Vào ngày 22/2, một tiêu đề kỳ lạ đáng ngạc nhiên đã xuất hiện trong mục kinh doanh của New York Times: “Tại sao một con mèo hoạt hình đang bay có thân hình mập ú được bán với giá 600.000 USD?”
Nếu bạn đã tiếp cận internet vào năm 2011, bạn chắc chắn biết con mèo đó. Thật vậy, Chris Torres, người tạo ra ảnh GIF “mèo Nyan” được nhiều người yêu thích trên internet (một chú mèo con nghệ thuật điểm ảnh rực sáng trong không gian trên cầu vồng), bằng cách nào đó đã bán meme chục năm tuổi của mình với giá gần 600.000 đô la.
Và không chỉ Torres đang tìm cách bán loại nội dung kỹ thuật số mà trước đây bị coi là vô giá trị này – một phần vì bất kỳ ai cũng có thể sao chép và dán tệp kỹ thuật số liên tục. Chỉ trong vài tuần qua:
– Christie tiết lộ kế hoạch bán đấu giá tác phẩm “hoàn toàn kỹ thuật số” đầu tiên dưới dạng một loạt hình ảnh do nghệ sĩ Beeples tạo ra với giá khởi điểm là 100 đô la.
– Một con khỉ lo-fi trông rất ngầu – một phần trong se-ri Cryptopunks – được bán với giá 1,5 triệu đô la.
– Một loạt các mô hình 3D cho “đồ nội thất bất khả thi”, chẳng hạn như một chiếc bàn làm từ kẹo cao su bong bóng, thu về 450.000 đô la.
– Một tweet duy nhất từ doanh nhân và chủ sở hữu Dallas Mavericks – Mark Cuban đã có giá 952 đô la.
Tất cả những câu chuyện này thực sự nói lên cùng một điều: mọi người mua tài sản trong thế giới kỹ thuật số, ảo với số tiền lớn trong thế giới thực.
Thị trường đang phát triển này được thực hiện nhờ một loại tiền điện tử được gọi là NFT. Token không thể thay thế (NFT) về cơ bản là chứng chỉ xác thực cho biết phiên bản của tệp kỹ thuật số có thể sao chép-dán liên tục (cho dù đó là hình ảnh, video, bài hát hoặc hầu như bất kỳ thứ gì khác) là thứ có thực.
NFT chủ yếu được phát hành trên blockchain Ethereum, tận dụng chức năng “hợp đồng thông minh” và thường có thể được mua hoặc bán trên các thị trường dành riêng cho chúng. Mặc dù hiện tại chúng đang gây được tiếng vang lớn, nhưng NFT thực sự không phải là thương hiệu mới. Bạn có thể nhớ lại cơn sốt về Cryptokitties năm 2017, một trò chơi giao dịch mèo kỹ thuật số.
Các dự án NFT trên Ethereum theo tổng khối lượng bán kể từ ngày 2/3/2021 | Nguồn: CryptoSlam.io
NFT là token giống như Bitcoin và thường có thể được mua hoặc bán thông qua các sàn giao dịch đặc biệt hỗ trợ dịch vụ này. Nhưng không giống như Bitcoin, mỗi coin riêng lẻ hầu như giống hệt nhau về các đặc điểm, mỗi NFT đại diện cho một thuộc tính kỹ thuật số cụ thể. Do đó, “không thể thay thế”. Chúng đã được sử dụng để bán mọi thứ từ đồ vật của người nổi tiếng, “đồ sưu tầm kỹ thuật số” của NBA đến bất động sản ảo và clip trực tiếp của ngôi sao ca múa nhạc Deadmau5.
Khi chúng trở thành hoạt động kinh doanh lớn đáng ngạc nhiên, với doanh thu ước tính hơn 100 triệu đô la, các NFT đã gây ra cuộc tranh luận triết học xung quanh ý nghĩa của quyền sở hữu. Sưu tầm các hiện vật kỹ thuật số có khác gì sưu tầm giày thể thao quý hiếm, đĩa hát vinyl, hay Picassos về khía cạnh đó?
