Đây là cách mà Trung Quốc dần dần mở ra thời đại mới và sau đó đột ngột thay đổi bối cảnh thế giới.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đặt cược vào Hồng Kông trước Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc vào tuần này chỉ là một trong nhiều cuộc đánh cược được tính toán để kiểm soát COVID-19 trong nước, tăng cường tầm ảnh hưởng khu vực và kiếm lợi nhuận trên toàn cầu.
Trung Quốc áp đặt luật an ninh quốc gia mới đối với Hồng Kông được xem như mối đe dọa nghiêm trọng nhất ở thành phố tự trị dân chủ và lãnh thổ này, khiến chỉ số Hang Seng giảm 5.6% (hiệu suất một ngày tồi tệ nhất trong 5 năm).
Ngoài ra, quyết định này có thể châm ngòi cho các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ mới của Hồng Kông, làm dấy lên mối lo ngại mới về chủ quyền của Đài Loan, thúc đẩy suy thoái ngày càng tăng giữa quan hệ Mỹ-Trung và góp phần gây lo lắng cho các nền dân chủ thế giới về điều gì sẽ đánh giá trật tự thế giới.
Trong trạng thái cô lập, một số nhà phân tích nhận thấy động thái bất ngờ đối với Hồng Kông là liều lĩnh.
Tuy nhiên, đặt quyết định đó bên cạnh các hành động gần đây khác sẽ thấy được bức ghép khớp với nhau về mục đích chiến lược lâu dài của Chủ tịch Tập Cận Bình: tăng cường nắm giữ đảng trong nước, củng cố sức mạnh khu vực của Trung Quốc và mở rộng ảnh hưởng quốc tế. Tất cả đều để chuẩn bị cho cuộc cạnh tranh gay gắt với Hoa Kỳ.
Những hành động gần đây bao gồm nhưng không giới hạn ở các khoản đầu tư công nghệ mới ước tính trị giá 10 nghìn tỷ nhân dân tệ (1.4 nghìn tỷ đô la Mỹ) trong 6 năm đến 2025, ngân sách quốc phòng của Trung Quốc sẽ tăng lên tới 9% và nỗ lực tăng cường ảnh hưởng các tổ chức đa phương khi chính quyền Trump rút lui, gần đây nhất là khoản đóng góp 2 tỷ đô la của Bắc Kinh cho Tổ chức Y tế Thế giới.
Phần hấp dẫn nhất nhưng ít chú ý nhất được Aditi Kumar và Eric Rosenbach chỉ ra trong tuần này trên Foreign Affairs:
“Trung Quốc đã trở thành nền kinh tế lớn đầu tiên tiến hành thử nghiệm tiền kỹ thuật số quốc gia trên thế giới”.
Họ cũng nhắc đến dự án thí điểm ở 4 thành phố lớn của Trung Quốc mà các tác giả coi là đưa Trung Quốc đi trước Hoa Kỳ trong việc “phát triển trụ cột trung tâm của nền kinh tế kỹ thuật số thế giới”.
Tác động của động thái đó theo thời gian có thể mang lại sức ảnh hưởng khủng khiếp hơn cả những gì Bắc Kinh đã làm ở Hồng Kông hoặc thậm chí ở Đài Loan.
Kumar và Rosenbach viết:
“Các nhà hoạch định chính sách Hoa Kỳ không kịp trở tay cho hậu quả”.
Nhìn chung, các loại tiền kỹ thuật số làm suy yếu sức mạnh biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ và khả năng quan chức Hoa Kỳ theo dõi các luồng tài chính bất hợp pháp. Cụ thể hơn, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số kết hợp với hệ thống thanh toán điện tử tiên tiến của Trung Quốc có thể cung cấp sức ảnh hưởng mạnh mẽ trong tương lai so với một đội tàu bay.
Theo lập luận vào 3 tuần trước, Chủ tịch Tập và Đảng Cộng sản Trung Quốc nổi lên như một nền kinh tế lớn đầu tiên trên thế giới chấm dứt cách ly do virus, khôi phục tăng trưởng và đang nắm bắt cơ hội – một cơ hội có thể đóng lại nhanh như khi nó mở ra. Chủ tịch cho biết gần đây tại Đại học Xi’an Jiaotong khi nói với các giáo sư và sinh viên về sự hy sinh của Trung Quốc trong quá khứ và những khả năng của thời điểm này:
“Tiến bộ lịch sử vĩ đại luôn xảy ra sau những thảm họa lớn. Đất nước chúng ta đã tôi luyện, lớn lên qua khó khăn và đau khổ”.
Trên tờ The New York Times tuần này, Steven Lee Meyers và Chris Buckley đã ghi nhận về cha của Tổng thống Tập Cận Bình: “Một nhà lãnh đạo cách mạng nổi tiếng bị thanh trừng và giam cầm ở thời Mao Trạch Đông”. Chủ tịch Tập Cận Bình khi còn là một chàng trai trẻ lớn lên trong bóng tối của cha bị thất sủng, bị chính mẹ mình tố cáo, sau đó bị đày khỏi Bắc Kinh và lao động ở vùng thôn quê trong 7 năm.
