UXD Protocol là một giao thức stablecoin phi tập trung được xây dựng trên blockchain Solana, nổi bật với cơ chế ổn định giá độc đáo và hiệu quả vốn cao. Ra mắt vào năm 2020 dưới tên gọi Soteria và sau đó được đổi tên thành UXD, giao thức này đã thu hút sự chú ý nhờ cách tiếp cận sáng tạo trong việc giải quyết bài toán “stablecoin trilemma” – cân bằng giữa sự ổn định, phi tập trung và hiệu quả vốn. Dưới đây là bài giới thiệu chi tiết về UXD Protocol, tính năng nổi bật và tiềm năng của nó trong hệ sinh thái tiền mã hóa.

UXD Protocol là gì?

UXD Protocol là một giao thức phát hành stablecoin phi tập trung, với đồng stablecoin chính là UXD, được neo giá 1:1 với đồng đô la Mỹ (USD). Không giống như các stablecoin truyền thống phụ thuộc vào tài sản thế chấp tập trung hoặc yêu cầu tài sản thế chấp quá mức, UXD sử dụng vị thế delta-neutral (vị thế trung lập delta) thông qua các hợp đồng tương lai vĩnh cửu (perpetual futures) để đảm bảo giá trị ổn định. Giao thức hoạt động trên Solana – một blockchain nhanh, chi phí thấp và không cần cấp phép, giúp UXD trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho người dùng trong không gian DeFi.

Ngoài ra, UXD Protocol còn có UXP, token quản trị của giao thức, cho phép cộng đồng tham gia vào việc ra quyết định và quản lý quỹ bảo hiểm (insurance fund) của giao thức.

Cơ chế hoạt động của UXD Protocol

Điểm nổi bật của UXD Protocol nằm ở cơ chế sử dụng vị thế delta-neutral để tạo ra stablecoin có giá trị ổn định. Cách thức hoạt động có thể được tóm gọn như sau:

• Tạo UXD: Khi người dùng gửi một tài sản thế chấp (ví dụ: SOL hoặc BTC) vào giao thức, UXD Protocol sẽ sử dụng tài sản này để mở một vị thế delta-neutral trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) như Mango Markets. Vị thế này bao gồm việc nắm giữ tài sản cơ sở (long spot) và đồng thời bán khống (short) tài sản đó thông qua hợp đồng tương lai. Kết quả là giá trị của vị thế luôn ổn định bằng USD, bất kể biến động giá của tài sản thế chấp.Ví dụ: Nếu giá SOL là 150 USD và người dùng gửi 1 SOL, giao thức sẽ phát hành 150 UXD. Ở phía sau, giao thức giữ 1 SOL và mở vị thế bán khống 1 SOL, đảm bảo giá trị vị thế luôn là 150 USD.
• Hoàn trả UXD: Người dùng có thể trả lại UXD để lấy lại tài sản thế chấp ban đầu. Giao thức sẽ đóng vị thế delta-neutral và trả lại tài sản tương ứng.
• Quỹ bảo hiểm: UXD Protocol duy trì một quỹ bảo hiểm, được vốn hóa ban đầu thông qua bán token và bổ sung từ funding rate (tỷ lệ tài trợ) khi tỷ lệ này dương. Quỹ này được sử dụng để chi trả trong trường hợp funding rate âm, đảm bảo người nắm giữ UXD không phải chịu chi phí.
• Lợi suất tự nhiên: UXD cung cấp lợi suất tự nhiên cho người nắm giữ thông qua funding rate dương và các chiến lược quản lý tài sản khác, như cung cấp thanh khoản hoặc cho vay.

