xúc của một người với một giao thức để đổi lấy phần thưởng cao hơn trong tương lai.
Một giao thức như vậy chính là Pendle, phân chia các token staking thanh khoản thành hai token riêng biệt – token lợi nhuận và token cơ bản – để mở khóa giao dịch có đòn bẩy. Một trong những sản phẩm của Pendle đã chấp nhận token eETH của Ether.Fi và theo quảng cáo của trang web, người gửi có thể nhận được số point gấp 45 lần Ether.Fi và 15 lần EigenLayer.
Mặc dù point vẫn mang tính đầu cơ cao nhưng chúng dường như mang lại lợi ích cho những khoản tiền gửi restaking thanh khoản. Theo DeFiLlama, Ether.Fi, công ty dẫn đầu thị trường hiện tại, có 1,37 tỷ USD tiền gửi, gấp 5 lần so với thời điểm một tháng trước. Puffer Finance đang bám sát Ether.Fi với số tiền gửi khoảng 1 triệu USD, tăng gấp 10 lần chỉ trong ba tuần qua.
TVL Ether.fi. Nguồn: DeFiLlama
Rủi ro slashing
*Slashing là một dạng rủi ro xảy ra khi mà trình xác thực của blockchain PoS không xác thực đúng cách, cả trình xác thực và người ủy quyền đều có thể mất một phần token đã stake hoặc phần thưởng.
Khi tiền gửi restaking thanh khoản tăng lên, rủi ro của xu hướng này cũng tăng theo.
Một mặt, sẽ có những rủi ro chung của EigenLayer xảy ra bất cứ khi nào tiền được đổ vào hệ thống giao thức phân lớp Rube Goldberg: Khi mạng lưới các mạng AVS được kết nối với nhau trở nên phức tạp hơn, chắc chắn sẽ có nhiều lỗi xảy ra hơn.
Rủi ro lớn nhất với những lỗi này sẽ là khả năng xảy ra “slashing”, trong đó staker sẽ bị phạt tài chính nếu vi phạm các quy tắc của mạng hoặc sử dụng phần mềm bị lỗi để kết nối với mạng. Các giao thức restaking thanh khoản thường có các tính năng “anti-slashing” trong hoạt động tiếp thị của họ, nhưng những lời hứa đó sẽ không được thử nghiệm thực tế cho đến khi AVS đi vào hoạt động.
Trong bối cảnh restaking của EigenLayer, slashing xảy ra ở cấp độ AVS: mỗi AVS sẽ đặt ra quy tắc slashing riêng và các nhà cung cấp restaking thanh khoản sẽ có thể chọn thủ công những giao thức AVS nào họ muốn xác thực cho người dùng của mình. Nếu một nền tảng restaking thanh khoản chọn xác thực một mạng có các thông số slashing độc hại, thì điều đó sẽ khiến người dùng có nguy cơ bị cắt giảm tiền gửi.
Riad Wahby, Giám đốc điều hành của dịch vụ quản lý khóa Cubist đã chia sẻ:
“Chúng tôi sẽ có một hệ thống danh tiếng tương tự cho hệ sinh thái restaking rộng hơn. Nếu tôi bỏ tiền vào một nhà điều hành, có lẽ tôi sẽ chọn một nhà điều hành mang lại cho tôi sự cân bằng hợp lý giữa rủi ro và phần thưởng.”
Rủi ro đầu cơ
Rủi ro rõ ràng nhất đối với việc restaking thanh khoản là mặc dù có hàng tỷ đô la tiền gửi nhưng hoạt động này hiện vẫn mang tính đầu cơ cao.
AVS vẫn có khả năng không mang lại nhiều lãi suất cho người gửi tiền như mong đợi, điều này có thể khiến các nhà đầu tư rời khỏi hệ thống để tham gia vào các khoản đặt cược sinh lợi hơn. Với cơn sốt “point” trong thời gian gần đây, cũng có khả năng các đợt airdrop đi kèm của chúng có thể thất bại hoặc không bao giờ xảy ra, khiến cho point và thị trường mới được xây dựng dựa trên chúng trở nên vô giá trị.
Rủi ro xảy ra kết quả như vậy càng tăng lên bởi thực tế là point không được phát hành trên blockchain mà thay vào đó được theo dõi trực tiếp bởi các nhà phát hành của chúng. Điều này có nghĩa là rất khó để biết có bao nhiêu point thuộc một loại nhất định đang được lưu hành, khiến việc phân biệt giá trị của chúng càng khó khăn hơn.
Sự hấp dẫn mang tính dự đoán của các point restaking thanh khoản gợi nhớ lại thời kỳ “farm” lợi nhuận. Vào giai đoạn 2021-22, khi lĩnh vực DeFi đang ở thời kỳ hoàng kim, tiền gửi tràn vào các dự án như Olympus và Terra, hứa hẹn mang lại lợi nhuận dẫn đầu thị trường cho người dùng để đổi lấy niềm tin vào hệ thống phức tạp của họ. Các nhà phê bình cáo buộc các dự án đã phát minh ra các token vô giá trị và phát hành chúng một cách ồ ạt nhằm mục đích nâng cao những con số lợi nhuận một cách giả tạo, và những lời phê bình đó cuối cùng đã trở thành sự thật sau khi nền tảng sụp đổ.
Dù có mức độ tương đồng đến đầu, EigenLayer đã bước vào trong tâm trí của các nhà phát triển Ethereum theo cách mà những kẻ phạm tội tồi tệ nhất trong lĩnh vực “farm” lợi nhuận chưa bao giờ làm và những người đề xuất việc restaking thanh khoản cho biết nó có tiềm năng hỗ trợ phát triển các ứng dụng và cơ sở hạ tầng bên ngoài phạm vi hẹp của point.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
- Restaking là gì? Tìm hiểu cách thức hoạt động, lợi ích và rủi ro tiềm ẩn
- Các giao thức restaking thanh khoản đã vượt quá 3,5 tỷ USD trong TVL
Itadori
Theo Coindesk