Đó là những câu hỏi hấp dẫn, nhưng chúng thậm chí không liên quan đến một câu chuyện lớn hơn mà NFT có thể giúp chúng ta hiểu. Trong câu chuyện lớn hơn đó, công nghệ hợp đồng thông minh giúp các nghệ sĩ, nhà sản xuất meme và nhạc sĩ có thể bán đồ ảo của họ cũng đang thúc đẩy một giải pháp thay thế phi tập trung mới cho hệ thống tài chính hiện tại. Trong hệ thống thay thế đó, được thiết kế để trao quyền kinh tế cho các cá nhân, vốn sẽ chảy qua những giao thức mã nguồn mở nhanh hơn, rẻ hơn, minh bạch hơn và khả dụng cho tất cả mọi người.
Đó là Finance 2.0 (Tài chính 2.0). Và nó đã bắt đầu xuất hiện nếu bạn biết nơi để tìm.
Năm đột phá của Ethereum
Trước cơn sốt NFT, Bitcoin đã nhận được thị phần lớn trên các tiêu đề phương tiện truyền thông phi tiền điện tử gần đây. Nhưng mọi người đã ở trong không gian này có xu hướng thậm chí còn hào hứng hơn khi chủ đề về Ethereum xuất hiện. Và không phải (chủ yếu) vì ETH là tiền điện tử lớn thứ hai tính theo vốn hóa thị trường sau Bitcoin.
Điều mà những người quan sát bình thường có xu hướng không hiểu về Ethereum là nó không chỉ là dạng khác của tiền kỹ thuật số. Blockchain Ethereum được tạo ra để trở thành một nền tảng máy tính phi tập trung rất linh hoạt – một nền tảng cho phép các nhà phát triển xây dựng những thứ như thị trường cho nghệ thuật kỹ thuật số và chạy các công cụ “tài chính phi tập trung” (DeFi) như Compound và Uniswap đã thu về hàng trăm tỷ đô la trong dòng chảy giá trị qua chúng.
Một phần của câu chuyện Ethereum tương tự như câu chuyện bạn đã nghe về Bitcoin. Giống như Bitcoin, ETH (là tiền điện tử gốc của blockchain Ethereum) tăng giá và mức độ phổ biến – leo từ mức trung bình $300 lên mức cao trên $2000 vào tháng 2.
Ethereum cũng đã đạt được mức quan tâm tìm kiếm toàn cầu kỷ lục trong những tháng gần đây. Bitcoin hiện vẫn kém hơn so với kỷ nguyên tìm kiếm đỉnh cao của nó, vốn xuất hiện trong một đợt phổ biến rộng rãi vào cuối năm 2017 và đầu năm 2018.
Mức độ quan tâm tìm kiếm toàn cầu về Ethereum | Nguồn: Google Trends
Một chỉ số khác về sự gia tăng tương tác chính thống là bảng tin Reddit dành riêng cho Ethereum (cũng như tiền điện tử nói chung), đã chứng kiến sự gia tăng người đăng ký mới trong những ngày gần đây:
Tổng số người đăng ký crypto Reddit | Nguồn: SubredditStats
Một lý do quan trọng là giá ETH. Bạn có thể ngạc nhiên khi biết giá của ETH thực sự tăng nhanh hơn Bitcoin kể từ đầu năm 2021 – một phần là vì số lượng lớn các nhà đầu tư bán lẻ có thêm thời gian và thu nhập tùy ý do đại dịch COVID đang thử nghiệm các chiến lược đầu tư mới. Trong khi giá Bitcoin tăng khoảng 65% kể từ đầu năm, ETH tăng giá hơn 112% – có giá trị vốn hóa thị trường là 177 tỷ đô la (lớn hơn Morgan Stanley hoặc Square).
