Xem bài trước: Bitcoin là gì: Tài sản, Tiền tệ, Hàng hóa hay Đồ quý hiếm?
Bài đăng lần trước của tôi đã tạo ra một chút áp lực và thật lòng mà nói tôi mừng vì điều đó. Tôi thà được mọi người đọc và phản đối còn hơn là không có ai đọc cả. Có một số ý kiến cho rằng kiến thức của tôi về đồng tiền kỹ thuật số còn rất hạn hẹp và có rất nhiều thứ để tôi phải học hỏi, và tôi đồng ý với điều đó. Điểm mấu chốt của những sự bất đồng này rơi vào việc tôi phân loại Bitcoin là một loại tiền tệ, chứ không phải tài sản hay hàng hóa. Bởi vì sự phân loại này là trọng tâm của việc bạn nghĩ như thế nào về đầu tư so với giao dịch, đánh giá so với định giá, và nó đã hoạt động tốt hơn cả Bitcoin, tôi quyết định đào sâu hơn nữa trong việc phân loại và cung cấp thêm nhiều dẫn chứng để cho những ai không đồng ý có thể nói cho nói biết tôi sai như thế nào.
Phân loại Đầu tư: Cái gì và Tại sao
Chúng ta là sản phẩm của việc quan sát thế giới của chính chúng ta, và của tôi, dù tốt hay xấu, cũng đều được hình thành xung quanh mối quan tâm của tôi về giá trị. Chính quan điểm đó đã dẫn tôi đến việc phân loại đầu tư vào các dòng tiền tạo ra tài sản, hàng hóa, tiền tệ và đồ quý hiếm. Để đánh giá một sự đầu tư, tôi cần nó tạo ra những dòng tiền trong tương lai (ít nhất dựa trên những nền tảng được kỳ vọng) và đó là cơ sở của tôi trong việc phân biệt dòng tiền tạo ra tài sản (mà được phân bổ từ trái phiếu cho đến cổ phiếu) với những thứ còn lại.
Tôi không hề ngạc nhiên khi gặp phải những lời phản đối, một phần vì định nghĩa của tôi có thể khác lạ so với định nghĩa mà mọi người dùng. Ví dụ như việc các kế toán viên phân loại các dữ liệu dưới dạng tài sản mà theo như tôi nghĩ đó chỉ là một sự viển vông, cũng giống như lòng tốt vậy. Có những người tranh luận rằng bất cứ khoản đầu tư nào mà từ đó bạn có thể làm ra tiền sẽ được coi là tài sản, mở rộng hơn nữa là có thể kết luận tất cả mọi thứ từ thẻ bóng chày đến trái phiếu chính phủ. Thực tế cho thấy tiền kỹ thuật số là trung tâm của rất nhiều những sự bất đồng, với việc Ủy ban chứng khoán và sàn giao dịch Mỹ (SEC) mới đây quyết định coi ICOs (hình thức gọi vốn đầu tư) như chứng khoán (và tài sản) và việc Ngân hàng Trung Ương Hàn Quốc phân loại Bitcoin là một loại hàng hóa. Vì sự đánh giá dựa trên những tổ chức này đem lại những hậu quả về quy định và thuế, tôi chắc rằng chúng có thể được tranh luận, bàn bạc cũng như bị phản đối.