Ưu điểm của UXD Protocol

UXD Protocol mang lại một số lợi thế nổi bật so với các stablecoin khác:

• Ổn định giá: Nhờ vị thế delta-neutral, UXD duy trì tỷ giá 1:1 với USD mà không phụ thuộc vào biến động của tài sản thế chấp.
• Phi tập trung: UXD là một giao thức không lưu ký, tài sản của người dùng được quản lý bởi các hợp đồng thông minh trên Solana. Quyền quản trị dần được chuyển giao cho cộng đồng thông qua UXP và tổ chức DAO.
• Hiệu quả vốn: Không giống như nhiều stablecoin yêu cầu tài sản thế chấp quá mức (over-collateralization), UXD cho phép phát hành 1 UXD với chỉ 1 USD giá trị tài sản, giúp tối ưu hóa hiệu quả sử dụng vốn.
• Lợi suất tự nhiên: Người nắm giữ UXD có thể nhận được lợi suất từ funding rate và các chiến lược đầu tư của giao thức, một tính năng hiếm thấy ở các stablecoin khác.
• Khả năng chống kiểm duyệt: Là một giao thức phi tập trung, UXD giảm thiểu rủi ro bị kiểm soát hoặc can thiệp bởi các bên thứ ba.

Tầm nhìn và thành tựu

UXD Protocol đã đạt được nhiều cột mốc quan trọng kể từ khi ra mắt:

• Huy động vốn: Giao thức đã gọi vốn thành công 3 triệu USD trong vòng hạt giống vào năm 2021, do Multicoin Capital dẫn đầu, với sự tham gia của Alameda Research, Solana Foundation và các quỹ lớn khác.
• Ra mắt sản phẩm: UXD đã triển khai ứng dụng trên mạng thử nghiệm (devnet) vào tháng 10/2021 và chính thức ra mắt trên mạng chính (mainnet) vào tháng 11/2021.
• Tích hợp đa nền tảng: Giao thức đã tích hợp với các dự án DeFi hàng đầu như Mango Markets và có kế hoạch mở rộng hỗ trợ nhiều loại tài sản thế chấp hơn ngoài BTC và SOL.
• Quản trị phi tập trung: Với token UXP, UXD đang tiến tới mô hình DAO, nơi cộng đồng có quyền kiểm soát các quyết định chiến lược và quỹ bảo hiểm.

Tiềm năng và thách thức

UXD Protocol có tiềm năng lớn trong việc trở thành một stablecoin hàng đầu trong hệ sinh thái DeFi, đặc biệt trên Solana – nơi giao dịch nhanh chóng và chi phí thấp hỗ trợ tốt cho các ứng dụng tài chính. Việc giải quyết bài toán stablecoin trilemma giúp UXD thu hút cả người dùng cá nhân và các dự án DeFi muốn tích hợp một stablecoin đáng tin cậy.

Tuy nhiên, giao thức cũng đối mặt với một số thách thức:

• Rủi ro funding rate: Khi funding rate âm kéo dài, quỹ bảo hiểm có thể bị cạn kiệt, đòi hỏi bán UXP để bổ sung vốn, điều này có thể ảnh hưởng đến giá token.
• Cạnh tranh: Thị trường stablecoin đã có nhiều đối thủ lớn như USDT, USDC, DAI, và các giao thức mới như UST. UXD cần tiếp tục chứng minh sự ổn định và lợi ích của mình.
• Rủi ro pháp lý: Một số khu vực pháp lý có thể hạn chế việc phát hành hoặc sử dụng UXD, đòi hỏi giao thức tuân thủ các quy định địa phương.

Kết luận

UXD Protocol là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực stablecoin, mang đến một giải pháp phi tập trung, ổn định và hiệu quả vốn. Với cơ chế delta-neutral và sự hỗ trợ từ blockchain Solana, UXD không chỉ đáp ứng nhu cầu giao dịch và lưu trữ giá trị mà còn cung cấp lợi suất hấp dẫn cho người dùng. Dù vẫn đang trong giai đoạn phát triển, UXD Protocol đã cho thấy tiềm năng trở thành một trụ cột trong hệ sinh thái DeFi, đặc biệt khi nhu cầu về stablecoin phi tập trung ngày càng tăng.

Để tìm hiểu thêm về UXD Protocol, bạn có thể truy cập trang web chính thức tại uxd.fi hoặc tham gia cộng đồng trên các nền tảng như Discord và Medium.