Tìm hiểu về nền kinh tế Ethereum rộng lớn hơn
Nhưng vốn hóa thị trường tăng chỉ là một phần của câu chuyện. Điều thực sự hấp dẫn về Ethereum ở chỗ giá trị của ETH chỉ là phần dễ thấy nhất của nền kinh tế rộng lớn hơn mà blockchain Ethereum tạo ra.
Hãy nghĩ về ETH giống như phần có thể nhìn thấy của tảng băng trôi. Bởi vì blockchain Ethereum rất linh hoạt, với hoạt động kinh tế rộng lớn đang diễn ra ngay dưới bề mặt – dưới dạng các danh mục tiền điện tử do Ethereum cung cấp bao gồm DeFi, stablecoin, wrapped token và NFT.
Nói chung, vốn hóa thị trường của nền kinh tế Ethereum (được xác định bằng tổng vốn hóa thị trường của các token ERC-20 lớn nhất phát hành trên blockchain Ethereum) đã tăng vọt trong những tuần gần đây lên hơn 250 tỷ đô la (không bao gồm NFT, vì rất khó để so sánh).
Vốn hóa thị trường nền kinh tế Ethereum | Nguồn: CoinMetrics & CoinGecko
Stablecoin được thiết kế để giảm sự biến động bằng cách gắn giá trị của chúng vào tài sản dự trữ như đô la Mỹ, là một trong những lĩnh vực hứa hẹn nhất và đang phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Ethereum. Chúng đã được chấp nhận rộng rãi như một phương tiện ổn định để thực hiện thanh toán giữa các sàn giao dịch.
Tính đến tháng 2/2021, tổng giá trị đô la của stablecoin trên blockchain Ethereum đã vượt qua 30 tỷ đô la:
Vốn hóa thị trường stablecoin trên Ethereum | Nguồn: CoinMetrics
Một thành phần nhỏ hơn nhưng cũng đang phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Ethereum là “wrapped token”, cho phép các loại tiền điện tử không phải ETH – đặc biệt là Bitcoin – được sử dụng trên Ethereum và dễ dàng tương tác với các ứng dụng DeFi. Do đó, giá trị của Bitcoin được token hóa tăng lên đáng kể.
Vốn hóa thị trường BTC được token hóa | Nguồn: CoinMetrics
Khi Reddit gặp DeFi
Vậy điều gì đã thúc đẩy tất cả hoạt động gần đây này? Tất nhiên, rất nhiều trong số đó có liên quan đến sự bùng nổ rộng lớn của tiền điện tử. Nhưng một thành phần thú vị đáng để xem xét kỹ hơn là các nhà đầu tư thông thạo internet trên Reddit – những người được truyền cảm hứng từ trải nghiệm khó chịu với hệ thống tài chính truyền thống để tìm kiếm các giải pháp thay thế ít tập trung hơn.
Các công cụ phi tập trung này (còn được gọi là “DeFi” hoặc “Finance 2.0”) cho phép đầu tư, giao dịch, tiết kiệm mang lại lợi nhuận, các loại cho vay “nhanh” mới và hơn thế nữa. Theo Fabian Schär, giáo sư và nhà nghiên cứu của Đại học Basel, các ứng dụng DeFi được hỗ trợ bởi Ethereum có “tiềm năng tạo ra cơ sở hạ tầng tài chính thực sự mở, minh bạch và bất biến”.
Toàn cảnh DeFi bao gồm 3 danh mục ứng dụng, cùng hướng đến mục tiêu trở thành các lựa chọn thay thế nhanh hơn, hiệu quả hơn cho các đường dẫn kém hiệu quả, chậm chạp và thường đắt tiền mà vốn chảy qua trong hệ thống tài chính hiện tại.
– Các sàn giao dịch phi tập trung như Uniswap và Sushiswap, cho phép người dùng giao dịch token mà không cần trung gian.
– Các giao thức tiết kiệm và cho vay như Compound và Aave cho phép người dùng vay và cho vay token mà không cần trung gian.