Tại sao Bitcoin là một loại tiền tệ chứ không phải tài sản
Một trong những lý do khiến mọi người cảm thấy khó chịu khi phải vạch ra ranh giới giữa tiền tệ, hàng hóa và tài sản đó là ranh giới đó đôi khi có thể thay đổi một cách nhanh chóng. Lấy đồng đô-la Mỹ làm ví dụ. Mục đích chủ yếu của nó là đóng vai trò như một vật trao đổi trung gian và một dạng lưu giữ giá trị. Tuy nhiên, bạn có thể đi vay đô-la Mỹ cho một doanh nghiệp hoặc cá nhân và tạo ra thu nhập lợi tức. Điều này đúng, nhưng không phải có tiền tệ rồi mới có tài sản, mà thứ bạn kiếm được từ khoản cho vay, hoặc trái phiếu được đặt trong đó. Lập luận xa hơn, nếu tôi lập nên một ngân hàng và ngân hàng đó lấy đô-la làm tiền gửi (và đưa ra lãi suất trên số tiền gửi đó), rồi cho vay, tôi có một doanh nghiệp và doanh nghiệp đó là một loại tài sản. Tôi có thể đánh giá khoản cho vay và trái phiếu dựa trên lãi suất bạn kiếm được và rủi ro vỡ nợ bạn có thể gặp phải, hoặc thậm chí là Ngân hàng, cũng dựa trên lãi suất thu được và rủi ro vỡ nợ từ tập hợp các danh mục đầu tư, nhưng tôi không thể đánh giá được đồng đô-la Mỹ.
Liệu tôi có thể xây dựng những khoản đầu tư được đặt ra trong Bitcoin hay những loại tiền mã hóa khác mà có thể đem lại lãi suất hoặc doanh thu cho tôi được hay không? Tất nhiên rồi, nhưng tôi có thể làm điều này với bất cứ loại tiền tệ nào, và thực tế đó là một trong những chức năng của tiền tệ. Nhưng điều này không hề có nghĩa là Bitcoin là một loại tài sản! Bạn có thể thấy rằng câu hỏi về ICO là tiền tệ hay tài sản đã trở nên phức tạp hơn, bởi một ICO có thể được tạo ra để bạn có được một giá trị cổ phiếu từ quyền sở hữu trong một doanh nghiệp (và các dòng tiền từ doanh nghiệp đó), điều này khiến cho nó thiên về tài sản hơn là tiền tệ (do đó việc tin tưởng vào quan điểm của SEC thì nó là một loại chứng khoán). Việc thiếu đi sự tiêu chuẩn hóa trong cấu trúc của ICO đã khiến việc khái quát hóa trở nên khó khăn, do sắp đặt chưa kỹ càng, một ICO có thể trở thành bất cứ thứ gì, từ một sự quyên góp (theo như Kathleen Breitman khi nói về công nghệ Tezos) cho đến cố phiếu thường (khi thiếu quyền bầu cử).
Một số người đã chỉ ra rằng những lợi ích mang tính mạng lưới có thể tạo ra giá trị cho Bitcoin, nhưng tôi e rằng tôi không coi chúng là căn cứ để ấn định giá trị cho nó. Một mạng lưới có thể trở thành tài sản, nhưng chỉ khi bạn làm ra tiền từ mạng lưới đó. Giá trị của Facebook đối với tôi – một nhà đầu tư – không phải vì tôi là một phần trong mạng lưới Facebook (Tôi thực sự không phải, vì tôi chưa đăng bất cứ thứ gì lên Facebook gần ba năm nay rồi) mà bởi tôi nhận được một phần từ số tiền kiếm được bằng việc bán quảng cáo cho những người thuộc mạng lưới. Không có giá trị để trở thành một phần của mạng lưới, trừ khi bạn có thể lần ra được những phúc lợi tài chính trong việc trở thành một phần trong mạng lưới Bitcoin. (Thẻ Visa Mastercard là tài sản, không phải vì chúng có mạng lưới rộng rãi và được chấp nhận toàn cầu, mà bởi vì mỗi lần chúng được sử dụng, chúng sẽ tạo ra 1-2% tổng giá trị giao dịch). Đối với các ý kiến cho rằng thợ đào Bitcoin có thể tạo ra tiền khi mạng lưới mở rộng, giá trị đó là để phục vụ việc cung cấp một dịch vụ, chứ không phải để nắm giữ Bitcoin.
