Một trong những khái niệm đáng kinh ngạc nhất được triển khai thành công thông qua công nghệ blockchain chính là DAO – tổ chức tự trị phi tập trung. Các tổ chức tự trị phi tập trung là những thực thể hoạt động thông qua hợp đồng thông minh. Các giao dịch và quy tắc tài chính của các tổ chức được mã hóa trên một blockchain, từ đó loại bỏ nhu cầu cần một cơ quan quản lý trung ương, đúng như mô tả là “phi tập trung” và “tự trị”.
DAO được thiết lập để hoạt động như quỹ đầu tư mạo hiểm dành cho không gian tiền mật mã và không gian phi tập trung. Sự “vắng mặt” của cơ quan quản lý trung ương giúp giảm thiểu chi phí và về lý thuyết thì cung cấp nhiều quyền kiểm soát và tiếp cận đến các nhà đầu tư.
Vào đầu tháng 5/2016, một số thành viên thuộc cộng đồng Ethereum đã công bố sự ra đời của The DAO, hay còn gọi là Genesis DAO. Nó được xây dựng như một hợp đồng thông minh trên blockchain Ethereum. Khung mã hóa được lập trình mã nguồn mở bởi đội ngũ Slock.It nhưng cuối cùng được triển khai dưới tên “The DAO” do các thành viên của cộng đồng Ethereum đặt. Dự án The DAO đã có thời kỳ khởi tạo cho phép mọi người gửi đồng Ether đến một địa chỉ ví duy nhất để đổi lấy các token DAO trên thang 1 – 100. Thời kỳ khởi tạo là một thành công bất ngờ của DAO khi dự án thu về 12,7 Ether (trị giá khoảng 150 triệu USD vào thời điểm đó), giúp DAO trở thành quỹ huy động vốn lớn nhất trong lịch sử. Có lúc đồng Ether dao động ở mức 20 USD vì vậy khi đó tổng Ether từ quỹ DAO trị giá lên đến trên 250 triệu USD.
Về bản chất, nền tảng này cho phép mọi dự án quảng bá ý tưởng của họ đến cộng đồng và có khả năng được nhận tài trợ từ quỹ DAO. Bất kỳ ai sở hữu token DAO đều có thể bỏ phiếu cho các kế hoạch, sau đó sẽ được hưởng ‘thù lao’ nếu các dự án làm nên lợi nhuận. Với tình hình kêu gọi vốn ổn định như vậy, tương lai của DAO có vẻ xán lạn.
Đi chệch hướng sau khởi đầu tuyệt vời
Tuy nhiên, vào ngày 17/6/2016, một hacker đã tìm thấy lỗ hổng trong công đoạn lập trình và lợi dụng điểm đó để rút tiền từ The DAO. Trong vài giờ đầu tiên của vụ hack, 3,6 triệu ETH đã bị đánh cắp, tương đương 70 triệu USD tại thời điểm đó. Hacker đã rút lui sau khi đã gây nên thiệt hại đúng như kế hoạch của hắn.
Trong vụ khai thác đó, hacker đã “yêu cầu” hợp đồng thông minh (DAO) hoàn lại Ether nhiều lần trước khi hợp đồng thông minh cập nhật số dư của nó. Hắn đã thực hiện trót lọt do hai vấn đề chính: khi tạo ra hợp đồng thông minh DAO, các lập trình viên không tính đến khả năng gọi đệ quy; và hợp đồng thông minh gửi vốn ETH trước rồi mới cập nhật số dư token nội bộ.
Chúng ta phải hiểu rằng lỗi đệ quy này không xuất phát từ bản chất của Ethereum mà từ một ứng dụng được xây dựng trên Ethereum. Bộ mã được lập trình cho The DAO chứa nhiều sai sót, trong số đó có lỗi gọi là đệ quy. Góc độ khác để xem xét tình huống này là so sánh Ethereum với Internet; so sánh bất kỳ ứng dụng nào dựa trên Ethereum với một trang web – Nếu một trang web không hoạt động thì không phải là Internet không hoạt động, chỉ là trang web đó có vấn đề mà thôi. Hacker đã ngừng bòn rút The DAO vì những lý do nào đó dù hắn có thể tiếp tục làm vậy. Cộng đồng và đội ngũ Ethereum đã nhanh chóng kiểm soát tình hình và đưa ra nhiều đề xuất để giải quyết vụ khai thác này.