– Oracles như Chainlink nhằm cung cấp dữ liệu trong thế giới thực cho các ứng dụng DeFi.
Đối với các trader trên Reddit có niềm tin vào hệ thống Finance 1.0 đã bị lung lay, DeFi là một ngôi nhà tự nhiên – và bởi vì những nhà đầu tư thường xuyên trực tuyến này trao đổi nhanh các mẹo và chiến lược, họ có thể giúp nhau khám phá giao thức mới phức tạp (Điều đó không ảnh hưởng gì đến việc nhóm thoải mái với rủi ro, vì thị trường DeFi có thể biến động mạnh).
Ít nhất một tiếng nói nổi bật đã bắt đầu truyền bá DeFi trực tiếp đến các trader chứng khoán tích cực nhất của Reddit. Trong một buổi hỏi-đáp được tổ chức bởi subreddit wallstreetbets, Mark Cuban đã chia sẻ niềm tin của mình rằng DeFi sẽ làm cho “thị trường trở nên hiệu quả hơn, minh bạch hơn và có sẵn cho các nhà đầu tư nhỏ”.
Và không chỉ Cuban nghĩ như vậy. Trong một buổi phát trực tiếp với Dân biểu Hoa Kỳ Alexandra Ocasio-Cortez, đồng sáng lập Reddit Alexis Ohanian đã đưa ra quan điểm của riêng mình cho DeFi:
“Công chúng không thể nhận thấy điều này và vì vậy tôi nghĩ rằng sẽ ngày càng có nhiều năng lượng hơn để tìm ra các giải pháp phi tập trung. Có quá nhiều năng lượng thúc đẩy một thứ gì đó làm cho trò chơi không bị gian lận”.
Tổng thị trường DeFi đã tăng trên 40 tỷ đô la vào tháng 2/2021. Trong một chỉ số mạnh mẽ về mức độ phổ biến của các công cụ này, sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất Uniswap đã đạt khối lượng 100 tỷ đô la kể từ khi nó ra mắt vào tháng 5/2020.
Vốn hóa thị trường DeFi trên Ethereum | Nguồn: CoinGecko
Khối lượng hàng tháng trên tất cả các sàn giao dịch phi tập trung đã phá vỡ mốc 50 tỷ đô la vào tháng 1:
Khối lượng DEX hàng tháng theo dự án | Nguồn: Dune Analytics, hagaetc
Giới tổ chức chấp nhận Ethereum
Nền kinh tế Ethereum cũng đã thu hút sự chú ý của các tổ chức tài chính lớn. Đa phần nhờ vào sự phổ biến của stablecoin như một phương pháp gửi giá trị không biến động giữa các sàn giao dịch và giao thức DeFi, blockchain Ethereum đã trở thành một trong những phương tiện phổ biến nhất để thanh toán bằng đô la Mỹ.
Vào năm 2020, Ethereum đã xử lý các khoản thanh toán trị giá 874 tỷ đô la, cạnh tranh với nhiều hệ thống hướng đến người dùng lớn như Zelle (307 tỷ đô la) và Paypal (963 tỷ đô la) mặc dù nó vẫn thấp hơn nhiều so với khối lượng được xử lý bởi các hệ thống thanh toán ngân hàng trung ương như Fedwire (840 nghìn tỷ đô la) .
Vào tháng 12/2020, Visa thông báo họ đang kết nối mạng lưới thanh toán toàn cầu gồm 60 triệu người bán của mình với stablecoin USDC.
Paypal gần đây cũng đã kích hoạt giao dịch ETH giới hạn cho cơ sở người dùng rộng lớn ở Hoa Kỳ và đang có kế hoạch mở rộng chức năng đó cho tất cả 325 triệu người dùng toàn cầu. Giám đốc điều hành Daniel Schulman cho biết:
“Tất cả chúng ta đều biết hệ thống tài chính hiện tại đã lỗi thời và có thể hình dung một tương lai có các giao dịch được hoàn thành trong vài giây, chứ không phải vài ngày. Chúng tôi đang đầu tư đáng kể vào kinh doanh tiền điện tử, blockchain và tiền kỹ thuật số mới để giúp định hình tương lai toàn diện hơn này”.