Tại sao Bitcoin thiên về tiền tệ hơn là hàng hóa
Bản chất của tiền tệ nằm ở chỗ những công dụng chủ yếu của nó là đóng vai trò như một vật trao đổi trung gian hoặc một dạng lưu giữ giá trị. Điểm mấu chốt của một loại hàng hóa đó là đầu vào của một quá trình có một chức năng thiết thực. Dầu và than rõ ràng là những hàng hóa, vì chúng thu được giá trị từ việc chúng có thể được sử dụng để tạo ra năng lượng. Điều này đúng với tiền tệ, bạn có thể tạo ra tài sản dựa trên hàng hóa. Cổ phần của một giếng dầu không phải một tài sản, không phải vì bạn thích hay thậm chí cần đến dầu, đó là bởi bạn hi vọng bán được dầu để tạo ra các dòng tiền. Cũng đúng khi nói vàng và một loại hàng hóa, nhưng như tôi đã chỉ ra trong bài đăng trước, tôi nghĩ vàng thiên về tiền tệ hơn là hàng hóa, vì lượng vàng có trên bề mặt trái đất nhiều vô cùng bất kể mục đích thiết thực nào mà nó phục vụ. Nó lấp lánh, bền lâu, tạo ra những món đồ trang sức đẹp tuyệt vời và nó cũng có một vài giá trị sử dụng trong công nghiệp, nhưng nếu đó là tất cả những gì chúng ta đánh giá được về vàng, thì giá trị của nó sẽ giảm đi rất nhiều so với những gì nó được trao đổi.
Câu hỏi giờ đây đã trở thành liệu Bitcoin có thể trở nên (thậm chí có lẽ là rồi) như vàng hay không. Bài toán của tôi đưa ra là: Nếu một mai, con người quyết định cấm đoán sự ràng buộc của Bitcoin với vàng như một dạng lưu giữ giá trị, liệu giá của nó có trở về 0? Tôi không nghĩ vậy, bởi vì nó có những giá trị sử dụng, và khi giá cả của nó rớt xuống, nó sẽ được định giá dựa trên những giá trị sử dụng đó. Khi áp dụng bài toán tương tự cho Bitcoin, tôi thực sự bối rối ở chỗ dùng giá trị nào để gán cho tiền mã hóa nếu cuối cùng không có ai dùng nó trong các giao dịch, nó không hề có giá trị về mặt thẩm mỹ cũng như không đưa ra sự thiết thực nào.
Một cuộc tranh luận về hàng hóa dành cho đồng tiền kỹ thuật số (nhưng có lẽ không dành cho Bitcoin)
Một số người đã chỉ ra sự khan hiếm của Bitcoin (được hình thành từ giới hạn trong sản xuất) và việc thời gian và năng lượng được tiêu thụ vào sản lượng của nó. Sự khan hiếm không phải số lượng đủ hay một điều kiện cần thiết để một thứ nào đó trở thành hàng hóa. Cát là nguồn tài nguyên hiếm nhưng nó không phải hàng hóa vì tôi không thể nghĩ ra một công dụng hợp lý cho nó, phân bón cũng vậy, nhưng cuộc thảo luận này sẽ được để dành cho lúc khác.
Việc thời gian và năng lượng tiêu thụ trong quá trình sản xuất của Bitcoin không thể được dùng để biện minh cho hậu quả của nó trừ khi bạn có thể chỉ ra được đó là điều cần thiết để cho một vật tạo ra được lợi ích và giá trị. Nếu Bitcoin được coi là hàng hóa nhân tạo, tôi có thể thấy được đặc tính nhân tạo của nó nhưng nó có những công dụng nào có thể nhận thức được để khiến nó trở thành một loại hàng hóa? Nguồn gốc của lời phản bác “tiền mã hóa là hàng hóa” nằm ở chỗ đó, dù nó hợp với những loại tiền kỹ thuật số như Ethereum hơn là Bitcoin, và nó đòi hỏi phải có ba khối tiêu chuẩn sau đây:
Công nghệ Blockchain và Hợp đồng thông minh sẽ tạo ra tình trạng chia rẽ nghiêm trong giữa các doanh nghiệp: Bạn phải tin rằng công nghệ Blockchain và Hợp đồng thông minh sẽ thay thế các hợp đồng thông thường trong nhiều loại hình doanh nghiệp, đồng thời tạo ra các dòng tiền cho những người cung cấp hợp đồng. Lập luận của bạn có thể dựa trên những cơ sở kinh tế (chi phí giao dịch sẽ thấp hơn) hoặc cơ sở chứng khoán (các hợp đồng sẽ được bảo đảm kỹ hơn).