Tuy nhiên, số tiền đã được chuyển vào một tài khoản chịu thời gian lưu giữ 28 ngày nên hacker không thể hoàn thành việc tẩu thoát. Để hoàn trả số tiền bị mất, Ethereum tiến hành hard fork nhằm gửi trả các khoản tiền bị hack vào một tài khoản có sẵn dành cho những chủ sở hữu ban đầu. Họ được phép quy đổi 1 ETH thành 100 token DAO, tỷ lệ trao đổi tương đương với ICO.
Không có gì đáng ngạc nhiên, vụ hack kia chính là bước đầu đưa DAO đi đến kết thúc. Nhiều người dùng Ethereum đã tranh cãi về vụ hack, họ cho rằng đợt hard fork đã vi phạm nguyên lý cơ bản của công nghệ blockchain. Tồi tệ hơn, vào ngày 5/9/2016, sàn giao dịch tiền kỹ thuật số Poloniex đã bỏ niêm yết token DAO, sau đó là sàn Kraken cũng làm tương tự vào tháng Mười Hai cùng năm.
Tất cả những vấn đề trên chẳng là gì so với quyết định của Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Hoa Kỳ (SEC) ban hành ngày 25/7/2017. Trong biên bản có ghi:
“Các token được cung cấp và bán ra bởi một tổ chức “ảo” gọi là“ The DAO” chính là chứng khoán và do đó phải tuân theo các quy định của luật chứng khoán liên bang. Biên bản này xác nhận: các tổ chức phát hành sổ cái phân phối hoặc chứng khoán dựa trên công nghệ blockchain phải đăng ký cung cấp và bán loại chứng khoán đó trừ khi áp dụng lệnh miễn trừ hợp lệ. Những người tham gia vào các dịch vụ chưa đăng ký có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý do vi phạm luật chứng khoán”.
Nói cách khác, việc phát hành của The DAO đã phải chịu các nguyên tắc điều chỉnh giống như các công ty trải qua quá trình IPO (phát hành đến công chúng lần đầu). Theo SEC, The DAO đã vi phạm luật chứng khoán liên bang và tất cả các nhà đầu tư của quỹ này cũng vậy.
Tác động hiện tại của sự tăng trưởng và suy giảm của The DAO
Mặc dù dự án The DAO kể từ đó đã khép lại, tác động của nó vẫn đang diễn ra ở hiện tại. Các nhóm phát triển blockchain hiện đang liên tục xem xét trường hợp của The DAO để ghi nhớ những điều không nên làm.
Thứ nhất, The DAO dạy chúng ta một bài học có giá trị về tầm quan trọng của việc thiết lập các nền tảng blockchain an toàn. Vụ hack DAO không phải do một vấn đề vốn có trên blockchain Ethereum; nó xảy ra do lỗ hổng lập trình mà hacker thông minh kia đã lợi dụng. Nếu bộ mã được lập trình chính xác thì DAO đã có thể tránh bị tấn công.
Thứ hai, quyết định của SEC về trường hợp của DAO đã cổ vũ các startup blockchain dùng những cách thức tránh thủ tục đăng ký chứng khoán và điều chỉnh liên bang. Một trong những cách thức các công ty áp dụng là sử dụng phương án SAFT (hợp đồng cổ phần tương lai theo token). Nếu các token có giá trị thiết thực hợp pháp trên nền tảng blockchain thì chúng vi phạm một yếu tố của vụ tố tụng Howey, do đó SEC không thể liệt kê các token là chứng khoán hoặc quản lý chúng.
Không có DAO, ai biết được chúng ta còn mắc sai lầm gì nữa?
Theo TapChiBitcoin.vn/Medium.com