Đó là cơ sở để phỏng đoán làm thế nào mà Chủ tịch Tập đã rèn luyện, trung thành và trở thành vị lãnh đạo không thể lay chuyển ngày hôm nay. Dù Tổng thống Trump quyết chiến với cuộc đua này nhưng cuộc tái bầu cử của ông đang cận kề nên sẽ khôn ngoan nếu ông không đánh giá thấp quyết tâm của Tập Cận Bình.
Bên cạnh đó, có những lời hoa mỹ chống lại Hoa Kỳ của một số cá nhân Trung Quốc nghe như lý sự cùn đến mức lo ngại, đặc biệt là khi chỉ đích danh Tổng thống Trump và Bộ trưởng ngoại giao Mike Pompeo.
Biên tập viên Hu Xinjin của Global Times do nhà nước kiểm soát và được coi là người phát ngôn không chính thức của chính phủ đã tweet phản hồi với Tổng thống Trump, tuyên bố rằng Trung Quốc muốn cựu Phó Tổng thống Joe Biden đánh bại ông.
On the contrary, Chinese netizens wish for your reelection because you can make America eccentric and thus hateful for the world. You help promote unity in China and you also make intl news as fun as comedy. Chinese netizens call you “Jianguo,” meaning “help to construct China”. pic.twitter.com/Fzj5fvmWcx
— Hu Xijin 胡锡进 (@HuXijin_GT) May 21, 2020
“Ngược lại, cư dân mạng Trung Quốc mong muốn ngài quay lại bởi vì ngài có thể khiến nước Mỹ trở nên lập dị và vì thế mà ghét bỏ thế giới. Ngài giúp thúc đẩy sự đoàn kết ở Trung Quốc và cũng làm cho tin tức thế giới ngộ nghĩnh như hài kịch. Cư dân mạng Trung Quốc gọi ngài là “Jianguo”, nghĩa là “giúp đỡ để xây dựng Trung Quốc””.
Điều đó đặt câu hỏi liệu virus Corona đã biến Trung Quốc thành người chơi mạnh hơn hay yếu hơn trên trường thế giới?
Chắc chắn là yếu hơn về kinh tế và danh tiếng, nhưng quyết tâm hơn về mặt địa chính trị. Quốc gia này trở nên mong manh hơn nhưng đồng thời nguy hiểm hơn. Ngay cả khi Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc lần đầu tiên từ bỏ mục tiêu tăng trưởng do tỷ lệ quý đầu tiên thu hẹp 6.8%, đồng thời chuyển sang Hồng Kông và bắt đầu các hành động chống lại “ảnh hưởng nước ngoài”.
Điều đó nói lên rằng, điểm yếu lớn nhất của Mỹ là “Pogo problem”, bắt nguồn từ nhân vật hoạt hình Walt Kelly của những năm 1960 đã nói rằng: “Chúng ta đã gặp kẻ thù và đó chính là chúng ta”. Mặc dù khó suy nghĩ và hành động lâu dài trong một năm bầu cử nhưng đó chính xác là những gì Hoa Kỳ phải làm.
Đây là 3 đề xuất cho chiến lược:
Chiến lược kiên nhẫn và cải cách quốc phòng: Washington phải tránh xung đột quân sự lớn, thậm chí tàn khốc hơn trong thời đại hiện đại, trong khi mạnh mẽ tái khẳng định chiến lược răn đe châu Á để củng cố niềm tin cho đồng minh. Đây cũng là thời điểm tốt, vì ngân sách quốc phòng có khả năng giảm để đầu tư nhiều hơn vào công nghệ trong tương lai và thoái vốn khỏi hệ thống di sản chi phí cao có các khu vực chính trị hùng mạnh nhưng giá trị thế giới thực giảm.
Đầu tư vào công nghệ, cơ sở hạ tầng và việc làm của Mỹ: Như Stephen Hadley và Anja Manuel đã trình bày trên The Washington Post, chính quyền Trump nên sử dụng gói kích thích tiếp theo để đầu tư vào băng thông rộng, cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, nghiên cứu và phát triển, chất bán dẫn tiên tiến và giáo dục mang tính chiến lược về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học.
Liên kết cùng các đồng minh và lãnh đạo đa phương: Cựu Thủ tướng Thụy Điển Carl Bildt đã có cái nhìn thoáng qua về “toàn diện thế giới hậu Hoa Kỳ” từ Hội nghị hàng năm của Tổ chức Y tế Thế giới vào tuần này. Bất kể bạn nghĩ gì về WHO hoặc các cơ quan đa phương, khó để thấy lợi ích của Hoa Kỳ theo mô tả của Bildt về Bắc Kinh quyết đoán và tự tin hơn, một nước Mỹ vắng bóng và châu Âu đặt cược để hạn chế thiệt hại đa phương.
Đây chỉ là 3 yếu tố tiềm năng trong cách tiếp cận mới của Mỹ để lấy lại một số động lực, đặt cược lâu dài vào khả năng tự điều chỉnh để tái khám phá và tính dễ sụp đổ vốn có của chế độ chuyên quyền.
Thách thức chỉ là một phần ý định của Trung Quốc. Vấn đề lớn hơn nằm ở việc thiếu chiến lược của Mỹ trong thời đại của chúng ta.
- Trung Quốc và kế hoạch cho ra mắt tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương DCEP
- Tiền kỹ thuật số là vũ khí kinh tế mới của Trung Quốc, Hoa Kỳ phải làm gì?
Minh Anh
Theo CNBC