Tiền kỹ thuật số là “nguyên liệu” cho Hợp đồng thông minh: Sự thảo luận về công nghệ Blockchain và tiền mã hóa đã được gói gọn lại thành một cuộc tranh luận duy nhất, nhưng điều đáng để lưu lại đó là công nghệ Blockchain có trước tiền kỹ thuật số và có thể làm việc cùng với tiền giấy. Do đó, bạn sẽ phải chứng tỏ rằng tiền mã hóa là nguyên liệu cần thiết để hợp đồng thông minh làm việc một cách hiệu quả nhất, và lượng cầu của chúng sẽ tăng lên khi hợp đồng thông minh được mở rộng.
Tiền kỹ thuật số “của bạn” sẽ là một trong số những kẻ thắng cuộc: Kể cả nếu bạn giải thích được hai điểm trong cuộc thảo luận này, sẽ vẫn còn một sự tranh cãi về sự tăng trưởng của tiền kỹ thuật số (digital) hoặc tiền mã hóa (crypto), không phải một cuộc tranh cãi về một cái cụ thể. Để đi đến kết luận, bạn phải giải thích được lý do tại sao loại tiền kỹ thuật số bạn lựa chọn (Bitcoin, Ethereum…) sẽ trở thành người thắng cuộc hoặc ít nhất nằm trong số những người thắng cuộc trong cuộc đua của hợp đồng thông minh, có lẽ bởi vì nó có “công nghệ tốt nhất” để tạo nên hợp đồng thông minh hoặc được mua nhiều nhất bởi những người chơi thuộc vào các tổ chức trong trò chơi này.
Tôi nghĩ điểm đầu tiên của cuộc tranh luận này sẽ dễ dàng lập luận, điểm thứ hai khó hơn một chút và điểm thứ ba là có sức thuyết phục nhất. Thậm chí nếu bạn thể hiện được, dựa trên công nghệ hiện đại, rằng bạn có loại tiền tệ hợp đồng thông minh “tốt nhất”, thì bạn làm thế nào để lấp đi những rào cản ngăn bạn khỏi việc được tiếp cận bởi những sự đổi mới và công nghệ trong tương lai.
Kết luận
Trò chơi này vẫn còn rất mới mẻ, và có nhiều thứ chúng ta chưa biết về tiền kỹ thuật số. Tôi vẫn sẵn sàng học hỏi từ những người có nhiều kiến thức hơn tôi (và có rất nhiều người như vậy ngoài kia) cũng như các sự kiện cơ sở. Khi bạn nghe những cuộc thảo luận hoặc những lời phản đối về tiền mã hóa, lời khuyên duy nhất của tôi đó là bạn nên xem lại những cơ sở về nhu cầu chúng đang bổ sung và bạn nên hỏi về tiềm năng dài hạn của chúng. Tôi nghĩ đây là lúc thích hợp để chúng ta tách riêng những cuộc tranh luận về Công nghệ Blockchain/Hợp đồng thông minh với những cuộc tranh luận về tiền mã hóa, vì bạn có thể có một cái mà không cần đến cái còn lại, để phân biệt các loại tiền mã hóa, hơn là ủng hộ hoặc phản đối chúng. Đối với tôi, Ethereum, Ripple và ICOs đã đủ khác biệt so với nhau, không chỉ về kết cấu mà còn xét cả về kết quả cuối cùng, chúng cần phải được đánh giá một cách độc lập.
Xem thêm: 7 giải thích rất dễ hiểu về Bitcoin là gì?
Nour
Tạp chí Bitcoin