Trong khi đó, các nhà đầu tư tổ chức đang bắt đầu chuyển sang Ethereum. Grayscale Ethereum Trust (cho phép nhà đầu tư tiếp xúc với ETH thông qua các công ty môi giới truyền thống) đã phát triển đáng kể. Quỹ hiện nắm giữ 3 triệu ETH với giá trị lớn hơn 4 tỷ đô la.
Tổng nắm giữ của Grayscale Ethereum Trust | Nguồn: Skew
Hợp đồng tương lai CME (một phương tiện khác để tiếp xúc với Ethereum của các tổ chức) gần đây đã đi vào hoạt động và giao dịch hơn 33 triệu đô la vào ngày đầu tiên. Vào tháng 12/2020, quỹ đầu cơ One River Asset Management có trụ sở tại Connecticut đã tiết lộ các cam kết “đưa lượng Bitcoin và ETH nắm giữ lên khoảng 1 tỷ đô la vào đầu năm 2021”.
Ethereum đang phát triển
Khi Ethereum được tạo ra vào năm 2014, nhóm sáng lập đã nhận thức rõ rằng blockchain có một thiếu sót cơ bản mà cuối cùng sẽ cần được sửa chữa. Bởi vì nó sử dụng “cơ chế đồng thuận” Proof of Work nên thời gian giao dịch sẽ chậm lại và phí tăng khi lưu lượng truy cập blockchain tăng lên.
Số lượng giao dịch khổng lồ mà DeFi và các công cụ hỗ trợ hợp đồng thông minh khác đã đề cập trong bài viết này gây tắc nghẽn và báo động về khả năng mở rộng. Kết quả là mạng ngày càng trở nên đắt hơn để sử dụng. Kể từ tháng 2/2021, mỗi giao dịch cần chi khoảng 10 đô la phí “gas” Ethereum.
Phí mạng Ethereum trung bình | Nguồn: CoinMetrics
Nhưng các giải pháp lớn sắp được đưa ra. Tổ chức phi lợi nhuận Ethereum Foundation đã chính thức hợp tác với Reddit để tìm kiếm giải pháp và trường hợp sử dụng mới cho công nghệ. Vào tháng 8/2020, gần 20 nhóm nhà phát triển đã gửi đề xuất mở rộng quy mô Ethereum cho Reddit. Các dự án như Optimism có thể giúp blockchain xử lý hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây (mặc dù mỗi giải pháp đều đưa ra những thách thức riêng).
Trong khi đó, cộng đồng Ethereum đã bắt đầu quá trình chuyển đổi được lên kế hoạch từ lâu sang blockchain Ethereum 2.0 (hoặc ETH2) nhanh hơn, rẻ hơn và về mặt lý thuyết thậm chí còn an toàn hơn.
Blockchain ETH2 sử dụng cơ chế đồng thuận Proof of Stake, giúp tăng đáng kể dung lượng. Nó bắt đầu ra mắt vào tháng 12/2020 và tính đến tháng 2/2021, hơn 3 triệu ETH được stake trong hợp đồng ETH 2.0. Khi kết thúc đợt nâng cấp kéo dài nhiều năm này, nền kinh tế Ethereum sẽ tiến thêm một bước nữa để hiện thực hóa tiềm năng thực hiện các giao dịch tài chính thuộc mọi loại nhanh hơn, rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn.
- Tỷ lệ thống trị Bitcoin (BTCD) cho thấy rằng các Altcoin đang chuẩn bị bùng nổ
- Ethereum hiện đã có trên Amazon Managed Blockchain
- Doanh thu của các thợ đào Bitcoin và Ethereum đều thiết lập mức kỷ lục mới vào tháng 2
Minh Anh
Theo Coinbase
